آنچه باید دربارۀ سرطان پوست بدانید
مقدمه
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) حاوی اطلاعات مهمی دربارۀ سرطان پوست است؛ سرطان پوست رایجترین نوع سرطان در ايران است و هر سال حدود یک میلیون نفر به آن مبتلا میشوند.
سرطان پوست انواع متعددی دارد. این مقاله شامل دو نوع رایج سرطان پوست، يعني سرطان سلول بازل و سرطان سلول سنگفرش است، که آنها را سرطان پوست غیرملانومایی هم مینامند. سرطان پوستی ملانوم کمتر رایج است در این جزوه به آن اشاره نشده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری، مقاله «چه مواردی را باید در مورد ملانوم بدانید» را بخوانید. |
دانشمندان برای کسب دانش بیشتر در مورد چگونگی بروز سرطان پوست مطالعه میکنند و به دنبال راههای بهتری برای پیشگیری و درمان آن هستند.
ncii.ir اطلاعاتي دربارة سرطان را بهدست ميدهد كه شامل نشريات ذكر شده در اين مقاله ميباشد.
پوست
پوست گستردهترين ارگان بدن است که بدن را در مقابل گرما، نور و عفونت محافظت كرده، به كنترل دمای آن كمك و چربی و آب ذخیره میکند. پوست همچنین ویتامین D میسازد.
پوست دو لایه اصلی دارد:
-
اپیدرم: لایه بیرونی پوست است. و از سلولهای تخت که سلولهای سنگفرشي هستند؛ تشکیل شده است. در زیر سلولهای سنگفرشي، در عمیقترین قسمت اپیدرم، سلولهای گردی به نام سلولهای بازال قرار دارند که ملانوسیت نامیده میشوند كه رنگدانهها (رنگ) را در پوست میسازند و در پايینترین قسمت اپیدرم قرار گرفتهاند.
-
درم: درم در زیر اپیدرم قرار دارد که شامل رگهای خونی، رگهای لنفاوی و غدهها است. بعضی از این غدهها تولید عرق میکنند که به خنک شدن بدن کمک میکند. غدد دیگر سبوم درست میکنند. سبوم ماده چربی است که از خشک شدن پوست جلوگیری میکند. عرق و سبوم از خروجیهای کوچکی به نام منفذ به سطح پوست میرسند.
شناخت سرطان پوست
سرطان پوست از سلولها - اجزای اصلي که پوست را میسازند - شروع میشود؛ سلولهای پوست رشد میکنند و برای اینکه به شکل سلولهای جدید در بیایند تقسیم میشوند. هر روز سلولهای پوست پیر میشوند و میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این روند منظم اشتباه عمل میکند. سلولهای جدید وقتی پوست به آنها نیازی ندارد بهوجود میآیند و سلولهای پیر در زمانیکه باید نمیمیرند. این سلولهای اضافه تودهای از بافت را تشکیل ميدهند که به آن تومور میگویند.
تومور میتواند خوشخیم یا بدخیم باشد.
تومور خوشخیم سرطان نیست:
- تومور خوشخیم بهندرت تهدیدی برای زندگی محسوب میشود.
- تومور خوشخیم را میتوان برداشت و معمولاً دوباره رشد نمیکند.
- سلولهای تومور خوشخیم به بافتهای مجاورشان هجوم نمیبرند.
- سلولهای تومور خوشخیم در قسمتهای دیگر بدن گسترش نمییابند.
تومور بدخیم سرطان است:
- تومور بدخیم معمولاً خطرناكتر از تومور خوشخیم است و ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد؛ از نظر آماري دو نمونة رایج سرطان پوست موجب مرگ یک هزارم از افراد مبتلا به سرطان میشود.
- تومور بدخیم معمولاً قابل برداشتن است. ولی گاهی دوباره عود میکند.
- سلولهای تومور بدخیم ممكن است به بافتها و ارگانهای مجاور هجوم برده و به آنها آسیب برسانند.
- بعضی از تومورهای بدخیم در قسمتهای دیگر بدن گسترش ميیابند. گسترش سرطان در بدن را متاستاز (Metastasis) مينامند.
انواع سرطان پوست
سرطانهای پوست براساس نوع سلولهای سرطانی نامگذاری میشوند.
دو نمونه رایج سرطان پوست، سرطان سلولهاي بازال و سنگفرشي است، این سرطانها معمولاً روی سر، صورت، دستها و بازوها ايجاد میشوند. این مناطق بدن معمولاً در معرض نور خورشید قرار دارند، ولی سرطان پوست هر جای ديگري هم میتواند بهوجود آيد.
- سرطان سلول بازال به آرامی رشد كرده در مناطقی که پوست در معرض نور خورشید است و بر روی پوست صورت بروز ميكند؛ سرطان سلول بازال به ندرت به ساير نواحي بدن گسترش مييابد.
