استفاده از لیزر‌ها در درمان سرطان (پرسش‌ و پاسخ‌)

(Lasers in Cancer Treatment: Questions and Answers)

1. نور لیزر چیست؟

(Laser (Light Amplificat by Stimulated Emission of Radiation لیزر مخفف عبارت تقویت نور با تشعشعات تحریک شده پرتو است. نور معمولی، مانند نوری که از لامپ ساطع می‌شود، طول موج‌های مختلفی دارد و در همه جهات منتشر می‌شود. در حالی که، نور لیزر طول موج خاصی دارد. این نور در یک پرتو باریک متمرکز می‌شود و نوری با شدت زیاد را به وجود می‌آورد. می‌توان از این پرتو نور برای برش فولاد یا شکل دادن به الماس‌ها استفاده کرد. همچنین به این دلیل که لیزر‌ها با دقت بسیار زیاد بر نواحی کوچک متمرکز می‌شوند می‌توان از آنها برای انجام جراحی‌های بسیار دقیق یا برش بافت استفاده کرد. (به جای چاقوی جراحی).

2. لیزر درمانی چیست و چگونه از آن برای درمان سرطان استفاده می‌کنند؟

در لیزر درمانی از نوری با شدت زیاد برای درمان سرطان و بیماری‌های دیگر استفاده می‌کنند. می‌توان از لیزر برای کوچک یا نابود کردن تومور‌ها استفاده کرد.لیزر‌ها در درمان سرطان‌های سطحی سرطان‌هایی در سطح بدن یا پوشش اندام‌های داخلی مانند سرطان سلول بازال پوست و مراحل اولیة بعضی از سرطان‌ها مانند سرطان‌های دهانۀ رحم(cervical) ، آلت (penile)، واژن (Vaginal)، ولو (vulvar) و سرطان ریه سلول غیر‌کوچک به کار می‌آیند.

همچنین می‌توان از لیزر برای تسکین بعضیاز نشانه‌های سرطان مانند خونریزی یا انسداد استفاده کرد. مثلاً می‌توان از لیزر برای کوچک یا نابود کردن توموری که نای یا مری بیمار را مسدود کرده است استفاده کرد. علاوه بر این، می‌توان لیزر را برای خارج کردن پولیپ رودۀ بزرگ یا تومورهایی که رودة بزرگ یا معده را مسدود کرده‌اند به‌کار گرفت.

لیزر درمانی را می‌توان به تنهایی استفاده کرد ولی معمولاً از این روش همراه با سایر روش‌های درمانی نظیر جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتو‌درمانی استفاده می‌کنند. علاوه بر این، با لیزر می‌توان جهت کاهش دردی که بعد از جراحی وجود دارد انتهای عصب را بست. همچنین می‌توان با استفاده از لیزر رگ‌های لنفاوی را بست و به این وسیله تورم را کاهش داد و انتشار سلول‌های تومور را محدود کرد.

3. لیزر درمانی چگونه انجام می‌شود؟

لیزر درمانی معمولاً از طریق یک اندوسکوپ منعطف (لولۀ نازک و سبکی که برای مشاهدۀ بافت‌های داخلی بدن به کار می‌رود) انجام می‌شود. اندوسکوپ با فیبر‌های نوری (رشته‌های نازکی که نور را منتقل می‌کنند) پر شده است. این وسیله را از یک شکاف مانند دهان، بینی، مقعد یا واژن وارد بدن می‌کنند. سپس نور لیزر به دقت هدفگیری می‌شود تا تومور را از بین برد یا جدا کرد (برش داد). در گرما درمانی بینابینی القا شده با لیزر (ال.ای.تی.تی) (LITT(laser Interestitial Thermal Therapy یا انعقاد نوری بینابینی لیزری (Interstitial laser Photocoagulation) نیز از لیزر‌ها جهت درمان بعضی از سرطان‌ها استفاده می‌کنند. ال.ای.تی.تی (LITT) مشابه با یک روش درمان سرطان به نام هایپرترمیا است که با استفاده از گرما برای از بین بردن یا آسیب زدن به سلول‌های سرطانی تومور‌ها را کوچک می‌کنند.

