غربالگری سرطان پروستات

غربالگری چیست؟

غربالگری، جست‌وجوی سرطان، پیش از وجود و بروز هرگونه علامتي است. این کار به یافتن سرطان در مرحلۀ اولیه کمک مي‌کند. اگر بافت غیرعادی یا سرطان، خیلی زود یافت شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود. تا زمان ظهور علائم، سرطان ممكن است خيلي پيشرفته شده باشد.

دانشمندان در حال تلاش برای درک بهتر این نکته‌اند که چه کسانی احتمالاً به انواع خاصی از سرطان مبتلا می‌شوند. آنها همچنین، کارها و فضای اطراف ما را مطالعه می‌کنند تا دریابند که آیا آنها موجب سرطان می‌شوند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا توصیه کنند که چه کسی باید برای سرطان غربالگری شود، از چه پژوهش‌های غربالگری باید استفاده كرد و چند به چند وقت، باید این پژوهش را انجام داد.

به ‌خاطر داشتن این نکته مهم است که اگر پزشک پژوهش غربالگری را توصیه می‌کند، الزاماً گمان نمی‌کند که شما سرطان دارید. پژوهش‌های غربالگری هنگامی تجویز می‌شوند که شما هیچ علامتی از سرطان ندارید. پژوهش‌های غربالگری را معمولاً بر مبنای یک قاعدۀ منظم، تکرارمی‌کنند.

اگر نتیجۀ پژوهش غربالگری غیرعادی است، شما به آزمایش‌های بيش‌تري برای یافتن سرطان نیاز داريد. به این آزمایش‌ها، آزمایش‌های تشخیصی می‌گویند.

برای اطلاعات در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان پروستات به این خلاصه‌های PDQ مراجعه کنید:

• پیشگیری از سرطان پروستات
• درمان سرطان پروستات

اطلاعات عمومی دربارۀ سرطان پروستات

نکته‌های کلیدی این بخش

سرطان پروستات بیماریي است که طی آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های پروستات تشکیل می‌شوند.

پروستات غده‌ای در دستگاه تناسلي مردان است که دقیقاً زیر مثانه (اندامی که ادرار را جمع‌آوری و دفع می‌کند) و جلوی راست‌روده (پایین‌ترین قسمت روده) قرار دارد. پروستات تقریباً به اندازۀ یک گردو است و قسمتی از پیشابراه را احاطه می‌کند. (لولة تخلية ادرار از مثانه). غدۀ پروستات مایعی تولید می‌کند که قسمتی از مایع منی را تشکیل می‌دهد.

معمولاً هرچه سن مرد بالاتر می‌رود، پروستات بزرگ‌تر می‌شود. پروستات بزرگ گاهی جریان ادرار از مثانه را مسدود و مشکلاتی برای عملکرد جنسی ایجاد مي‌کند. به این وضعیت هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات می‌گویند
(BPH (Benign Prostatic Hyperplasia ، و اگرچه سرطان نیست، ممكن است نياز به جراحي داشته باشد. علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا مشکلات دیگر در پروستات، شبیه علائم سرطان پروستات است.

پروستات طبیعی جریان ادرار از مثانه را مسدود نمی‌کند. پروستات بزرگ‌شده بر مثانه و پیشابراه فشار مي‌آورد و موجب مسدودشدن جریان ادرار می‌شود.

سرطان پروستات با بیش از 3000 مورد جدید سالیانه هشتمین سرطان شایع در بین مردان در ایران است.

سرطان پروستات، به‌طور عمده، در مردان مسن اتفاق می‌افتد. اگرچه شمار مردان مبتلا به سرطان پروستات زیاد است، اما اکثر مردانی که این بیماری در آنها تشخيص داده شده است، از این سرطان نمی‌میرند. اما در مردان سیاه‌پوست، سرطان پروستات معمولاً پیشرفته‌تر است و احتمال مرگ ناشی از این بیماری در آنها، نسبت به مردان سفیدپوست، بيش‌تر است.

سن، نژاد و پیشینۀ خانوادگی سرطان پروستات بر خطر پیشرفت سرطان پروستات تأثیرگذاراست.

به هرچه امکان پیشرفت بیماری را در فرد افزایش می‌دهد، عامل خطرزا می‌گویند. عوامل خطرزای سرطان پروستات شامل این موارد است:

• سن بالای 50 سال.
• سیاه‌پوست بودن.
• داشتن برادر، پسر یا پدر با پیشینۀ ابتلا به سرطان پروستات.
• مصرف غذای پرچرب یا نوشیدن مشروبات الکی.

غربالگری سرطان پروستات

نکته‌های کلیدی این بخش

آزمايش‌هايي که در غربالگری انواع مختلف سرطان به‌کار می‌رود:

برخی آزمایش‌های غربالگری از این‌رو استفاده می‌شوند که به‌نظر مي‌رسد هم در یافتن سرطان‌های اولیه، هم در کاهش احتمال مرگ‌ومير ناشی از این سرطان‌ها، مؤثرند. علت استفاده از سایر پژوهش‌ها این است که این پژوهش‌ها سرطان را در برخی از افراد شناسایی می‌کنند اما در پژوهش‌های بالینی ثابت نشده‌است که استفاده از این آزمون‌ها خطر مرگ ناشی از سرطان را کاهش می‌دهد.