- سرطان سلول سنگفرشي عمدتاً در نواحي در معرض نور خورشيد ايجاد ميشود ولي ممكن است در ساير نواحي هم ايجاد شود. سرطان سلول سنگفرشي گاهي به غدد لنفاوي و ساير نواحي بدن گسترش مييابد.
اگر سرطان پوست از جای اصلی خود به قسمتهای دیگر بدن گسترش یابد، تومور جدید همان سلولهای غیرعادی و همان نام تومور اولیه را دارد و کماکان سرطان پوست نامیده میشود.
عوامل خطرزا
پزشکان نمیتوانند توضيح دهند که چرا یک شخص به سرطان پوست مبتلا میشود و شخص دیگری خیر. گرچه، میدانیم که سرطان پوست واگیر نیست و از بيمار به اشخاص ديگر سرايت نميكند.
تحقیقات نشان میدهد افرادی که عوامل خطرزاي معینی دارند بیشتر از بقیه به سرطان مبتلا میشوند. آنچه میتواند امكان ابتلا به سرطان را بالا ببرد عامل خطرزا نامیده میشود.
مطالعات، عوامل خطرزای زیر را علت ابتلا به سرطان پوست معرفي ميكنند:
-
اشعه ماوراء بنفش (UV) : اشعه UV از خورشید، لامپهای خورشیدی یا تختهاي برنزه کردن يا سالنهاي برنزه كردن، ساطع میشود. خطر ابتلای فرد به سرطان پوست به مدت زمانیکه در معرض اشعه UV است بستگی دارد. بیشتر سرطانهای پوست بعد از سن 50 سالگی اتفاق میافتند، ولی تابش نور خورشید به پوست از سنین پايین آسیب میرساند.
اشعه UV بر روی همه تأثیر میگذارد؛ ولی افرادی که پوست لطیفی دارند که کک مک دارد یا بهراحتی میسوزد در معرض خطر بیشتری هستند. این افراد گاهی موی قرمز یا بلوند و چشم رنگی نیز دارند، ولی افراد تیره رنگ نیز به سرطان پوست مبتلا میشوند.
کسانیکه در مناطقی که اشعه UV درجه بالايي دارد زندگی میکنند در معرض خطر بيشتر سرطان پوست هستند.
اشعه UV حتی در هوای سرد و یا روزهاي ابری نیز ساطع میشود.
- جوشگاه و سوختگی بر روی پوست.
- عفونت با انواع خاصی از ویروس پاپيلوماي انساني.
- تماس با ارسنیک در محیط کار.
- التهاب مزمن پوست یا زخم پوست.
- بیماریهایی که پوست را نسبت به پرتو خورشید حساس میکنند، مانند زرودرما پیگمنتوزوم، آلبینیسم (زالی)
- سندروم خال سلول بازال
- پرتودرمانی
- وضعيت پزشکی، یا دارويی که سیستم ایمنی را از بين ببرد.
- سابقة شخصی از یک یا چند نوع سرطان
- پيشينة خانوادگی سرطان پوست
اکتینیک كراتوزيس: تومور تخت و پوستهداری است که بر روی پوست و معمولاً در نواحی که در معرض نور خورشید است بهخصوص صورت و پشت دستها ایجاد میشود. تومور ممکن است به شکل دلمههاي قرمز تیره یا قهوهای بر روی پوست ظاهر شود. همچنین بهصورت ترک یا پوست اندازی لب پاييني که خوب نمیشود نیز بهوجود میآید. در صورت درمان نشدن، مقدار کمی از این زائدههای پوستهدار میتوانند به سرطان سلول سنگفرشي تبدیل شوند.
-
بيماري بوون (Bowen): نوعی از دلمههاي پوستهدار یا ضخیمی است که بر روی پوست تشکیل میشود که ممکن است به سرطان سلول اسکوآموس تبدیل شود.
اگر فکر میکنید در معرض خطر سرطان پوست هستید، باید با پزشک در این مورد صحبت کنید؛ پزشک ميتواند راههایی را برای کاهش خطر به شما پیشنهاد كند.
پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از سرطان پوست محافظت از خود در برابر نور خورشید است؛ همچنین، کودکان را از سنین پايین بايد در اين مورد محافظت كرد. پزشکان به افراد در همه سنین توصيه میکنند زمان در معرض نور خورشید یا دیگر منابع اشعه UV بودن را محدود کنند:
- بهتر است از آفتاب بین روز، هر جا که هستید، در امان باشید (از اواسط صبح تا اواخر بعد از ظهر). همچنین باید خودتان را از اشعه UV، كه از روی ماسه، آب، برف و یخ منعكس ميشود، محافظت کنید. اشعهUV میتواند از لباس روشن، شیشه جلوی اتومبیل، پنجره و ابر عبور کند.