در هنگام انجام ال.ای.تی.تی (LITT) یک فیبر نوری را وارد تومور می‌کنند. نور لیزر در نوک فیبر، دمای سلول‌های تومور را افزایش می‌دهد و به آنها آسیب می‌زند یا آنها را نابود می‌کند. در بعضی از موارد از ال.ای.تی.تی (LITT) برای کوچک کردن تومور‌های کبد استفاده می‌کنند.

نوع دیگری از درمان سرطان که در آن از لیزر‌ها استفاده می‌کنند، درمان فوتودینامیک (PDT(Photo Dynamic Therapy است. در این روش داروی خاصی به نام عامل حساس کننده نسبت به نور (photosensitizer) یا عامل حساسیت زا به نور را به بیمار تزریق می‌کنند که سلول‌ها در تمام بدن آن را جذب می‌کنند. پس از چند روز این عامل بیش‌تر در سلول‌های سرطانی یافت مي‌شود. سپس از نور لیزر برای فعال کردن عامل و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. به دلیل اینکه عامل حساس کننده نسبت به نور تا حدود شش هفته پوست و چشم را به نور حساس می‌کند به بیمار توصیه مي‌كنند که در طی این مدت از نور مستقیم خورشید و نور‌های داخلی با شدت روشنایی زیاد دوری کنند.

4. در درمان سرطان از چه نوع لیزر‌هایی استفاده می‌کنند؟

برای درمان سرطان از سه نوع لیزر استفاده می‌کنند؛ لیزر دی‌اکسیدکربن (CO2)، لیزر آرگون و لیزر‌های نئودیمیم:ایتریوم- آلومینیوم-لعل (Nd:YAG Laser(neodymium-doped yttrium aluminium Garned  هر یک از این لیزر‌ها می‌توانند تومور را کوچک یا نابود کنند و مي‌توان همراه با اندوسکوپ از آنها استفاده کرد. لیزر‌های دی‌اکسید کربن و ارگون می‌توانند سطح پوست را بدون نفوذ به لایه‌های عمیق پوست برش بزنند. بنابراین می‌توان از آنها برای برداشتن سرطان‌های سطحی مانند سرطان پوست استفاده کرد. در مقابل، از لیزر Nd:YAG معمولاً از طریق اندوسکوپ استفاده می‌کنند و برای درمان اندام‌های داخلی مانند رحم، مری و روده بزرگ به کار می‌گیرند. علاوه بر این، از نور لیزر Nd:YAG می‌توان در طی انجام گرما درمانی بینابینی القا شده توسط لیزر(LITT) از طریق فیبر‌های نوری به نواحی مشخصی از بدن استفاده کرد. لیزر‌های ارگون را معمولاً برای فعال کردن داروهایی که در درمان فوتودینامیک استفاده می‌شوند به‌کار می‌برند.

5. فواید لیزر درمانی چیست؟

لیزر‌ها از ابزار جراحی متعارف (چاقو‌های جراحی) دقیق‌تر هستند. بنابراین به بافت‌های عادی آسیب کم‌تری وارد می‌کنند. در نتیجه، بیماران معمولاً درد، خونریزی، تورم و اثر زخم کم‌تری دارند. با استفاده از لیزر درمانی، عمل‌ها زمان کم‌تری می‌برند. در واقع، لیزر درمانی را معمولاً می‌توان به صورت سرپایی انجام داد. بیماران پس از جراحی لیزری نیاز به زمان کم‌تری برای بازیابی سلامتی خود دارند و احتمال کم‌تری وجود دارد که دچار عفونت شوند. بیماران باید با پزشکان خود در مورد مناسب بودن انجام لیزر درمانی مشورت کنند.

6. مضرات لیزر درمانی چیست؟

لیزر درمانی محدودیت‌های مختلفی دارد. جراحان پیش از انجام لیزر درمانی باید دوره‌های آموزشی تخصصی را بگذرانند و لازم است از اقدامات احتیاطی و دفاعی دقیقی پیروی کنند.

علاوه بر این، لیزر درمانی گران است و نیاز به تجهیزات بزرگی دارد. همچنین، معمولاً اثرات لیزر درمانی برای مدت طولانی باقی نمي‌‌ماند، بنابراین بعيد نیست پزشکان درمان را برای بیماران تکرار کنند تا بهطور کامل از آن سود ببرند.