اسهال
اسهال دفع مدفوع شل و آبکی سه بار یا بیش‌تر در روز با یا بدون احساس ناراحتی است. علت بروز اسهال این است که مایع موجود در روده به علتی جذب نمیشود. گاهی علت اسهال در حقیقت نشت مدفوع آبکی از اطراف مدفوع سفت شده است. علل دیگر شامل عوارض شیمی‌درمانی، رادیوتراپی شکم، داروها، عفونتها، جراحی، اضطراب، مصرف مکملها حاوی مقدار زیادی ویتامین، مواد معدنی، قند و الکترولیت‌‌‌ها و رشد تومورال است.
اسهال ناشی از شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی میتواند تا سه هفته پس از اتمام درمان ادامه پیدا کند.
بیمار چه کار میتواند بکند؟
مراقبین چه کار میتوانند بکنند؟
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید.
دشواری حرکت
فرد مبتلا به دشواری حرکت ممکن است دچار ضعف عمومی، دشواری راه رفتن و سختی جابه‌جايی از یک محل به محل دیگر باشد. هنگامی‌که فردی به‌مدت طولانی در بستر باشد، عضلاتش دچار ضعف میشود. علل دیگر دشواری حرکت شامل درد مفاصل یا عضلات یا برخی عوارض جدید جلوگیری شود. کم‌فعالیتی میتواند موجب کاهش اشتها یا بیاشتهایی، یبوست، زخم پوستی، اختلال تنفسی، خشکی مفاصل و تغییرات خلقی شود.
در موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
فعالیت بدنی
انجام فعالیت بدنی به هرمیزانی که امکان‌پذیر است، برای حفظ تودة عضلانی اهمیت دارد. انجام فعالیت بدنی کمک میکند تا از عواقب طولانی‌مدت استراحت در بستر مانند: سفتی مفاصل، ضعف عضلانی، اختلالات تنفسی، یبوست، زخمهای پوستی، کاهش اشتها و تغییرات روانی جلوگیری شود.
این مسئله همچنین به کاهش استرس کمک کرده و خستگی را از بین میبرد.
در رابطه با میزان فعالیتی که برای شما مناسب است با پزشک خود صحبت کنید و سپس اهدافی را جهت افزایش آهستۀ فعالیت بدنی خود تنظیم کنید.
اگر شما دچار اختلال در حرکت هستید. لطفاً به بخش مربوطه در این مقاله مراجعه کنید.
بیمار چه کار میتواند بکند:
مراقبین چه کارهایی میتوانند انجام دهند.
زمین خوردن
بیماری که هنگام ایستادن تعادل کافی ندارد و دچار گیجی و ضعف میباشد در خطر زمین خوردن است. شخصی که دچار این مشکل است ممکن هنگام تلاش برای بلند شدن از بستر زمین بخورد.
همچنین بیمار ممکن است هنگام رفتن به دستشویی، حمام کردن یا تلاش برای قدم زدن دچار زمین خوردگی شود.
اگر بیمار زمین بخورد:
بیمار را از نظر آسیب‌‌‌های بدنی جدی بررسی کنید. اگر بیمار هوشیار نیست، خونریزی دارد یا خون یا مایعات از دهان، گوش یا بینی وی خارج میشود بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. اگر بیمار نفس
نمی‌‌‌کشد با اورژانس تماس بگیرید. اگر بیمار به شما پاسخ میدهد از او بخواهید هرگونه درد را توضیح دهد. سر، دستها، پاها و باسن بیمار را از نظر بریدگی، کبودی و هرگونه تغییر شکل که ممکن است نشان‌دهندة شکستگی استخوانها باشد. بررسی اینکه، در صورت وجود خونریزی از فشار موضعی و کیسة یخ استفاده کنید. یخ را در کیسه پلاستیکی قرار داده و دور آن حوله بپیچید اگر نمی‌‌‌توانید بیمار را حرکت دهید وی را در وضعیت راحتی قرار داده تا کمک برسد. اگر بیمار اظهار درد نمیکند و خونریزی ندارد وی را کمک کنید تا به بستر و یا صندلی برگردد. در صورت امکان از دو نفر برای جابه‌جایی او کمک بگیرید.
خستگی
خستگی هنگامی است که فرد انرژی کافی برای کارهایی که به‌طور معمول انجام میدهد یا می‌‌‌خواهد انجام بدهد نداشته باشد. خستگی شایع‌ترین عارضه جانبی درمان سرطان است. این خستگی از خستگی معمول زندگی روزانه متفاوت است.
خستگی ناشی از درمان سرطان میتواند ناگهانی بروز کرده و ناتوان‌کننده باشد. این نوع خستگی معمولاً با استراحت بهبود پیدا نمیکند. میتواند ماه‌ها بعد از اتمام درمان ادامه پیدا کند. این نوع از خستگی میتواند بسیاری از جنبه‌‌‌های زندگی فرد را شامل توانایی انجام فعالیتهای روزانه تحت تأثیر قرار دهد.
خستگی ناشی از سرطان یک واقعیت است و نباید مورد غفلت قرار بگیرد. مواردی همچون کمبود آب بدن، کمخونی، درد کم‌‌‌خوابی یا عفونت میتواند خستگی را بیش‌تر کند (به بخشهای مربوطه مراجعه کنید.) مطالعات اخیر نشان داده‌‌‌اند که یک برنامة مرتب ورزشی حین درمان سرطان میتواند در کاهش سرطان مؤثر باشد.
دنبال چه چیزی باشید.
تب
تب به معنی درجة حرارت 38 درجه سانتی‌‌‌گراد یا بیش‌تر است که از طریق دهان اندازهگیری شده باشد و یک روز پایدار باشد.
تب معمولاً علامت عفونت است. منشاء عفونت ممکن است ویروسی (که معمولاً درمان ما علامتی بوده و حتی بدون درمان هم بهبود مییابد) یا ممکن است باکتریایی یا قارچی باشد. (که در آن بعد از تشخیص عفونت دارو تجویز میشود.) سایر علل تب شامل التهاب، عوارض دارویی با رشد تومور است.