- از لباس آستین بلند از پارچههایي با بافت محکم، کلاه لبهدار پهن و عینک آفتابی که جلوي اشعه UV را ميگيرد، استفاده كنيد.
- از کرمهای ضدآفتاب استفاده کنید. كرم ضدآفتاب ميتواند از سرطان پوست جلوگیری کند، مخصوصاً كرم ضدآفتاب با طیف بالا (برای جلوگيري از اشعه UVB وUVA) با عامل محافظ نور(SPF) حداقل 15، ولی باز هم بايد از نور خورشید پرهیز کنید و برای محافظت از پوستتان لباس مناسب بپوشید.
- از استفاده از لامپهای خورشیدی و سالنهای برنزه شدن (سولاریوم) بپرهيزيد.
نشانه
بیشتر سرطانهای پوست سلول بازل و سلول سنگفرشي اگر سریع تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار گیرند میتوانند درمان شوند.
تغییر در پوست رایجترین نشانه سرطان پوست است که میتواند شامل زائده، زخمی که خوب نشود یا تغییر در زائده قبلی باشد. همه سرطانها شبیه هم نیستند.
تغییرات پوست به شکل زیر است:
- یک توده کوچک، نرم، صیقلی، کمرنگ یا مومی
- یک توده سفت و قرمز
- زخم یا تودهای که خونریزی کند یا به دلمه یا پوسته زخم تبدیل شود.
- نقاط مسطح قرمز که زبر، خشک یا پوستهدار است و ممکن است توأم با خارش یا حساس باشد.
- لکههای قرمز یا قهوهای که زبر و پوستهدار است.
گاهی سرطان پوست دردناک است ولی هميشه اینطور نیست.
بد نيست که پوستتان را برای هر زائده یا هر تغییر دیگری مورد آزمایش قرار دهید. راهنمای آزمایش پوست در پايين آمده است. درنظر داشته باشید که هر تغییر نشانة حتمی سرطان پوست نيست، با اينحال باید هرگونه تغییر در پوست خود را سریعاً به پزشك اطلاع دهيد، و در صورت لزوم با یک متخصص پوست هم، مشورت كنيد.
نشانهها
اگر تغییری بر روی پوستتان مشاهده کردید، پزشک باید تشخیص دهد که آیا به دلیل سرطان یا به دلایل دیگر است. پزشک قسمتی و يا تمام محدودهاي که بهنظر غیرعادی میآید برمیدارد و به آزمایشگاه ميفرستد تا آسیبشناس آن را در زیر میکروسکوپ مورد بررسي قرار دهد؛ بايد گفت كه نمونهبرداری تنها راه مطمئن تشخیص سرطان پوست است.
نمونهبرداری در مطب پزشک یا بهصورت سرپايی در درمانگاه یا بیمارستان انجام میشود؛ محل انجام اين عمل بستگی به اندازه و محل قسمت غیرعادی بر روی پوست شما دارد. احتمالاً بیهوشی موضعی خواهید داشت.
چهار نوع نمونهبرداری پوست وجود دارد:
-
نمونهبرداری با پانچ: پزشک از یک ابزار تیز توخالی برای برداشتن یک دایره از بافت قسمت غیرعادی استفاده میکند.
-
نمونهبرداری جزئي (انسيزيونال): پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن قسمتی از زائده استفاده میکند.
-
نمونهبرداری با برداشتن كامل: پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن کل زائده و بعضی بافتهای اطراف آن استفاده میکند.
-
نمونهبرداری با تراش: پزشک از یک تیغ باریک و تیز برای تراشیدن زائده غیرعادی استفاده میکند.
سؤالاتی که میتوانید قبل از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
- چه نوع نمونهبرداری را برای من پیشنهاد میکنید؟
- نمونهبرداری چگونه انجام میشود؟
- آیا باید به بیمارستان بروم؟
- چقدر طول میکشد؟ آیا بههوش خواهم بود؟ آیا ناراحتکننده است؟
- آیا خطري هم دارد؟ آیا بعد از نمونهبرداری امکان عفونت یا خونریزی وجود دارد؟
- جای زخم به چه شکل خواهد بود؟
- جواب آزمایش چه زماني آماده ميشود؟ چه کسی دربارة آن توضیح میدهد؟
|
مرحلهبندی
اگر نمونهبرداری نشان دهد که سرطان دارید، پزشک باید مرحله بیماری را مشخص كند. در برخی نمونهها، پزشک ممکن است گرههای لنفاوی شما را مورد بازرسی قرار دهد تا مرحله سرطان را تشخیص دهد.
تشخيص اين مرحله براساس موارد زیر میباشد:
- اندازة زائده
- در چه عمقی در زیر لایه بیرونی پوست قرار دارد.
