عملکرد جنسی
در این مقاله عوارض جانبی درمان‌هاي مختلف که روی عملکرد جنسی تأثیر می‌‌‌گذارد و روش‌‌‌های مقابله با برخی مشکلات شایع ذکر می‌‌‌شود. در این رابطه صحبت کردن با پزشک یا پرستار و از آن مهم‌تر صحبت با همسر بسیار مهم است. درمان سرطان معمولاً روی توانایی مردان و زنان در بچه‌‌‌دار شدن مؤثر است. شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و برخی انواع جراحی روی دستگاه تناسلی تأثیر گذاشته و باعث ناباروری می‌‌‌شود. در زنان درمان ممکن است باعث یائسگی زودرس شود.
در هر فرد به‌خصوص پیش‌‌‌بینی پیش‌آگهی مشکل است. بعضی از افراد علی‌‌‌رغم درمان کماکان امکان باروری داشته باشند. در صورتی‌که سایرین ممکن است این‌طور نباشند.
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی همچنین می‌‌‌تواند در بچه‌‌‌هایی که حین دورۀ درمان یا چند هفته پس از اتمام درمان به‌دنیا آمده باشند ایجاد اختلالات مادرزادی بکنند. در طی انجام شیمی‌درمانی با پرتودرمانی از حاملگی خودداری کنید. دربارۀ مدت زمانی که باید پس از اتمام درمان تا باردار شدن صبر کنید، اطلاع حاصل کنید. دربارۀ برنامه‌‌‌ریزی خود در بچه‌‌‌دار شدن با پزشک صحبت کنید. این کار را قبل از شروع درمان انجام دهید.
بیمار چه کار می‌‌‌تواند بکند:
- به یاد داشته باشید که توانایی جنسی شما به علت ترس از ابتلا به سرطان و درمان آن و همچنین به علت خود درمان می‌‌‌تواند کاهش یابد. شیمی‌درمانی ممکن است باعث احساس خستگی شدید و یا بیماری در شما شود. (به مبحث شیمی‌درمانی مراجعه کنید). پرتوتابی به ناحیة لگن و تناسلی می‌‌‌تواند با درد هنگام فعالیت جنسی همراه باشد. (به مبحث پرتودرمانی مراجعه کنید.)
- درمان هورمونی، خارج‌سازی تخمدان‌‌‌ها یا بیضه‌‌‌ها منجر به تغییر در میزان هورمون‌ها در بدن شما می‌‌‌شود. این حالت می‌‌‌تواند روی تمایلات جنسی تأثیر بگذارد. با همسر خود دربارۀ احساسات و نگرانی‌‌‌ها صحبت کنید. اگر تمایلات جنسی ندارید به خود فشار زیادی نیاورید. در صورتی‌که دچار کاهش تعداد سلول‌های سفید خون هستید. برای جلوگیری از احتمال عفونت از برقراری رابطة جنسی خودداری کنید. در این‌باره با پزشک خود مشورت کنید. اگر شما تحت جراحی رادیکال قرار گرفته‌‌‌اید. دربارة استفاده از ایمپلنت یا جراحی بازسازی از پزشک سؤال کنید. بدانید که بیماری شما قابل سرایت نیست و شما سرطان را به همسرتان منتقل نمی‌‌‌کنید. شیمی درمانی یا پرتودرمانی از طریق شما به همسرتان منتقل نمیشود.
مردان
قبل از انجام شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به ناحیة تناسلی از پزشکتان دربارۀ جمع‌‌‌آوری اسپرم در بانک اسپرم سؤال کنید. در حدود 60-40 درصد مردان درجاتی از ناتوانی جنسی به تدریج در طی یک سال یا بیش‌تر بعد از پرتودرمانی به ناحیة تناسلی ایجاد می‌‌‌شود. ناتوانی معمولاً بلافاصله بعد از پرتودرمانی ایجاد نمیشود. این حالت از تأثیر جراحی پروستات که بلافاصله بعد از درمان ایجاد شده و می‌‌‌تواند به‌تدریج بهبود باید متفاوت است. مردانی که تحت درمان سرطان‌های بیضه، پروستات، مثانه، کولون و رکتوم و حتی سر و گردن قرار می‌‌‌گیرند، معمولاً دچار اختلال نعوظ میشوند. دربارة سایر داروها و تستسرون برای شروع درمان جایگزین از پزشک خود سؤال کنید. دربارۀ سایر داروها و درمان‌‌‌های کمک‌کننده با پزشک مشورت کنید. پرتودرمانی به ناحیة تناسلی می‌‌‌تواند برای مدتی ایجاد درد هنگام انزال نماید. این درمان همچنین روی تعداد اسپرم تأثیر گذاشته و ایجاد حساسیت پوستی می‌‌‌کند. مردان مبتلا به سرطان بیضه که در آنها خارج‌سازی غدد لنفاوی