گاهی علت شناخته میشود. در صورت بروز عفونت تب ناشی از واکنش بدن در تلاش برای از بین بردن عوامل مهاجم است. تب یک مقاومت طبیعی مهم در مقابل میکروبها است. بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی هستند. بیش‌تر احتمال بروز عفونت دارند. زیرا تعداد گلبول‌هاي سفید خون برای مقابله با میکروبها کم‌تر است (بخش مربوط به شمارش سلولهاي خون را ببینید). بهتر است یک دماسنج که به‌راحتی قابل کاربرد و خواندن از طریق دهان باشد را در اختیار داشته باشید.
مایعات و کم‌آبی بدن
تمام اجزاي بدن حاوی آب است. بدن افراد باید به اندازة کافی حاوی آب و مایعات باشد و کمبود مایعات در بدن باعث تغییر در احساس فرد میشود. تعادل مایعات به این معنی است که مایعات بدن باید به دقت تنظیم شده و در جای مناسب باشد. تورم ناشی از مایعات زیادی در بدن است (اگر دچار این علامت هستید به بخش مربوط به تورم مراجعه کنید). کم‌آبی به معنی کمبود مایعات در جایی که به آن نیاز است میباشد.
دنبال چه باشید.
مراقبین چه کارهایی میتوانند بکند.
ژن‌درمانی
ژن‌درمانی به معنای استفاده از ژنها در درمان بیماری‌هاي بدن است. ژنها از DNA ساخته شده‌‌‌اند و پایة وراثت افراد هستند. هر نوع درمان که مستلزم تغییر ساختار ژنها یا تغییر عملکرد آنهاست ژن درمانی گفته میشود. از آنجا که سرطان یک بیماری ناشی از تغییرات ژنتیکی است، ژن‌درمانی امید‌هاي زیادی را در جلوگیری و درمان سرطان ایجاد کرده است. از این درمان به طرق مختلف استفاده میشود. یک روش ژن‌درمانی استفاده از کپی سالم ژن‌‌‌های مختل یا جا افتاده است. به‌جای اینکه به بیمار دارو یا درمانی (کنترل علائم) بیماری بدهیم. محققین تلاش میکنند اختلال را به‌طور اساسی از طریق تغییرات ژنتیکی سلولهاي بیمار درمان کنند. روش دیگر استفاده از ژنها برای جلوگیری از ساختن عروق خون جدید توسط سلولهاي سرطانی است که به جلوگیری از رشد سرطان کمک میکند. روشهای دیگر ژن‌درمانی شامل اضافه کردن ژنها به سلولهاي سرطانی برای پاسخ بهتر آنها به درمان یا تقویت درمان یا سیستم ایمنی بیمار برای کشتن سلول سرطانی است که به جلوگیری از رشد سرطان کمک میکند. از طرف دیگر نوع دیگری ژن‌‌‌تراپی موجب میشود سلولهاي سفید خون بیمار پروتئین‌‌‌های مخصوص بسازد که به یافتن یا از بین بردن سلولهاي تومور کمک میکند. روشهای جدید ژن‌درمانی شامل استفاده از یک پیش دارو است که ژن‌هاي از بین‌برندة سلولهاي سرطانی را به آن وارد میکند این باعث میشود تا سلول سرطانی بمیرد. از سال 2008 ژن‌درمانی هنوز به‌عنوان روشی تجربی است این روش معمولاً در مطالعات بالینی و تجربی استفاده میشود. استفاده از ژن‌درمانی هنوز با مشکلاتی مواجه است. زیرا سرطان معمولاً از یک تغییر سادة ژنی ایجاد نشده بلکه مجموعهای از تغییرات ژنتیکی باعث به‌وجود آوردن آن میشود.
بسیاری درمان‌هاي ژنتیکی امروزه از نظر بیخطر بودن و روش استفاده آنها بررسی میشود. شما میتوانید در رابطه با امکان ژن‌درمانی در درمان سرطان خود با پزشک صحبت کنید.
اگر شما تحت ژن درمانی قرار گرفتهاید:
بیمار چه کار میتواند بکند.
مشاوره و آزمایشات ژنتیکی
برخی تغییرات وراثتی ژنتیکی با افزایش شیوع انواعی از سرطانها مرتبط است. آزمایش‌‌‌های خاصی برای بررسی ژن‌هاي مرتبط با سرطان در بدن انسان ابداع شده است. این آزمایشات ژنتیکی نشان می‌دهند که چه کسانی دچار افزایش خطر ابتلا به سرطان قبل از بروز علائم هستند. یک تست ژنتیکی دقیق وجود یا عدم وجود تغییرات ژنتیکی مرتبط با بیماری را نشان میدهد. این تست‌‌‌ها نمیتواند به‌طور دقیق و قطعی ابتلا به سرطان را پیش‌‌‌بینی کند. اگر ژن تغییریافته وجود داشته باشد قبل از ابتلا به سرطان بسیاری علل دیگر برروی بروز آن مؤثر است. این بدان معناست که تغییرات ژنتیکی به‌تنهایی عامل بروز سرطان نمیباشد. از طرف دیگر حتی در کسانی که تغییرات ژنتیکی مرتبط با سرطان ندارند شانس بروز انواعی از سرطانها وجود دارد. هنوز پرسش‌‌‌های زیادی در ارتباط با آزمایشات ژنتیکی بدون پاسخ مانده است. دانشمندان میخواهند دریابند که این تست‌‌‌ها تا چه حد قابل‌اعتمادند. بیماران و کارشناسان سلامتی نیز باید محدودیت‌‌‌ها و خطرات احتمالی این آزمایشات را بدانند. از طرف دیگر اطلاع از وجود چنین تغییرات ژنتیکی میتواند باعث آسیب‌‌‌های روحی به بیمار و خانوادة وی گردد. این مسئله مهم است که فردی که می‌‌‌خواهد تحت آزمایش ژنتیکی قرار بگیرد با مشاوره متخصص ژنتیک مشورت کند. این مشاورین گاهی پرستارانی هستند که در زمینة آموزش این آزمایشات به افراد کار میکنند. بعد از انجام آزمایش ژنتیکی این مشاورین به بیمار خانوادة وی در جهت آشنا شدن با نتایج آن و تصمیم‌‌‌گیری برای روشهای پیشگیری و درمان کمک میکنند. شما ممکن است سؤال کنید که آیا آزمایش ژنتیک پیشنهاد خوبی برای شما یا خانواده‌‌‌تان میباشد. لطفاً سؤالات خود را با پزشک یا گروه درمانی خود مطرح کنید.