- آیا به گرههای لنفاوی اطراف یا دیگر قسمتهای بدن هجوم برده است يا خير.
مراحل سرطان پوست به شرح زیر میباشند:
-
مرحله صفر: سرطان فقط در لایه بالایی پوست است که به آن کارسینومای درجا میگویند.
-
مرحل I: پهنای زائده 2 سانتیمتر است (4/3 اینچ) یا کوچکتر.
-
مرحلهII: پهنای زائده بزرگتر از 2 سانتیمتر است (4/3 اینچ).
-
مرحلهIII: سرطان به زیر پوست، غضروف، ماهیچه، استخوان یا به گرههای لنفاوی اطراف هجوم برده ولی در دیگر قسمتهای بدن گسترش نيافته است.
-
مرحلهIV: سرطان در دیگر قسمتهای بدن گسترش یافته است.
درمان
روشهای درمان
جراحی
شیمیدرمانی موضعی
درمان فتودینامیک
پرتودرمانی
گاهی کل قسمت سرطاني در حین نمونهبرداری بیرون آورده میشود. در این موارد، درمان دیگری لازم نیست. اگر احتیاج به درمان بیشتری داشته باشيد، پزشک گزینههای درمانی را برایتان توضیح میدهد.
درمان سرطان پوست به نوع و مرحله بیماری، اندازه و محل زائده و سابقة پزشكي و وضع سلامتي شما بستگی دارد. در بسیاری از موارد، هدف از درمان برداشتن و از بين بردن کل سرطان است.
بهتر است قبل از ملاقات با پزشک صورتي از ابهامات و سؤالهاي خود آماده کنید؛ شايد لازم باشد از گفتههای پزشک، يادداشت برداريد و بخواهید یکی از اعضای خانواده یا دوستتان هنگام ملاقات با پزشک حضور داشته باشد.
پزشک ممکن است شما را نزد یک متخصص بفرستد، یا خودتان بخواهید كه اين كار را انجام دهيد. متخصصانی که سرطان پوست را درمان میکنند متخصص پوست، جراح و سرطانشناس و متخصص پرتودرماني هستند.
دريافت نظريه دوم
قبل از شروع درمان، شايد بخواهيد نظريه دومي را هم در مورد تشخيص و برنامه درماني بگيريد؛ بيشتر شركتهاي بيمه اگر از طرف شما يا پزشك درخواست شود هزينه نظريه دوم را پوشش ميدهند. جمعآوري سوابق پزشكي و ترتيب ملاقات با پزشك ديگر احتمالاً نياز به وقت اضافي دارد كه اين معمولاً عادي است و اگر چندين هفته هم دريافت نظريه دوم طول بكشد اين تأخير در بسياري از موارد موجب كاهش تأثير درمان نميشود؛ با اين همه براي اطمينانخاطر، بايد در مورد اين تأخير با پزشك خود مشورت كنيد، چون گاهي افراد مبتلا به سرطان پوست احتياج فوري به درمان دارند.
راههاي متعددي براي يافتن پزشك، براي گرفتن نظريه دوم، وجود دارد:
- پزشكتان خودش شما را به يك يا چند متخصص ارجاع دهد. در مراكز سرطان، معمولاً متخصصين متعددي گاهي در يك گروه با هم كار ميكنند.
- براي دسترسي به مراكز درماني و پزشكان متخصص مرتبط ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) مراجعه كنيد.
- پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات و آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) مقالات مفيدي را كه «در صورت داشتن سرطان، چگونه پزشك يا راههاي درمان را پيدا كنيد.» فراهم كرده است.
ميتوانيد قبل از نمونهبرداری از پزشکتان سؤالات زیر را بپرسید:
- بیماری در چه مرحلهای قرار دارد؟
- چه گزینههای درمانی براي من وجود دارد و کدام را به من پیشنهاد میکنید؟ و چرا؟
- هر نوع درمان چه مزایای قابل انتظاری دارد؟
- هر نوع درمان چه خطرات و عوارض جانبی دارد؟ چه کارهایی برای کنترل عوارض جانبی میتوانیم انجام دهیم؟
- آیا درمان در ظاهر من تأثیر میگذارد؟ اگر چنين است، آیا جراح ترمیمی یا جراج پلاستیک میتواند کمک کند؟
- آیا درمان بر فعالیتهای عادیام تأثیر میگذارد؟ اگر چنين است، برای چه مدت؟
- هزینه تخمینی درمان چقدراست؟ آیا بیمه درمانی من درمان را پوشش میدهد؟
- هر چند وقت یکبار باید معاینه عمومی شوم؟
|
روشهای درمان
پزشک گزینههای درمانی و موارد مورد انتظار را برایتان شرح ميدهد. شما و پزشکتان میتوانید برای پیشرفت برنامه درمانی مطابق با نیازتان همكاري کنید.