هم انجام شده است، معمولاً دارای اسپرم نیستند. بازگشت اسپرم‌‌‌سازی ماه‌ها تا سال‌ها طول کشیده یا ممکن است هیچ‌‌‌گاه ایجاد نشود. در مردان مبتلا به سرطان پروستات خصوصاً بعد از انجام بیوپسی سوزنی وجود خون در مایع منی غیرطبیعی نیست. این حالت خطرناک و نگران‌کننده نبوده ولی باید به پزشک اطلاع داده شود. خروج بی‌‌‌اختیار ادرار و هنگام فعالیت جنسی نگران‌کننده نیست. از آنجا که ادرار به‌طور طبیعی استریل بوده و به فرد مقابل آسیبی وارد نمی‌‌‌کند. مردان مبتلا به سرطان پروستات که از دانه‌‌‌های کاشته شده جهت پرتودرمانی استفاده می‌‌‌کنند تا چند هفته نیاز به کاندوم دارند. از آنجا که این دانه‌‌‌ها می‌‌‌توانند هنگام فعالیت جنسی جابه‌‌‌جا شوند در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
زنان
درد هنگام نزدیکی یافتة شایعی بعد از جراحی سرطان در نواحی تناسلی است که می‌‌‌تواند باعث تنگ شدن یا کوتاه شدن واژن گردد. دربارۀ وسعت عمل جراحی با پزشک خود مشورت کنید. اگر تحت عمل جراحی ناحیة واژن قرار گرفته‌‌‌اید دربارة استفاده از وسایل گشادکنندة واژن بعد از جراحی با پزشک خود مشورت کنید. حین نزدیکی از کرم‌‌‌های نرم‌کننده استفاده کنید. جراحی پرتوتاپی یا درمان هورمونی می‌‌‌تواند باعث خشکی واژن گردد. قبل از تماس جنسی از عدم وجود زخم در ناحیة تناسلی خود اطمینان حاصل کنید. شیمی‌درمانی می‌‌‌تواند باعث نازک شدن دیوارة واژن شود. خونریزی خفیف بعد از نزدیکی خیلی نگران‌کننده نیست. شیمی‌درمانی می‌‌‌تواند روی تمایلات جنسی تأثیر بگذارد این حالت بعد از پایان درمان بهبود یابد. سوزش هنگام نزدیکی می‌‌‌تواند مطرح‌کنندة عفونت قارچی باشد در این‌باره با پزشک خود صحبت کنید. شیمی‌درمانی می‌‌‌تواند برای مدتی موجب قطع قاعدگی گردد. اما فعالیت تخمدان‌‌‌ها به‌طور کامل متوقف نمیشود. حتی اگر چندین ماه قاعده نشوید هنوز احتمال حاملگی وجود دارد.
از آنجا که داروهای شیمی‌درمانی موجب اختلالات جنینی می‌‌‌شود دربارۀ روش‌‌‌های جلوگیری از بارداری با پزشک صحبت کنید. شیمی‌درمانی، پرتوتابی و جراحی که با خارج کردن تخمدان‌‌‌ها همراه باشد موجب یائسگی زودرس می‌‌‌گردد. در این‌باره با پزشک مشورت نمایید. اگر احتمال ناباروری زیاد است با پزشک دربارۀ جمع‌‌‌آوری و یخ زدن بافت تخمدان یا تخمک‌‌‌ها صحبت کنید. این روش نیاز به جراحی مخصوص داشته و بسیار گران است اما با این‌حال می‌‌‌تواند راه‌حلی برای بعضی از زنان باشد.
اگر دارای استومی هستید
- کیسه را قبل از نزدیکی خالی کنید.
- دربارۀ استفادة پوشش روی کیسه از پزشک سؤال کنید.
همسران چه کار می‌‌‌توانند بکنند.
- دربارۀ تأثیر سرطان و درمان روی همسرتان و رابطة جنسی اطلاع حاصل کنید.
- شیمی‌درمانی می‌‌‌تواند موجب عوارض مانند خستگی گردد (به مبحث شیمی مراجعه کنید).
- جراحی یا پرتوتابی به ناحیة تناسلی می‌‌‌تواند موجب تغییرات دائمی ساختاری و عملکردی در این ناحیه گردد. دربارة احساس بیمار در مورد فعالیت جنسی و وضعیت بدنی بپرسید. گاهی بیمار بعد از درمان سرطان احساس می‌‌‌کند دیگر برای فرد مقابل جذابیت ندارد. احساس تغییر در تصویر بدنی طبیعی است. این حالت می‌‌‌تواند روی هر دوی شما تأثیر بگذارد. اگر در روابط شخصی دچار مشکل شده‌‌‌اید با روانپزشک مشورت کنید. اگر احساس می‌‌‌کنید که ممکن است آسیبی به همسرتان وارد کنید در این‌باره با وی و پزشک مشورت کنید.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- بروز درد یا تشدید درد قبلی
- ایجاد خونریزی
- تغییرات در توانایی جنسی
- هرگونه مشکل جنسی یا سؤالی که موجب نگرانی شما شده باشد.
|