مراقبت از ظاهر بدن
مراقبت از ظاهرتان باعث میشود شما در مورد خود احساس بهتری داشته باشید. این مسئله به‌خصوص هنگام ناتوانی و بیماری اهمیت بیش‌تری دارد. به این علت که هنگام بیماری بروز احساس خوشایند مشکل‌‌‌تر است. علاوه بر بهداشت عمومی شما ممکن است لازم باشد زمان و انرژی بیش‌تری برای ظاهر خود بگذارید. ظاهر بهتر باعث میشود اعتماد به‌نفس و کنترل بیش‌تری بر شرایط داشته باشید.
ریزش مو
به‌طور طبیعی حدود 100 هزار مو روی سر وجود دارد. این موها به‌طور مداوم در حال رشد هستند و موهای جدید جایگزین موهای قدیمی میشوند. بعضی از درمان‌هاي سرطان موجب ریزش مو در افراد میگردد و این مسئله بیش‌تر هنگام حمام و یا شانه کردن اتفاق می‌‌‌افتد. گاهی هنگام بیدار شدن دسته‌های مو روی بالش دیده میشود. نگرانی از ریزش مو در خانم‌‌‌ها و آقایان طبیعی است.
آشنایی با علت ریزش مو و اینکه آیا برگشت‌‌‌پذیر است یا خیر و روشهای کم کردن آن به فرد کمک میکند. ریزش مو هنگامی اتفاق می‌‌‌افتد که داروهای شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلولهاي سرطانی در بدن گردش میکند. بعضی از این داروها موجب آسیب فولیکول‌هاي مو گشته و موجب ریزش مو میشود. پیش‌‌‌بینی بروز ریزش مو مشکل است حتی در صورت مصرف نوع خاصی از دارو ریزش مو در بعضی از افراد ایجاد شده و در برخی دیگر دیده نمیشود. بعضی داروها موجب ریزش موی سر و بعضی دیگر موجب ریزش موی بدن، دستها، پاها، ابرو و مژه‌‌‌ها میشوند.
همچنین پرتودرمانی معمولاً موجب ریزش موی سر میگردد گاهی اوقات بسته به میزان اشعه رویش مجدد مو مانند قبل نمیباشد. در صورت بروز ریزش مو این مسئله معمولاً در طی 2 هفته بعد از شروع درمان اتفاق افتاده و طی 2-1 ماه بعدی به حداکثر میرسد. در این مدت پوست سر شما ممکن است به شست‌وشو و شانه کردن بسیار حساس باشد.
معمولاً بعد از پایان درمان موها مجدد شروع به رشد میکنند.
بیمار چه کار میتواند بکند
سکسکه
سکسکه هنگامی اتفاق می‌‌‌افتد که دیافراگم (عضلة اصلی تنفسی) در بین تنفس طبیعی به‌طور ناگهانی منقبض شود. علل سکسکه میتواند تحریک اعصاب کنترل کنندة دیافراگم، انواعی از داروها، اختلالات مغزی، اختلالات ناحیة مری (لولهای که گلو را به معده متصل میکند)، فشار برروی معده، و علل دیگر باشد. سکسکه‌‌‌ای که به مدت طولانی باقی بماند جدی است. این حالت به‌طور مداوم میتواند بر روی غذا خوردن، خوابیدن و تنفس تأثیر گذاشته و موجب خستگی شود.
مراقبین چه کار میتوانند بکنند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی یک روش درمانی امیدوارکننده در درمان انواعی از سرطان‌هاست. به این روش درمانی، درمان بیولوژیک، بیوتراپی یا درمان تنظیم‌کنندة پاسخ بیولوژیک نیز میگویند. در این روش از قسمتهای مختلف سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان یا کاهش عوارض جانبی ناشی از درمان سرطانها استفاده میشود. ایمونوتراپی به روشهای مختلفی در درمان سرطان استفاده میشود. به‌عنوان مثال این درمان‌ها ممکن است رشد سلولهاي سرطانی را کند و یا متوقف کنند یا ممکن است روی سلامت سلول‌ها خصوصاً سلولهاي ایمنی که سرطان را کنترل میکنند تأثیر بگذارند همچنین این روش میتواند به جایگزینی یا ترمیم سلولهاي طبیعی آسیب‌دیده ناشی از درمان سرطان کمک کنند.
درحال حاضر روشهای مختلف ایمونوتراپی استفاده میشود. شما ممکن است با اصطلاحاتی مانند: اینترفرون‌‌‌ها، اینترلوکین‌‌‌ها، سیتوکین‌‌‌ها، آنتی‌‌‌بادی تک‌دودمانی و یا فاکتور نکروز تومور آشنایی داشته باشید. اگر تحت ایمونوتراپی قرار گرفتهاید در رابطه با آن از پزشک خود سؤال کنید. گاهی از روشهای مختلف فوق به‌طور همزمان در یک بیمار استفاده میشود. همچنین این روش میتواند همراه با درمان‌هايی مثل شیمی‌درمانی و یا اشعه درمانی استفاده شود. از بعضی از انواع ایمونوتراپی سال‌هاست که استفاده میشود درحالی‌که برخی از آنها روشهای جدیدی هستند. اگر از ایمونوتراپی برای شما استفاده نمیشود ممکن است از پزشک یا تیم درمانیتان بخواهید که انواعی از این روش‌‌‌ها را در شما به‌کار ببرند. امروزه بررسی‌‌‌های بسیاری در زمینة چگونگی کارکرد این روش و بیخطر بودن آن انجام می‌‌‌گیرد. در مورد تحقیقات بالینی مرتبط با ایمونوتراپی از پزشک یا تیم درمانی سؤال کنید.
بیمار چه کار میتواند انجام دهد.
خارش
خارش میتواند موجب بیقراری، اضطراب، زخمهای پوستی و عفونت گردد. شایع‌ترین علل خارش در بیمار سرطانی شامل خشکی پوست، تغییرات خونی، حساسیت، عوارض جانبی درمانی و شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی است.