معمولاً درمان افراد مبتلا به سرطان پوست جراحي است، ولي در برخی موارد پزشك، شیمیدرمانی موضعی، درمان فتودینامیک یا پرتودرمانی را پيشنهاد ميكند.
چون درمان سرطان پوست ميتواند سلولها و بافتهای سالم را نيز از بین ببرد، گاهی عوارض جانبی ناخواستهای پيش ميآيد؛ اين عوارض جانبی به نوع و محدودهای که باید درمان شود بستگی دارد، ولي در همه افراد مشابه نیست.
قبل از شروع درمان، پزشک عوارض احتمالي ممکن را به شما میگوید و راههایی را برای مقابله با آنها پیشنهاد میدهد.
بسیاری از سرطانهای پوست را میتوان به سرعت و بهراحتی با جراحي برداشت؛ برای کنترل درد، کاهش عوارض جانبی درمان و تسهيل نگرانيها هم به مراقبت حمايتي نياز است.
اطلاعات در مورد اين مراقبتها در پايگاه لينك موجود است.
ممکن است بخواهید با پزشک در مورد شرکت در یک پژوهش بالینی، یک مطالعه تحقیقاتی دربارۀ راههای جدید درمان سرطان یا پیشگیری از عود آن صحبت کنید؛ در قسمت «تحقیقات سرطان» اطلاعات بیشتری در این باره موجود است.
جراحی
جراحی برای درمان سرطان پوست روشهاي گوناگوني دارد و روشی که پزشک استفاده میکند به اندازه و محل زائده و عوامل مختلف ديگري بستگی دارد.
در ادامه انواع مختلف جراحي برایتان شرح داده ميشود:
-
جراحی پوست با برداشتن كامل (اكسيزيونال) يكي از درمانهاي رایج برای درمان اين سرطان است؛ پس از بیحس کردن موضع، جراح زائده را با تیغ جراحی بیرون میآورد و پوست اطراف زائده را نیز برمیدارد. این پوست حاشیه نام دارد و آن در زیر میکروسکوپ، برای اطمینان از اینکه همه سلولهای سرطانی بیرون آورده شدهاند، مورد بررسي قرار ميگيرد و اندازه آن به اندازه زائده بستگی دارد.
-
جراحی Mohs (جراحی میکروگرافی) معمولاً برای سرطان پوست استفاده میشود. محل زائده بیحس میشود. جراح لایههای نازکي از زائده را میتراشند و هر لایه بلافاصله زیر میکروسکوپ بررسي میشود؛ جراح به تراشیدن لایهها ادامه میدهد تا آنجا که هیچ سلول سرطانی در لایهها دیده نشود. در این روش، جراح کل سرطان و فقط مقدار کمی از بافت سالم را برميدارد.
-
خشکاندن الکتریکی و کورتاژ معمولاً برای برداشتن سرطان كوچك سلول بازل پوست استفاده میشود. سرطان با ابزار تیز قاشقی شکلی موسوم به آلتتراش برداشته شده سپس یک جریان الکتریکی به قسمت تحت درمان برای کنترل خونریزی و کشتن هرنوع سلول باقيمانده سرطانی فرستاده میشود. خشک کردن الکتریکی و کورتاژ معمولاً روند سریع و سادهای دارد.
-
جراحی سرمایشی كرايو معمولاً برای افرادی که قادر به تحمل انواع دیگر جراحی نيستند، از سرمای شدید برای درمان سرطان در مرحله اولیه یا در سرطانهای پوست خیلی نازک استفاده ميشود. پزشک، در اين روش، نیتروژن مایع را مستقیماً بر روی زائده میگذارد. این درمان گاهي، موجب تورم ميشود و به اعصاب آسیب ميرساند که موجب از دست دادن حس در محل آسیب دیده ميشود. در گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «جراحی سرمایشی در درمان سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری وجود دارد.
-
جراحی با لیزر از اشعه باریک نور برای برداشتن سلولهای سرطانی استفاده میکند؛ از اين روش معمولاً برای زائدههایی که فقط در لایههای پايینی پوست بهوجود آمدهاند استفاده میشود. در گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «لیزر در درمان سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری در این زمینه موجود است.
-
گرانت برای وصل و بستن شکاف پوست ناشي از جراحی گاهي از گرانت استفاده ميشود؛ جراح در ابتدا تکه پوست سالمي را بیحس کرده و از قسمت دیگر بدن، مثلاً قسمت بالايی ران، برمیدارد؛ اين تکه پوست برای پوشاندن محلی که سرطان پوست آن برداشته شده است بهكار ميرود. اگر پوست پيوند شده دارید باید از آن بهطور ويژهاي مراقبت و محافظت کنید تا بهبود یابد.
