پیشگیری سرطان دهان

پیشگیری چیست؟

پیشگیری سرطان اقداماتی است که به عمل می‌آید تا احتمال ابتلا به سرطان کمتر شود. با پیشگیری سرطان، تعداد موارد جدید بروز سرطان در گروه یا در جمعیت کاهش می‌یابد. امید بر آن است که از این طریق تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان کاهش خواهد یافت.

برای پیشگیری از شروع موارد جدید سرطان، دانشمندان عوامل خطر و عوامل محافظت‌کننده را بررسی می‌کنند. هر چیزی که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد عامل خطر و هر چیزی که احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد عامل محافظت‌کننده در برابر سرطان نامیده می‌شود.

از برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان می‌توان اجتناب نمود، ولی در مورد بسیاری از عوامل خطر این کار میسر نمی‌باشد. به‌عنوان مثال، سیگار کشیدن و به ارث بردن ژن‌های خاص از عوامل خطر برخی از سرطان‌ها می‌باشند، ولی تنها می‌توان از کشیدن سیگار خودداری نمود. ممکن است نرمش بدنی منظم و رژیم‌غذایی مناسب عوامل محافظت کننده در برابر برخی از انواع سرطان باشند. امکان دارد اجتناب از عوامل خطر و افزایش عوامل محافظت‌کننده ریسک ابتلا به سرطان را کاهش دهند، ولی انجام دادن این کارها به این معنی نمی‌باشد که شخص مربوطه دچار سرطان نخواهد شد.

محققان سرگرم بررسی روش‌های مختلفی برای پیشگیری سرطان هستند، از جمله:

• تغییر سبک زندگی یا عادات‌غذایی.
• اجتناب از چیز‌هایی که می‌دانیم باعث بروز سرطان می‌شوند.
• مصرف دارو برای درمان ناراحتی پیش سرطانی یا برای جلوگیری از شروع سرطان.

برای به‌دست آوردن اطلاعات درباره غربالگری، تشخیص، و درمان سرطان دهان به خلاصه‌های زیر مراجعه نمایید:

• غربالگری سرطان دهان
• درمان سرطان لب و حفره دهان
• درمان سرطان حلق دهانی

اطلاعات عمومی‌ درباره سرطان دهان

نکات مهم این بخش

• در بیماری سرطان دهان، سلول‌های بدخیم (سرطانی) در لب‌ها، دهان، یا گلو تشکیل می‌شوند.
• سرطان دهان در مردان بیشتر از زنان شایع است.

در بیماری سرطان دهان سلول‌های بدخیم (سرطانی) در لب‌ها، دهان، یا گلو تشکیل می‌شوند.

امکان دارد سرطان دهان در هر یک از سه ناحیه اصلی زیر بروز نماید:

• لب‌ها
• حفره دهان که شامل قسمت‌های زیر است:
• قسمت دو سوم جلویی زبان.
• لثه‌ها.
• مخاط گونه (جدار قسمت داخلی گونه‌ها).
• کام سخت ( قسمت جلویی و استخوانی سقف دهان).
• مثلث خلف آسیابی (ناحیه‌ای کوچک واقع در پشت دندان‌های عقل).

حلق دهانی که شامل قسمت‌های زیر است:

• قسمت میانی حلق واقع در پشت دهان.
• یک سوم پشتی زبان.
• کام نرم (قسمت پشتی و نرم سقف دهان).
• دیواره‌های کناری و پشتی گلو.
• لوزه‌ها.

اکثر موارد سرطان دهان در سلول‌های سنگفرشی (سلول‌های نازک و مسطح) شروع می‌شود که جدار لب‌ها، حفره دهان، و حلق دهانی را تشکیل می‌دهند. سرطانی که در سلول‌های سنگفرشی بروز می‌کند را کارسینوم سلول سنگفرشی می‌نامند. ممکن است ضایعات موجود بر روی غشا‌های مخاطی (جدار دهان و گلو)، از جمله لکوپلاکی (لکه سفید رنگ غیرعادی متشکل از سلول‌ها) و پلاک قرمز (لکه قرمز رنگ غیر عادی متشکل از سلول‌ها)، به کارسینوم (سرطان) سلول سنگفرشی تبدیل شوند.

سرطان دهان در مردان رایج‌تر است تا در زنان.

اکثر بیماران مبتلا به سرطان دهان را مردان تشکیل می‌دهند. اما در 20 سال گذشته تعداد زنانی که سرطان زبان در آنها تشخیص داده شده به شدت افزایش‌یافته است.

در کشور‌های غربی، مانند ایالات متحده، رایج‌‌ترین انواع سرطان دهان عبارتند از سرطان زبان و سرطان کف دهان. در بخش‌هایی از جهان که جویدن توتون یا جویدن بذر نوعی نخل که قابض است

(Betel Nuts) مرسوم می‌باشد، سرطان دهان اغلب در مثلث خلف آسیابی و مخاط گونه بروز می‌کند.

پیشگیری سرطان دهان

نکات مهم این بخش

• با اجتناب از عوامل خطر و با افزایش دادن عوامل حفاظت‌کننده، شاید بتوان به پیشگیری از سرطان کمک نمود.
• عوامل خطر زیر ممکن است خطر بروز سرطان دهان را افزایش دهند:
• استعمال دخانیات
• مصرف نوشابه‌های الکلی
• قرارگرفتن در معرض نور آفتاب
• عفونت HPV ( ویروس پاپیلوم انسانی)
• مصرف ماری جوآنا (حشیش)

امکان دارد عوامل حفاظت‌کننده زیر خطر سرطان دهان را کاهش دهند:

• عوامل غذایی (مربوط به تغذیه)
• پیشگیری دارویی

از آزمایشات بالینی پیشگیری سرطان برای بررسی راه‌های پیشگیری سرطان استفاده می‌شود.