سایر بیماری‌ها و انواع خاصی از سرطانها هم میتوانند موجب خارش گردند.
برای نرم کردن پوست:
برای کاهش تمایل به خاراندن:
گرفتگی عضلات ساق پا
اسپاسم یا گرفتگی عضلات ساق پا سفتی دردناک عضلات ساق پا است. بستری بودن طولانی‌مدت گاهی موجب گرفتگی عضلات ساق یا پا میشود.
کم‌آبی بدن، بعضی از داروها و برخی از بیماریهای مغزی یا عصبی هم موجب این حالت میگردد.
سایر علل گرفتگی عضلات ساق پا شامل فشار روی عضلات ساق پا یا پشت زانو و همچنین بالا بودن میزان فسفر بدن، پایین بودن کلسیم، قند یا پتاسیم میباشد. تمامی این موارد تغییرات شیمیایی در خون است.
بیمار چه کار میتواند بکند.
مراقبین چه کارهایی میتوانند بکنند.
زخمهای دهانی
زخمهای دهانی، بریدگی‌‌‌های کوچک یا زخم‌‌‌هایی درون دهان هستند. این زخمها ممکن است قرمز و یا به‌صورت پلاک‌‌‌های سفید رنگ باشند. این زخمها ممکن است خونریزی کرده یا عفونی شوند. این زخمها معمولاً 2-1 هفته بعد از برخی انواع شیمی‌درمانی ایجاد میشود. همچنین این زخمها میتوانند به علت پرتودرمانی به سر و گردن، برخی عفونتها، کم‌آبی بدن مراقبت ناکافی از دهان، اکسیژن درمانی، مصرف الکل یا تنباکو، مصرف ناکافی ویتامینها و پروتئینها ایجاد شوند. بهبودی این زخمها ممکن است 4-2 هفته طول بکشد زخمهای دهانی ممکن است بسیار دردناک باشند و به علت درد زیاد موجب کم‌آبی بدن، سوء تغذیه و کاهش وزن شوند (بخش مربوط به مایعات و کم آبی را ببینید.)
دنبال چه باشید
خونریزی از دهان
خونریزی از دهان معمولاً ناشی از زخمهای دهانی، بیماری‌هاي لثه یا کاهش شمارش پلاکتی میباشد.
کاهش تعداد پلاکت‌‌‌ها میتواند عارضة جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد. این مشکل معمولاً کوتاه‌مدت است. سرطان‌هايی که روی سیستم خونسازی تأثیر می‌‌‌گذارند مانند لوسمی نیز میتواند باعث افت پلاکت‌‌‌ها شوند. یک فرد مبتلا به کاهش تعداد پلاکت‌‌‌ها میتواند به‌آسانی دچار خونریزی شود. فعالیت‌‌‌‌هاي روزمره مانند مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان در این افراد با خونریزی از دهان همراه است. عوارض جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی شامل خشکی دهان یا زخمهای دهانی نیز میتواند منجر به خونریزی از دهان گردد.
دنبال چه باشید:
تهوع و استفراغ
تهوع به معنی ناراحتی یا مشکل در شکم و استفراغ به معنای بالا آوردن محتویات درون معده است.
تهوع حتی ممکن است بدون فکر کردن به غذا ایجاد شود. استفراغ حتی بدون مصرف غذا و بدون وجود تهوع نیز ممکن اتفاق بیافتد. تهوع و استفراغ میتواند ناشی از مصرف غذای نامطبوع، وجود باکتری در غذا، عفونتها یا ناشی از عوارض شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی سرطان باشد. با این‌حال بسیاری از بیماران که تحت این درمان‌ها قرار دارند، هیچگاه دچار تهوع و استفراغ نمی‌‌‌شوند.
بعضی‌‌‌ها حتی با فکر کردن دربارۀ نوبت بعدی درمان دچار تهوع و استفراغ میشوند. سرطان به خودی خود نیز موجب تهوع و استفراغ میگردد.
استفراغ مکرر میتواند خطرناک باشد. زیرا میتواند منجر به کم‌آبی بدن شود. (به بخش مایعات و کم‌آبی مراجعه کنید.)
این حالت ممکن باعث خفگی یا ورود غذا یا مایعات به ریه‌‌‌ها شود. در رابطه با تهوع و استفراغ و علل ایجاد آن با پزشک خود مشورت کنید.
برای حالت تهوع:
برای استفراغ
در صورت بروز موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
درد
وقتی فردی می‌‌‌گوید دچار درد است. معمولاً بدین معنی است که در نقطة خاصی از بدن احساس ناراحتی میکند. اما این حالت همچنین میتواند به معنی احساس کلی ناراحتی باشد. فرد ممکن است به‌طور کلی احساس ناخوشایندی بکند که در نقطة خاصی از بدن متمرکز نیست. احساس درد در صورتی‌که فرد دچار اضطراب افسردگی و ناراحتی باشد تشدید میشود. بعضی بیماران ممکن است به سختی در مورد درد خود صحبت کنند.
این حالت میتواند ناشی از عادات قبلی آنها نحوه بیان احساسات درون خانواده و چگونگی صحبت در مورد درد قبل از بیماری باشد. حتی دردهای بسیار شدید به‌خوبی توسط ترکیبی از داروهای خوراکی کنترل میشوند. این ترکیبات معمولاً شامل مخدرها مانند مورفین و کدئین هستند. بیماران سرطانی که هیچگاه مخدر مصرف نمی‌‌‌کردند ممکن است به مصرف مخدر معتاد شوند یا مسکن‌‌‌های مخدر را برای ایجاد خوشی مصرف کنند. همچنین بدن آنها بعد از مدتی نسبت به داروهای مسکن مقاوم میشوند.
