پرتودرمانی
پرتودرمانی (رادیوتراپی) استفاده از امواج یا اشعة با انرژی بالا برای کشتن سلول‌هاي سرطانی است. این امواج بر محل سرطان متمرکز می‌‌‌شود و در سطح پوست منطقه‌‌‌ای که مستقیماً مرتبط با محل سرطان است مشخص می‌‌‌گردد. گاهی اوقات یک فنر یا صفحة کوچک برای پرتوتابی داخل تومور قرار داده می‌‌‌شود. پرتوتابی می‌‌‌تواند تومور را جمع کرده و علائم را تخفیف دهد. بعضی موارد سرطان توسط پرتودرمانی به‌طور کامل درمان می‌‌‌شود. (بیماری هوچکین) در انواع دیگر سرطان (سرطان پستان) می‌‌‌توان از پرتودرمانی برای انجام عمل‌هاي جراحی کوچکتر استفاده کرد. پزشکان افرادی را که بیمار نیستند در معرض اشعه قرار نمی‌‌‌دهند. زیرا این اشعه می‌‌‌تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند با این حال فوائد استفاده از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان بیش‌تر از خطر احتمالی مختصر در ایجاد مشکلات جدید است. برای اینکه افراد سالم در معرض اشعه قرار نگیرند، در دورۀ پرتودرمانی بستگان و دوستان نباید با شما تماس داشته باشند. در دورۀ پرتودرمانی خارجی شما به تنهایی در اطاق پرتودرمانی حضور خواهید داشت. کارشناسان مربوطه شما را از طریق صفحة تلویزیون در اطاق مجاور تحت نظر دارند و در طی دورۀ درمان صحبت‌‌‌های شما را شنیده یا میتوانند با شما حرف بزنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی به محل بیماری بستگی دارد. از آنجا که این درمان محدود به منطقه‌های خاصی از بدن می‌‌‌باشد. عوارض جانبی نیز مربوط به همان منطقه است. پوست سطح محل پرتوتابی می‌‌‌تواند 4-3 هفته پس از اتمام درمان تغییر رنگ قرمز پیدا کند. پوست ممکن است خشک شده یا دچار پوسته‌‌‌ریزی و یا خونریزی سطحی مانند سوختگی شود بعد از آن پوست می‌‌‌تواند برای چند ماه یا چند سال تیره رنگ شود. با امکانات جدید امروزی و توانای تمرکز پرتو در محل مورد نظر و استفاده از دایر وروش‌هاي داخلی پرتو مستقیماً بر محل تومور متمرکز می‌‌‌شود. با این روش‌‌‌ها سایر مناطق بدن تحت تأثیر درمان قرار نمی‌‌‌گیرند. به‌عنوان مثال اگر قفسة سینه تحت درمان قرار گیرد از عوارضی مانند ریزش موی سر و تهوع و استفراغ جلوگیری می‌‌‌شود. از طرف دیگر اگر نیاز به این روش درمانی برای مغز باشد ریزش مو مورد انتظار است. بیمار ممکن است دچار تهوع و استفراغ گردد. از آنجا که مرکز تهوع در مغز قرار دارد. برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی با پزشک متخصص پرتودرمانی سرطان یا پرستار مربوطه صحبت کنید.
سؤالات خود را بپرسید.
بیمار چه کار می‌‌‌تواند بکند.
- تمام داروهای مصرفی شامل داروهای بدون نسخه یا مکمل‌‌‌هایی مانند ویتامین و داروهای گیاهی را به پزشک اطلاع دهید.
- به‌طور منظم به جلسات درمانی مراجعه کنید.
- سؤالات خود را بپرسید. گروه درمانی پرتوتابی میتوانند به شما کمک کنند.
- اگر دچار تهوع استفراغ، کاهش اشتها، اسهال یا خستگی هستید به بخش‌‌‌های مربوطه در این مقاله مراجعه کنید. یا از پزشک خود سؤال کنید.
- گاهی اوقات مناطق کوچکی از پوست برای متمرکز کردن درمان پرتوتابی در محل مشخص علامت‌گذاری و خالکوبی می‌‌‌شود. اما اگر این مناطق با جوهر نشانه‌گذاری شده باشد از اسفنج برای شست‌وشو به جای حمام معمولی استفاده کنید. در مورد شست‌وشو و پاک کردن جوهر از تیم درمانی سؤال کنید.
- مناطق تحت پرتوتابی را حین درمان حداقل تا یک سال بعد از تابش مستقیم خورشید حفظ کنید.
- در مناطق تحت پرتوتابی از لباس آزاد و راحت استفاده کنید. لباس‌‌‌‌‌‌های کتانی نرم ارجح است. در مورد استفاده از کرم‌‌‌ها، پودرها، دئودرانت و مواد آرایشی در پوست منطقة درمان شده با پزشک یا پرستار صحبت کنید. از چسب‌‌‌های پوستی و کیسه‌‌‌های گرم یا سرد و یا هر آنچه باعث حساسیت یا خشکی پوست می‌‌‌شود خودداری کنید.
- در آب ولرم و با صابون ملایم حمام کنید.
- از شلوغی پرهیز کنید و با افراد مبتلا به سرما خوردگی، عفونت‌‌‌ها، سرفه و تب تماس پیدا نکنید.
- اگر دچار کاهش تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌های سفید، هموگلوبین یا پلاکت‌‌‌ها هستید به مبحث شمارش سلول‌هاي خون مراجعه کنید.
- حین دورۀ پرتو درمانی و حداقل 3 ماه بعد از روش‌‌‌های جلوگیری از حاملگی استفاده کنید.
- اگر منطقة تحت پرتودرمانی در ناحیة لگن است (مانند مثانه، پروستات، واژن، گردن رحم ، رحم) با پزشک یا پرستار دربارۀ عوارض جانبی جنسی احتمالی صحبت کنید.
- اگر دچار کبودی یا تاول‌‌‌های پوستی در منطقة تحت پرتوتابی شده‌‌‌اید. برای محافظت پوست ممکن است نیاز به پانسمان‌‌‌های ویژه داشته باشید. با پزشک خود در این باره صحبت کنید.
مراقبین چه کار میتوانند بکنند.
- مراقب خستگی باشید که ممکن است حین دورة پرتودرمانی تشدید شود.
- بیمار را به مصرف غذاهای مقوی و نوشیدن مایعات کافی تشویق کنید.
- بیمار ممکن است برای تهیه وعده‌‌‌های غذایی خصوصاً در ادامة درمان دچار مشکل باشد.
- در جلسه‌‌‌های درمانی به‌طور منظم شرکت کنید.
- پرتودرمانی معمولاً هر روزه برای چند هفته انجام می‌‌‌شود.
- ممکن است برای شرکت در جلسات درمانی نیاز به کمک به بیمار باشد.
- به دوستان و بستگان که مبتلا به عفونت هستند و توصیه کنید که تا زمان بهبودی کامل از طریق تلفن جویای حال بیمار شوند.
- اگر بیمار دچار عوارض جانبی یا سایر علائم شود به قسمت مربوطه در این مقاله مراجعه کنید.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید.
- تغییر رنگ، رطوبت یا خونریزی از پوست
- تب بیش‌تر از 38 درجه که از طریق دهان اندازه گرفته شده باشد.
- درد
- داشتن سؤال دربارۀ پرتودرمانی
|