راه‌های جدید پیشگیری سرطان دهان در آزمایشات بالینی بررسی می‌شود.

با اجتناب از عوامل خطر و با افزایش دادن عوامل محافظت کننده، شاید بتوان به پیشگیری سرطان کمک نمود.

با اجتناب از عوامل خطر سرطان، مانند کشیدن سیگار، داشتن اضافه وزن، و انجام ندادن نرمش‌های بدنی، ممکن است بتوان به پیشگیری از سرطان‌های خاص کمک نمود. همچنین با افزایش دادن عوامل محافظت‌کننده، مانند ترک سیگار، داشتن رژیم‌غذایی مناسب، و انجام نرمش‌های بدنی امکان دارد بتوان به پیشگیری سرطان‌های خاص کمک کرد. پزشکان و دیگر افراد دست‌اندرکار حرفه بهداشت می‌توانند درباره پایین آوردن خطر سرطان راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.

عوامل خطر زیر امکان دارد خطر سرطان دهان را افزایش دهند:

استعمال دخانیات

علت اصلی سرطان دهان، استفاده از فرآورده‌های توتون است.

تمام فرم‌های مختلف توتون، شامل سیگارت، توتون پیپ، سیگار برگ، و توتون جویدنی ( بدون دود )، با سرطان دهان مرتبط هستند. خطر سرطان دهان با تعداد سیگارتی که در روز کشیده می‌شود افزایش می‌یابد. با مصرف توتون، احتمال بروز سرطان دهان در کف دهان بیشتر از هر قسمت دیگر آن می‌باشد، ولی سرطان دهان در حفره دهان و حلق دهانی و لب‌ها هم بروز می‌کند.

خطر سرطان دهان در افرادی که هم فرآورده‌های توتون و هم مشروبات الکلی مصرف می‌کنند بیشتر است تا در کسانی که تنها فرآورده‌های توتون یا تنها مشروبات الکلی مصرف می‌نمایند.

افرادی که فرآورده‌های توتون را مصرف می‌کنند و به سرطان دهان مبتلا شده‌اند، ممکن است در حفره دهان یا نواحی نزدیک به آن، شامل بینی، گلو، تارهای صوتی، مری، و نای، به سرطان‌های ثانویه دچار شوند.

از نتایجی که در آزمایشات بالینی به‌دست آمده مشخص شده است که اگر شخصی کشیدن سیگار را ترک کند، سرطان دهان ظرف مدت 5 سال به نصف کاهش می‌یابد؛ ظرف مدت ده سال پس از ترک سیگار، خطر بروز سرطان دهان در چنین فردی برابر با خطر سرطان دهان در کسی می‌باشد که هرگز سیگار نکشیده است.

مصرف مشروبات الکلی

نوشیدن مشروبات الکلی یکی از عوامل خطر عمده در ایجاد سرطان دهان است.

خطر سرطان دهان با مقدار مشروب الکلی که در هر روز مصرف می‌شود افزایش می‌یابد. نوشیدن مشروبات الکلی یکی از عوامل خطر لکوپلاکی (لکه سفید غیرعادی متشکل از سلول) و پلاک قرمز (لکه قرمز غیر عادی متشکل از سلول) هم می‌باشد. امکان دارد ضایعات لکوپلاکی و پلاک قرمز موجود بر روی غشای مخاطی به‌صورت سرطان درآیند.

خطر سرطان دهان در افرادی که هم مشروب الکلی مصرف می‌کنند و هم فرآورده‌های توتون استفاده می‌کنند بیشتر است تا در کسانی که تنها مشروب الکلی مصرف می‌کنند یا تنها فرآورده‌های توتون استفاده می‌نمایند.

از نتایج حاصل از آزمایشات بالینی مشخص نشده است که با ترک مشروبات الکلی بتوان خطر سرطان دهان را کاهش داد.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب

ممکن است قرار گرفتن در معرض نور آفتاب باعث افزایش خطر سرطان لب‌ها بشود، که این سرطان در اکثر موارد بر روی لب پایین بروز می‌کند. امکان دارد با اجتناب از نور آفتاب یا با استفاده از بلسان (مرهم) لب حاوی کرم یا لوسیون ضد آفتاب یا با استفاده از ماتیک رنگی بتوان خطر سرطان لب‌ها را کاهش داد.

عفونت HPV

ممکن است عفونت ویروس پاپیلوم انسانی ( HPV یا human papillomavirus) خطر سرطان دهان را افزایش دهد.

مصرف ماری جوآنا (حشیش)

ممکن است مصرف ماری جوآنا خطر سرطان دهان را افزایش دهد. اگر شخصی که خطر عفونت HPV در او زیاد است ماری‌جوآنا استعمال نماید، امکان دارد خطر سرطان دهان در او بیشتر شود.

عوامل محافظت‌کننده زیرممکن است خطر سرطان دهان را کاهش دهند:

عوامل غذایی

با استفاده از رژیم‌غذایی که دارای مقدار زیادی میوه و سبزیجات مملو از فیبر می‌باشد، ممکن است بتوان خطر بروز سرطان دهان را کاهش داد.

پیشگیری دارویی

پیشگیری دارویی کاربرد دارو، ویتامین، یا عوامل دیگر برای جلوگیری از رشد سرطان یا به تأخیر انداختن رشد آن است.