بنابراین برای ایجاد اثر ضد درد قبلی ناچار به افزایش میزان دارو هستند. این یک علامت شایع از مقاومت به مخدرهاست. ولی در بیمار مبتلا به سرطان این نشانهای از اعتیاد نیست. داروهای مسکن معمولاً وقتی قبل از شدیدترین زمان درد مصرف شوند بیش‌ترین تأثیر را دارند. در موارد درد شدید نسبت به دردهای خفیف به داروهای بیش‌تری نیاز است. بنابراین بهتر است با شروع درد مصرف داروهای مسکن نیز شروع شوند. اگر علت ایجاد درد درمان شود نیاز به مصرف داروهای مسکن نیز از بین میرود. میزان دارو و برنامة مصرف آن باید با توجه به نیاز بیمار توسط پزشک تنظیم شود. اگر شما مبتلا به دردهای منتشر ناشی از سرطان یا دردهای طولانی‌مدت هستید این مسئله ممکن است موجب خستگی شما شده باشد. این نوع از دردهای طولانی مدت و مزمن میتواند زندگی روزمرة شما را مختل کرده و شما را از انجام کارهایی که لازم است باز بدارد. حتی با مصرف سر موقع داروهای مسکن، درد معمولاً در فواصل مصرف دارو تشدید میشود. در این موارد میتوانید از داروهای مسکن اضافی علاوه بر مسکن‌هاي معمول استفاده کنید. گاهی برای غلبه بر درد به بیش از دو نوع مسکن نیاز است. با مصرف به موقع داروهای مسکن و اطلاع دادن به پزشک خود دربارة میزان درد به وی در مورد کنترل درد خود کمک کنید.
اعضای مصنوعی (پروتز)
پروتز به معنی اعضای مصنوعی برای قسمتهای مختلف بدن است. گاهی قسمت‌‌‌هایی از بدن به علت رشد و گسترش سرطان باید برداشته شود. پروتزها برای جبران شکل ظاهری اعضا و حفظ عملکرد آنها تا حد ممکن استفاده میشوند.
انواع مختلف پروتز وجود دارد. بعضی پروتزها خارجی است (که قابل پوشیدن و برداشتن است) و بعضی از آنها طی جراحی کار گذاشته میشوند. انواعی از پروتزها که بیش‌تر در بیماران سرطانی کاربرد دارد شامل پروتز پستان، اندام تحتانی و آلت تناسلی است. کلاهگیس و موی مصنوعی که به‌طور موقت جهت ریزش مو ناشی از شیمی‌درمانی استفاده میشود نیز نوعی پروتز محسوب میشود. (به بحث ریزش مو مراجعه کنید.)
بیماران چه کار میتوانند بکنند:
پروتز پستان
پروتز اندام یا پاها
پروتز بیضه
پروتز آلت تناسلی
پرتودرمانی
پرتودرمانی (رادیوتراپی) استفاده از امواج یا اشعة با انرژی بالا برای کشتن سلولهاي سرطانی است. این امواج بر محل سرطان متمرکز میشود و در سطح پوست منطقه‌‌‌ای که مستقیماً مرتبط با محل سرطان است مشخص میگردد. گاهی اوقات یک فنر یا صفحة کوچک برای پرتوتابی داخل تومور قرار داده میشود. پرتوتابی میتواند تومور را جمع کرده و علائم را تخفیف دهد. بعضی موارد سرطان توسط پرتودرمانی به‌طور کامل درمان میشود. (بیماری هوچکین) در انواع دیگر سرطان (سرطان پستان) میتوان از پرتودرمانی برای انجام عمل‌هاي جراحی کوچکتر استفاده کرد. پزشکان افرادی را که بیمار نیستند در معرض اشعه قرار نمی‌‌‌دهند. زیرا این اشعه میتواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند با این حال فوائد استفاده از پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان بیش‌تر از خطر احتمالی مختصر در ایجاد مشکلات جدید است. برای اینکه افراد سالم در معرض اشعه قرار نگیرند، در دورۀ پرتودرمانی بستگان و دوستان نباید با شما تماس داشته باشند. در دورۀ پرتودرمانی خارجی شما به تنهایی در اطاق پرتودرمانی حضور خواهید داشت. کارشناسان مربوطه شما را از طریق صفحة تلویزیون در اطاق مجاور تحت نظر دارند و در طی دورۀ درمان صحبتهای شما را شنیده یا میتوانند با شما حرف بزنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی به محل بیماری بستگی دارد. از آنجا که این درمان محدود به منطقه‌های خاصی از بدن میباشد. عوارض جانبی نیز مربوط به همان منطقه است. پوست سطح محل پرتوتابی میتواند 4-3 هفته پس از اتمام درمان تغییر رنگ قرمز پیدا کند. پوست ممکن است خشک شده یا دچار پوستهریزی و یا خونریزی سطحی مانند سوختگی شود بعد از آن پوست میتواند برای چند ماه یا چند سال تیره رنگ شود. با امکانات جدید امروزی و توانای تمرکز پرتو در محل مورد نظر و استفاده از دایر وروش‌هاي داخلی پرتو مستقیماً بر محل تومور متمرکز میشود. با این روش‌‌‌ها سایر مناطق بدن تحت تأثیر درمان قرار نمی‌‌‌گیرند. به‌عنوان مثال اگر قفسة سینه تحت درمان قرار گیرد از عوارضی مانند ریزش موی سر و تهوع و استفراغ جلوگیری میشود. از طرف دیگر اگر نیاز به این روش درمانی برای مغز باشد ریزش مو مورد انتظار است. بیمار ممکن است دچار تهوع و استفراغ گردد. از آنجا که مرکز تهوع در مغز قرار دارد. برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی با پزشک متخصص پرتودرمانی سرطان یا پرستار مربوطه صحبت کنید.
سؤالات خود را بپرسید.
زخمها و جوشگاه‌‌‌ها
زخم یک ضایعة فیزیکی در بدن است که منجر به آسیب ساختار بدنی میشود. زخم ممکن است زیر پوست باشد یا فقط سطح پوست را درگیر کند یا در هر دو ناحیه وجود داشته باشد. برش محل جراحی یک زخم به حساب میآید. زخم همچنین میتواند به علت افتادن یا تصادف، رشد تومور، فشار بر مناطق استخوانی یا عارضة جانبی پرتودرمانی باشد. مراقبت مناسب از زخم برای جلوگیری از ابتلا به عفونت و تسریع بهبود آن اهمیت دارد. جوشگاه در محل زخم ترمیم شده ایجاد میشود.