زمان بهبودی پس از جراحی در افراد متفاوت است. ممکن است برای چند روز احساس درد و ناراحتی کنید. كه با استفاده از دارو معمولاً میتوان آن را کنترل کرد. اگر به مسكن بیشتری نیاز باشد پزشک میتواند پيش از جراحي برنامه آن را تنظیم کند.
ميتوانيد قبل از نمونهبرداری از پزشکتان سؤالات زیر را بپرسید:
- بیماری در چه مرحلهای قرار دارد؟
- چه گزینههای درمانی براي من وجود دارد و کدام را به من پیشنهاد میکنید؟ و چرا؟
- هر نوع درمان چه مزایای قابل انتظاری دارد؟
- هر نوع درمان چه خطرات و عوارض جانبی دارد؟ چه کارهایی برای کنترل عوارض جانبی میتوانیم انجام دهیم؟
- آیا درمان در ظاهر من تأثیر میگذارد؟ اگر چنين است، آیا جراح ترمیمی یا جراج پلاستیک میتواند کمک کند؟
- آیا درمان بر فعالیتهای عادیام تأثیر میگذارد؟ اگر میگذارد برای چه مدت؟
- هزینه تخمینی درمان چقدراست؟ آیا بیمه درمانی من درمان را پوشش میدهد؟
- هر چند وقت یکبار باید معاینه عمومی شوم؟
|
معمولاً پس از جراحی همیشه کمی جای زخم باقی میماند. اندازه و رنگ زخم به اندازه سرطان، نوع جراحی و چگونگی بهبود پوست شما بستگی دارد.
برای هر نوع جراحی، مانند جراحی پیوند یا جراحی ترمیمی مهم است که توصيههاي پزشک را در مورد حمام رفتن، تراشیدن مو، ورزش کردن یا دیگر فعالیتها دقيقاً رعايت كنيد.
شیمیدرمانی موضعی
در شیمیدرمانی از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میکنند و درمانی که در آن دارو مستقیماً بر روی پوست قرار میگیرد، شیمیدرمانی موضعی است؛ این كار اغلب زمانیکه سرطان پوست برای جراحی خیلی گسترده است و يا در زمانیکه پزشک همچنان سرطانهای جدید پیدا میکند انجام میگیرد.
معمولاً، دارو بهصورت کرم یا لوسیون است و باید آن را 2 بار در روز به مدت چند هفته بر روی پوست مالید. دارویی که (Fluorouracil (5-FU نامیده میشود برای درمان سرطانهاي سلول بازل و سلول سنگفرشي که فقط در لایه بالایی پوست هستند استفاده میشود؛ همچنین داروی Imiquimod برای درمان سرطان سلول بازل که درلایه بالایی پوست قرار دارد بهكار ميرود.
این داروها ممکن است موجب قرمزی و تورم پوست شود، يا بهنحو آزاردهندهاي خارش ايجاد كرده يا ترشح کند و موجب ایجاد بثورات پوستی شود. يا اينكه در مقابل نور آفتاب درد داشته باشد و یا پوست را حساس كند. این تغییرات در پوست پس از پايان درمان برطرف ميشود. شیمیدرمانی موضعی معمولاً جوشگاه ندارد. اگر پوست سالم در زمان درمان سرطان پوست خیلی قرمز یا آسيبديده شود، پزشک باید درمان را متوقف کند.
سؤالاتی که میتوانید دربارۀ شیمیدرمانی موضعی از پزشک بپرسید:
- آیا باید در زمانیکه شیمیدرمانی بر روی پوستم انجام ميگيرد تحت مراقبتهای ویژه باشم؟ چه کارهایی باید انجام دهم؟ آیا نسبت به نور آفتاب حساس خواهم بود؟
- چه زمانی درمان شروع و چه زماني تمام میشود؟
|
درمان فتودینامیک
در درمان فتودینامیک (PDT) از مواد شیمیايی همراه با منبع نور مخصوص، مانند نور لیزر، برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میکنند. اين مواد شیمیايی به نور حساس هستند. کرم بر روی پوست مالیده میشود یا ماده شیمیايی تزریق میشود و در سلولهای سرطانی طولانیتر از سلولهای سالم باقی میماند. چند ساعت یا چند روز بعد، نور مخصوصی بر روی زائده تابانده میشود. ماده شیمیايی فعال میشود و سلولهای سرطانی اطراف را از بین میبرد.
از PDT برای درمان سرطاني كه روی پوست یا خیلی نزدیک به سطح پوست است استفاده میشود.
عوارض جانبی PDT معمولاً جدی نیستند. PDT ممکن است موجب سوختن یا درد و يا باعث سوزش، تورم یا قرمزی شود، يا موجب ايجاد زخم در بافتهای سالم نزدیک زائده شود. اگرتحت درمان PDT هستيد، باید از نور مستقیم خورشید و چراغهای پر نور داخلی برای مدت حداقل 6 هفته بعد از درمان احتراز كنيد.
گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات و آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) «درمان فتودینامیک سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری در این زمینه دارد.
سؤالاتی که میتوانید دربارۀ PDT از پزشک بپرسید:
- آیا نیاز دارم در زمانیکه مواد شیمیايی بر روی پوستم قرار دارد در بیمارستان بستری شوم؟
- آیا باید بیش از یک بار درمان را انجام دهم؟
|
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که رادیوتراپی هم نامیده میشود) از اشعههايی با انرژی بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده ميشود. اشعه از یک دستگاه بزرگ در خارج از بدن تولید میشود که فقط بر سلولهای تحت درمان تأثیر میگذارد. این درمان در بیمارستان یا درمانگاه در یک یا چندین روز در هفتههای متعدد انجام ميشود.
برای سرطان پوست پرتودرماني چندان متداول نیست، ولی هنگاميكه عمل جراحی در منطقه مورد نظر مشکل باشد یا جراحت بدی بهجای گذارد از آن استفاده ميشود. از این درمان در صورت داشتن زائده روی پلک چشم، گوش یا بینی و نيز در صورت بازگشت سرطان بعد از عمل جراحی استفاده ميشود.
عوارض جانبی، به مقدار پرتو و محلی از بدن که تحت درمان قرار میگیرد بستگی دارد. در حین درمان ممکن است پوست تحت درمان قرمز، خشک و حساس شود؛ پزشک راههایی را برای کاهش عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی به شما پیشنهاد ميدهد. مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «شما و پرتودرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در حین درمان سرطان» اطلاعات بیشتری را در این مورد در اختیارتان میگذارد.
سؤالاتی که میتوانید دربارۀ پرتودرمانی از پزشک بپرسید:
- پس از پرتودرمانی چه احساسی خواهم داشت؟
- آیا ممکن است عفونت، تورم، تاول یا خونریزی و یا جراحت در قسمت درمان شده داشته باشم؟
- چگونه باید از منطقه درمان شده مراقبت کنم؟
|
پیگیری مراقبت
پیگیری مراقبت بعد از درمان برای سرطان پوست مهم است. پزشک بر بهبودی شما نظارت کرده سرطانهای جدید پوست را بازرسی میکند. سرطانهای جدید پوست بسیار رایجتر از سرطان پوست گسترش یافته و درمان شده است. بازبينيهاي مرتب مطمئن میسازد که هرگونه تغییری در سلامتی شما ملاحظه شده و در صورت لزوم درمان میشود. مابین ملاقاتهای برنامهریزی شده، باید مرتب پوستتان را بازرسی کنید. میتوانید راهنمای بازرسی پوست را در پايین ببینید و در صورت دیدن هر مورد غيرعادي باید با پزشک تماس بگیرید. همچنین مهم است که به توصیههای پزشک در مورد چگونگی کاهش خطر گسترش دوباره سرطان پوست عمل کنید.
مقاله «مواجه شدن با مسائل پیش رو: زندگی پس از درمان سرطان» داخل پايگاه مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) برای افرادی است که درمانشان را کامل کردهاند و به سؤالاتی دربارۀ پیگیری مراقبت و دیگر موارد پاسخ میدهد؛ راههایی هم برای استفاده هرچه بيشتر از ملاقاتهای پزشکی و همچنین راههایی برای صحبت با پزشک در مورد برنامهریزی روشهای بهبودی و سلامتی در آینده را پیشنهاد میدهد.
منابع پشتیبانی
سرطان پوست نسبت به دیگر انواع سرطان پیشآگاهی یا نتیجه بهتری دارد؛ گرچه، در هر صورت، اطلاع از ابتلا به هر نوع سرطان میتواند ناراحتکننده باشد. اگر در مورد درمانها، مدیریت عوارض جانبی و صورتحسابهای پزشکی نگران هستيد. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضاي تیم مراقبان سلامتی میتوانند در اين مورد به سؤالات شما پاسخ دهند. اگر بخواهید در مورد احساسات و نگرانیهایتان صحبت کنید، ملاقات با مددکاران اجتماعی، مشاوران میتواند برایتان مفید باشد. اغلب، یک مددکار اجتماعی میتواند در مورد منابع کمکهای مالی، هزينههاي رفتوآمد یا حمایت عاطفی شما را راهنمايي كند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند کمک کنند؛ در این گروهها، بیماران یا اعضای خانوادهشان با دیگر بیماران برای تبادل آموختههای خود دربارۀ کنار آمدن با سرطان و تأثیرات درمان آن ملاقات میکنند. همچنين ميتوانيد چكيده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) «سازمانهاي ملي كه به بيماران سرطاني و خانواده آنها خدمات ارائه ميدهند» را مطالعه كنيد.