دانشمندان پژوهش‌های غربالگری را، برای كشف انواع با کم‌ترین خطر و بیش‌ترین منفعت، بررسی می‌کنند. هدف پژوهش‌های غربالگری سرطان همچنین، برای نشان دادن این است که آیا کشف زودهنگام سرطان (یافتن سرطان پيش از بروز علائم) احتمال مرگ ناشی از بیماری را کاهش می‌دهد يا نه. برای برخی از انواع سرطان، یافتن و درمان بیماری در مراحل اولیه به امکان بهبودی بیش‌تری منجر می‌شود.

هیچ پژوهش غربالگری متعارف یا استانداردي برای سرطان پروستات وجود ندارد.

پژوهش‌های غربالگری سرطان پروستات در دست بررسي‌اند و پژوهش‌های بالینی غربالگری در بسیاری از بخش‌های دنيا انجام می‌شود. اطلاعات در مورد پژوهش‌هاي باليني در حال انجام در موسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) قابل دسترسي است.

پژوهش‌های در دست بررسي برای کشف سرطان پروستات، شامل این موارد است:

معاينة انگشتي راست‌روده

معاينة انگشتي راست‌روده (DRE (Digital Rectal Examination یک آزمایش از راست‌روده است. پزشک یا پرستار دستکش مي‌پوشد و انگشت چرب شده‌اش را، برای لمس توده‌ها یا هر مورد غیرعادی دیگر وارد پایین‌ترین قسمت راست‌روده می‌کند.

آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات (PSA)

آزمایش آنتی‌ژن ویژۀ پروستات (PSA)، آزمایشی است که سطح PSA را در خون اندازه‌گیری می‌کند. PSA ماده‌ای است که توسط پروستات ساخته مي‌شود و به میزان افزایش یافته‌ای در خون مردان مبتلا به سرطان پروستات یافت می‌شود. سطح PSA همچنین، در مردانی که عفونت یا التهاب پروستات یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات دارند، بالاست. (BPH؛ پروستات بزرگ شده اما غیرسرطانی).

دانشمندان در حال بررسی ترکیبی از آزمایش PSA و معاينة انگشتي راست‌روده، به‌عنوان روشی برای دستیابی به نتایجی از پژوهش غربالگری هستند.

مشکلات غربالگری سرطان پروستات

پژوهش‌های غربالگری خطرهایی دارند.

تصمیم‌گیری در مورد پژوهش‌های غربالگری دشوار است. همۀ پژوهش‌های غربالگری مفید نیستند و اکثراً، خطرهایی دربر دارند. پیش از هرآزمایش غربالگری، شاید شما بخواهید در مورد آزمایش، با پزشک مشورت کنید. شناخت خطرهای آزمایش و همچنین، آگاهی از اثبات یا عدم اثبات اثر آن بر کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان، اهمیت دارد.

مشکلات غربالگری سرطان پروستات شامل این موارد است:

یافتن سرطان پروستات لزوماً سلامتی را بهبود نمی‌بخشد یا به طولانی‌تر شدن زندگی یک مرد کمک نمی‌کند.

اگر شما سرطانی دارید که قبلاً، به خارج از پروستات یا به سایر نقاط بدن شما منتشر شده است، غربالگری سلامتی شما را بهبود نمی‌بخشد یا به زندگی طولانی‌تر شما کمک نمي‌کند.

برخی سرطان‌ها هیچ علامتی ندارند یا زندگی را تهدید نمی‌کنند، اما اگر در پژوهش غربالگری كشف شوند، احتمالاً درمان می‌شوند. مشخص نشده ‌است که آیا درمان این سرطان‌ها، نسبت به زمانی که درمان نمي‌شوند، به طولانی‌تر شدن زندگی شما کمک مي‌کند علاوه بر اين درمان‌های سرطان ممكن است عوارض جانبی وخیمی در پي داشته باشند.

آزمایش‌های پیگیری، مثل نمونه‌برداری، برای تشخیص سرطان انجام می‌شود.

اگر آزمایش PSA بالاتر از حد نرمال بود، یک نمونه‌برداری از پروستات انجام مي‌شود. مشکلاتی نظیر تب، درد، خون در ادرار یا منی و عفونت مجاری ادرار، در اثر نمونه‌برداری ایجاد مي‌شود. حتی اگر نمونه‌برداری نشان دهد که بیمار به سرطان پروستات مبتلا نیست، بعید نیست بیمار نگران پیشرفت سرطان پروستات در آینده شود.

نتایج آزمایش به‌صورت منفی کاذب باشد.

حتی اگر سرطان پروستات وجود داشته باشد، نتایج آزمایش غربالگری گاهي به ظاهر، نرمال است. مردی که نتیجه پژوهشش منفی کاذب باشد (آزمایشی که نشان می‌دهد سرطان وجود ندارد، درحالی‌که در واقع وجود دارد) ممکن است حتی اگر علامتي داشته باشد، اقدام به درمان پزشکی را به تأخیر بیندازد.

نتایج آزمایش مثبت کاذب باشد.

اين احتمال وجود دارد كه نتیجۀ آزمایش غربالگری غیرعادی باشد، در حالي‌كه هیچ سرطانی وجود ندارد. نتیجۀ آزمایش مثبت کاذب (آزمایشـی که نشان می‌دهـد سـرطان وجـود دارد، درحالی‌که در واقـع وجـود ندارد) معمولاً باعث اضطـراب مي‌شود و با آزمایش‌های بیش‌تری (مثل نمونه‌برداري) پیگیری می‌شود که خطرهایی نیز، به دنبال دارد.

پزشک معمولاً شما را در مورد خطر سرطان پروستات و نیاز شما به آزمایش‌های غربالگری آگاه می‌کند.