تشنج
تشنج به معنی حرکت غیرقابل کنترل عضلات است. این حالت هنگامی اتفاق می‌‌‌افتد که سلولهاي عصبی در مغز بیش از حد تحریک‌شده و به‌طور طبیعی کار نمیکند. تشنج معمولاً کم‌تر از 5 دقیقه طول میکشد. بعد از تشنج دوره‌‌‌ای از خوابآلودگی و منگی به‌وجود میآید که ممکن است برای چندین ساعت طول بکشد. علل تشنج در بیماران سرطانی شامل: تب بالا، آسیب به سر، عفونت شدید اطراف مغز و ستون فقرات عدم تعادل در مواد شیمیایی بدن و رشد تومور در مغز یا نخاع است.
عملکرد جنسی
در این مقاله عوارض جانبی درمان‌هاي مختلف که روی عملکرد جنسی تأثیر میگذارد و روشهای مقابله با برخی مشکلات شایع ذکر میشود. در این رابطه صحبت کردن با پزشک یا پرستار و از آن مهم‌تر صحبت با همسر بسیار مهم است. درمان سرطان معمولاً روی توانایی مردان و زنان در بچه‌‌‌دار شدن مؤثر است. شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و برخی انواع جراحی روی دستگاه تناسلی تأثیر گذاشته و باعث ناباروری میشود. در زنان درمان ممکن است باعث یائسگی زودرس شود.
در هر فرد به‌خصوص پیش‌‌‌بینی پیش‌آگهی مشکل است. بعضی از افراد علیرغم درمان کماکان امکان باروری داشته باشند. در صورتی‌که سایرین ممکن است این‌طور نباشند.
شیمی‌درمانی و پرتودرمانی همچنین میتواند در بچه‌‌‌هایی که حین دورۀ درمان یا چند هفته پس از اتمام درمان به‌دنیا آمده باشند ایجاد اختلالات مادرزادی بکنند. در طی انجام شیمی‌درمانی با پرتودرمانی از حاملگی خودداری کنید. دربارۀ مدت زمانی که باید پس از اتمام درمان تا باردار شدن صبر کنید، اطلاع حاصل کنید. دربارۀ برنامهریزی خود در بچه‌‌‌دار شدن با پزشک صحبت کنید. این کار را قبل از شروع درمان انجام دهید.
مردان
قبل از انجام شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی به ناحیة تناسلی از پزشکتان دربارۀ جمع‌‌‌آوری اسپرم در بانک اسپرم سؤال کنید. در حدود 60-40 درصد مردان درجاتی از ناتوانی جنسی به تدریج در طی یک سال یا بیش‌تر بعد از پرتودرمانی به ناحیة تناسلی ایجاد میشود. ناتوانی معمولاً بلافاصله بعد از پرتودرمانی ایجاد نمیشود. این حالت از تأثیر جراحی پروستات که بلافاصله بعد از درمان ایجاد شده و میتواند به‌تدریج بهبود باید متفاوت است. مردانی که تحت درمان سرطانهای بیضه، پروستات، مثانه، کولون و رکتوم و حتی سر و گردن قرار میگیرند، معمولاً دچار اختلال نعوظ میشوند. دربارة سایر داروها و تستسرون برای شروع درمان جایگزین از پزشک خود سؤال کنید. دربارۀ سایر داروها و درمانهای کمک‌کننده با پزشک مشورت کنید. پرتودرمانی به ناحیة تناسلی میتواند برای مدتی ایجاد درد هنگام انزال نماید. این درمان همچنین روی تعداد اسپرم تأثیر گذاشته و ایجاد حساسیت پوستی میکند. مردان مبتلا به سرطان بیضه که در آنها خارج‌سازی غدد لنفاوی هم انجام شده است، معمولاً دارای اسپرم نیستند. بازگشت اسپرم‌‌‌سازی ماه‌ها تا سال‌ها طول کشیده یا ممکن است هیچگاه ایجاد نشود. در مردان مبتلا به سرطان پروستات خصوصاً بعد از انجام بیوپسی سوزنی وجود خون در مایع منی غیرطبیعی نیست. این حالت خطرناک و نگران‌کننده نبوده ولی باید به پزشک اطلاع داده شود. خروج بی‌‌‌اختیار ادرار و هنگام فعالیت جنسی نگران‌کننده نیست. از آنجا که ادرار به‌طور طبیعی استریل بوده و به فرد مقابل آسیبی وارد نمیکند. مردان مبتلا به سرطان پروستات که از دانههای کاشته شده جهت پرتودرمانی استفاده میکنند تا چند هفته نیاز به کاندوم دارند. از آنجا که این دانهها میتوانند هنگام فعالیت جنسی جابهجا شوند در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
زنان
درد هنگام نزدیکی یافتة شایعی بعد از جراحی سرطان در نواحی تناسلی است که میتواند باعث تنگ شدن یا کوتاه شدن واژن گردد. دربارۀ وسعت عمل جراحی با پزشک خود مشورت کنید. اگر تحت عمل جراحی ناحیة واژن قرار گرفتهاید دربارة استفاده از وسایل گشادکنندة واژن بعد از جراحی با پزشک خود مشورت کنید. حین نزدیکی از کرمهای نرم‌کننده استفاده کنید. جراحی پرتوتاپی یا درمان هورمونی میتواند باعث خشکی واژن گردد. قبل از تماس جنسی از عدم وجود زخم در ناحیة تناسلی خود اطمینان حاصل کنید. شیمی‌درمانی میتواند باعث نازک شدن دیوارة واژن شود. خونریزی خفیف بعد از نزدیکی خیلی نگران‌کننده نیست. شیمی‌درمانی میتواند روی تمایلات جنسی تأثیر بگذارد این حالت بعد از پایان درمان بهبود یابد. سوزش هنگام نزدیکی میتواند مطرح‌کنندة عفونت قارچی باشد در این‌باره با پزشک خود صحبت کنید. شیمی‌درمانی میتواند برای مدتی موجب قطع قاعدگی گردد. اما فعالیت تخمدان‌‌‌ها به‌طور کامل متوقف نمیشود. حتی اگر چندین ماه قاعده نشوید هنوز احتمال حاملگی وجود دارد.