كمك به تحقیقات سرطان
پزشکان پژوهشهای بالینی را انجام میدهند (مطالعات تحقیقاتی که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت کردهاند). پژوهشهای بالینی برای پاسخ به سؤالات مهم و فهم اینکه آیا روشهای جدید قابل اطمينان و مؤثر هستند طراحی شدهاند. برخي تحقیقات هماکنون به نتیجه رسیدهاند، مانند درمان فتودینامیک، و تحقیقات همچنان برای یافتن راههای بهتر پیشگیری و درمان سرطان پوست ادامه دارد.
برای سرطان سلول بازل، محققان هنوز روی تغییرات ژن که ميتوانند عوامل خطرزایی برای بیماری باشند مطالعه و همچنین برای درمان سرطان سلول بازل، درمان بیولوژیک را با جراحی مقایسه میکنند.
كساني که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند از جمله افرادی هستند، که در صورت مؤثر بودن روشهای جدید، قبل از ديگران از مزایای آن بهرهمند میشوند؛ حتی اگر مستقیماً هم بهره نبرند، به پزشکان شناخت بیماری و کنترل آن در بیماران، کمک بزرگی انجام میدهند. گرچه، پژوهشهای بالینی شايد خطراتی داشته باشد، ولي بايد توجه داشت كه محققان در نگهداری از بیمارانشان همه تلاششان را به كار ميبرند.
اگر مایل به شرکت در پژوهشهای بالینی هستید با پزشک خود صحبت کنید. ميتوانيد مقاله «شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان» نام پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را بخوانید، که چگونگی انجام پژوهشهای بالینی و مزایا و خطرات احتمالي آن را شرح میدهد.
در پايگاه ncii.ir بخشي دربارة پژوهشهاي باليني كه شامل اطلاعات كلي ميباشد.
چگونه میتوان پوست خود را معاینه کرد؟
پزشک یا پرستار ممکن است به شما پیشنهاد دهند که خودتان آزمایش پوستتان را برای سرطان پوست، که شامل ملانوم است، انجام دهید.
بهترین زمان برای انجام این آزمایش بعد از دوش گرفتن یا حمام است. باید پوستتان را در اتاقی پرنور بررسی کنید؛ براي اين كار باید یک آيینه تمام قد و یک آيینه دستی داشته باشيد و بهتر است از علائم تولد، خالها و دیگر نشانههای آشكار و معمولی و حس و لمس كردن آنها استفاده کنید.
به دنبال هر چیز جدید بگردید:
- خالهای جدید (که با دیگر خالهایتان فرق دارند)
- یک تکه پوست جدید که قرمز رنگ یا تیره است که بهنظر میرسد کمی رشد کرده است.
- برآمدگی سخت جدید همرنگ گوشت
- تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا حس خال
- زخمی که خوب نمیشود
خودتان را از سر تا نوک انگشتان پا بررسی کنید. فراموش نکنید که پشتتان، فرق سر، مناطق تناسلی و میان باسنتان را بررسی کنید.
- به صورت، گردن، گوشها و فرق سرتان نگاه کنید. شايد لازم باشد از یک شانه یا سشوار برای کنار زدن موهایتان استفاده کنید تا بهتر ببینید. امکان دارد بازرسی فرق سر برای خودتان مشکل باشد.
- به جلو و پشت بدنتان در آيینه نگاه کنید. سپس دستتان را بالا ببرید و به سمت راست و چپ بدنتان نگاه کنید.
- آرنجتان را کج کنید. به دقت به ناخنهایتان، کف دستتان، بازویتان (شامل سطح پايینیشان) و بالای بازو نگاه کنید.
- پشت، جلو و بغل پاهایتان را بررسی کنید. همچنین مناطق تناسلی و میان باسنتان را خوب بازرسی کنید.
- بنشینید و از نزدیک پاهایتان همچنین ناخنهای پایتان، کف پایتان و میان انگشتانتان را ببینید.
با بازرسی مرتب پوست، متوجه میشوید که چه مواردی عادی هستند. بهتر است تاریخ روزی که پوستتان را امتحان کردهاید يادداشت كنيد و حالت پوستتان را شرح دهید. اگر پزشک از پوستتان عکس میگیرد میتوانید برای کمک به بازرسی تغییرات ایجاد شده در پوست عکسها را با پوستتان مقایسه کنید. اگر هر چیز غیر عادی پیدا کردید به پزشک اطلاع دهید.
ncii.ir اطلاعات را از منابع بيشمار فراهم ميكند و در حال حاضر اطلاعات پيشگيري از سرطان، غربالگري، تشخيص، درمان، ژنتيك، مراقبت از سلامتي و پژوهشهاي باليني را ارائه ميدهد.