از آنجا که داروهای شیمی‌درمانی موجب اختلالات جنینی میشود دربارۀ روشهای جلوگیری از بارداری با پزشک صحبت کنید. شیمی‌درمانی، پرتوتابی و جراحی که با خارج کردن تخمدان‌‌‌ها همراه باشد موجب یائسگی زودرس میگردد. در این‌باره با پزشک مشورت نمایید. اگر احتمال ناباروری زیاد است با پزشک دربارۀ جمع‌‌‌آوری و یخ زدن بافت تخمدان یا تخمک‌‌‌ها صحبت کنید. این روش نیاز به جراحی مخصوص داشته و بسیار گران است اما با این‌حال میتواند راه‌حلی برای بعضی از زنان باشد.
اگر دارای استومی هستید
همسران چه کار میتوانند بکنند.
تنگی نفس
اگر بیمار در نفس کشیدن دچار اشکال باشد. ممکن است اکسیژن کافی به بدن فرد نرسد در این حالت یا ریه‌‌‌ها توانایی جذب مقدار کافی هوا را ندارند یا بدن نمیتواند اکسیژن کافی را از جریان خون جذب کند تعدادی از مشکلات مختلف باعث این حالت میشود که شامل اختلالات مزمن، انسداد مجاری هوایی، عفونت ریه، ضعف عضلانی تنفسی یا چاقی است. این وضعیت همچنین میتواند به علت درد، کم‌‌‌تحرکی، تغذیة نامناسب، استرس یا اضطراب، واکنش‌‌‌های آلرژیک، جراحی، کمخونی، عوارض جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، رشد تومور، تجمع مایع اطراف ریه‌‌‌ها، نارسایی قلبی یا سایر علل نیز ایجاد شود.
زخمهای فشاری پوست
زخم فشاری پوست زمانی ایجاد میشود که جریان خون به ناحیه‌‌‌ای از بدن متوقف شده و پوست آن ناحیه بمیرد. فردی که به‌طور مداوم در بستر خوابیده یا روی صندلی چرخدار نشسته است به مدت طولانی در یک محل فشار به پوست وارد میکند و این وضعیت باعث کاهش جریان خون به آن ناحیه شده فرد را مستعد به‌وجود آوردن زخم در آن ناحیه میکند. در صورت کشیده شدن لباس روی زخم و جابه‌جایی بدون احتیاط روی صندلی یا تخت این زخمها تشدید میشوند.
تغییرات رنگ پوست
تغییرات رنگ پوست معمولاً ناشی از تغییرات در بدن است. به‌عنوان مثال زرد شدن بیمار میتواند ناشی از مشکل کبدی، کبودی بیمار میتواند ناشی از مشکلات تنفسی، خونریزی و کبودی به علت تغییرات پوستی و قرمزی به علت مشکلات پوستی باشد. تغییرات پوست میتواند ناشی از رشد تومور تماس با نور آفتاب یا عوارض جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد. بعضی تغییرات پوستی میتواند موقتی باشد در حالی‌که بعضی دیگر دائمی است.
خشکی پوست
خشکی پوست میتواند همراه با قرمزی، سختی و گاهی درد باشد. این حالت به علت کمبود آب و چربی در لایه‌‌‌های پوست ایجاد میشود علل شایع خشکی پوست شامل کم‌آبی، گرما، سرما، تغذیه نامناسب عوارض جانبی پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی است.
مشکلات خواب
مشکلات خواب به‌صورت تغییر در عادت‌‌‌های معمول خواب تعریف میشود. بیمارانی که تحت درمان سرطان قرار دارند، ممکن است نیاز به خواب بیش‌تر از معمول داشته باشند. گاهی اوقات در مقابل بیمار ممکن است دچار مشکلات خواب گردند. علل تغییر در عادت‌‌‌های معمول خوابیدن شامل درد، اضطراب، نگرانی، افسردگی، تعریق شبانه یا عوارض جانبی درمان و داروها است.
مراقبین چه کار میتوانند بکنند:
استروئید و هورمونها
هورمونها ترکیبات طبیعی در بدن هستند. کورتیکوستروئیدها (استروئیدها) مانند کورتیزول توسط غدة کوچکی در بالای کلیه ساخته میشوند. (غدة فوق کلیوی) استروژن‌‌‌ها هورمونهای زنانه هستند که توسط تخمدان‌‌‌ها تولید میشوند، آندروژن‌‌‌ها مانند تستوسترون توسط بیضه‌‌‌ها تولید می‌‌‌گردند. تستوسترون میتواند موجب رشد سرطان پروستات شود، به همین دلیل است که بیماران مبتلا به سرطان پروستات ممکن است تحت درمان ضدآندروژن قرار بگیرند، تا رشد سرطان کاهش یابد. استروژن‌‌‌ها به‌ندرت برای درمان سرطان پروستات استفاده میشوند. بعضی انواع سرطان پستان برای رشد وابسته به استروژن هستند. داروهایی که مانع اثر استروژن میشوند یا تولید آن را کاهش میدهد (مانند تاموکسیفن یا مهار کننده‌‌‌های آروماتاز) برای کاهش رشد این نوع سرطانهای پستان یا جلوگیری از عود آنها استفاده میشود. کورتیکوستروئیدها برای درمان انواع مختلفی از سرطانها استفاده میشوند این داروها همچنین برای کاهش تهوع، بهبود اشتها و کاهش تورم ایجاد شده توسط سرطان در مغز کمک‌کننده است.
استوما (استومی)
استوما یک خروجی ایجاد شده توسط جراحی در سطح بدن است که جایگزین سوراخ طبیعی میشود. این حالت در صورت انسداد سوراخ خروجی توسط تومور یا به علت درمان سرطان ایجاد میشود. استوما محل جدیدی برای فعالیتهای اساسی بدن است. انواع مختلف استوما وجود دارد. سه نوع از آن در بیماران مبتلا به سرطان بیش‌تر دیده میشود. تراکئوستومی در نای، اوروستومی در مثانه یا مجاری ادراری، کولوستومی در روده بزرگ.
تراکئوستومی
برای صحبت کردن با دیگران از کاغذ استفاده کنید.
لولة خارجی تراکئوستومی را مگر در صورت تجویز پزشک خارج نکنید. لولة تراکئوستومی را حداقل یک بار در روز مطابق دستور پزشک یا پرستار تمیز کنید. لوله را در مواقع مورد لزوم یا مطابق دستور پزشک ساکشن کنید. برای جلوگیری از انتقال عفونت دستهای خود را قبل از دستکاری تراکئوستومی به دقت بشویید. مراقبت باشید هنگام حمام کردن آب وارد نای نشود. شنا نکنید. وارد شدن آب به محل تراکئوستومی موجب وارد شدن آب به ریه‌‌‌ها میشود. روسری یا لباسی بپوشید که سوراخ تراکئوستومی را بپوشاند. اما از جنس نازک مانند کتان باشد که مانع عبور هوا به داخل نشود این کار از ورود گرد و خاک و اجسام خارجی به محل استوما ممانعت میکند. در صورتی‌که نیاز به اطلاعات بیش‌تری دارید به متخصص ریه مراجعه کنید.
اوروستومی و کولوستومی
روزانه پوست اطراف استوما را توسط آب گرم بشویید. خونریزی مختصر هنگام شست‌وشو طبیعی است، به آرامی محل استومی را با حولة تمیز خشک کنید و بگذارید هوا بخورد.
بدون وجود کیسه امکان حمام و دوش گرفتن وجود دارد. قبل از قرار دادن کیسه از کرمهای محافظ در پوست اطراف استفاده کنید. هنگامی‌که کیسه تا یک سوم پر شد آن را خالی کنید. قبل از ترشح از کنار کیسة کولستومی آن را تعویض کنید. در صورت امکان این کار را بیش‌تر از یک بار در روز و کم‌تر از هر 4-3 روز انجام ندهید. کیسة اوروستومی را هر 5-3 روز تعویض کنید. محل استوما را طبق دستور پزشک بشویید. سؤالات خود را با پرستار مربوطه مطرح کنید.
مشکلات بلع
اختلال بلع هنگامی اتفاق می‌‌‌افتد که فرد در خوردن غذا یا مایعات از طریق دهان و حلق مشکل داشته باشد. فرد ممکن است هنگام بلع دچار عق زدن، سرفه یا احساس درد شود. علل مختلفی برای این اختلال وجود دارد. این حالت میتواند عارضة جانبی کوتاه‌مدت شیمی‌درمانی یا پرتوتابی به ناحیة قفسة سینه یا گلو باشد. این حالت همچنین میتواند به علت عفونت دهان و مری (لولهای که حلق را به معده وصل میکند.) و سایر علل ایجاد شود.
تعریق
تعریق به معنای خیس شدن و عرق کردن شبانه حتی در اتاق خنک است.
این حالت باید به اندازة کافی زیاد باشد تا لباسهای بیمار خیس شود.
تعریق خصوصاً هنگامی‌که تب از بین میرود، شایع است یا ممکن است بعد از لرز متوجه تعریق بیمار شوید. (به مبحث تب مراجعه کنید.)
تب ممکن است با یا بدون عفونت ایجاد شود.
گاهی تب وجود ندارد و تنها علامت عفونت تعریق است که بعد از کاهش دمای بدن ایجاد میشود.
ورم
ورم (ادم) به معنی تجمع آب در بافتهای بدن است. علل شایع آن شامل تجمع آب و نمک (به علت داروها یا نارسایی قلبی، کبدی و کلیوی) تغذیة ناکافی، تومورهای لگنی یا انسداد در مسیر سیاهرگ‌‌‌ها یا سیستم لنفاوی است. مایع همچنین ممکن است در شکم تجمع یافته باشد. به این اختلال آسیت میگویند در اثر این حالت شکم متورم میشود.
دنبال چه چیزی باشید:
درمان در منزل
گاهی میتوان درمان سرطان را به‌جای بیمارستان یا کلینیک در منزل انجام داد.
قرصها، شیمی‌درمانی وریدی، آنتی‌بیوتیک‌های وریدی، تزریقات زیرجلدی، تزریقات عضلانی و تعداد دیگری از درمان‌ها را میتوان در منزل انجام داد. در این باره با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف به موقع داروها و توجه به عوارض جانبی احتمالی اهمیت دارد.
معمولاً یک پرستار آموزش دیده به منزل شما میآید تا علاوه بر آموزش نحوة درمان در منزل را کنترل کند.
بیمار چه کار میتواند بکند:
قرصها
قرصهای خوراکی را دقیقاً همان‌طور که به شما گفته شده است مصرف کنید. برای مصرف به موقع داروها در نیمه‌های شب در صورت لزوم برای بیدار شدن از ساعت زنگ‌دار استفاده کنید. برای خودداری از بلند شدن از بستر داروها و یک لیوان آب را کنار خود بگذارید.
اگر قرصها یک بار در روز مصرف میشوند. شاید بخواهید آنها را برای جلوگیری از عوارضی مانند حالت تهوع قبل از خواب مصرف کنید. دربارۀ بهترین زمان مصرف داروها با پزشک مشورت کنید. دربارۀ هرگونه عارضة جانبی احتمالی و نحوة مقابله با آن با پزشک مشورت کنید. (به‌عنوان مثال اگر داروهای شما منجر به حالت تهوع میشوند آیا میتوانید آن را قبل از غذا استفاده کنید؟ آیا داروی دیگری برای رفع این مشکل وجود دارد؟) تمامی داروها را دور از دسترس اطفال نگه دارید.
قبل از شکستن یا خرد کردن قرصها با پزشک یا داروساز مشورت کنید. گاهی اگر داروها شکسته شده یا محتویات آنها خارج شود برای فرد خطرناک است.
داروهای تزریقی وریدی
معمولاً یک پرستار آموزش دیده به منزل شما میآید تا داروهای تزریقی وریدی را به شما بدهد یا دربارة نحوة تزریق به شما و خانواده آموزش دهد. جهت آگاهی بیش‌تر دربارۀ نحوة مراقبت از محل تزریق وریدی به مبحث لوله‌ها و تزریقات وریدی مراجعه کنید.
تزریقات (زیر جلدی یا عضلانی)
قبل از شروع دستان خود را با آب و صابون به خوبی بشویید. داروها را مطابق دستور پزشک استفاده کنید. مراقب باشید که میزان دارو در سرنگ به اندازة تجویز شده باشد. سطح پوست را با الکل تمیز کرده و بگذارید قبل از تزریق برای 30 ثانیه خشک شود. اگر قبل از تزریق متوجه شدید که سرنگ استریل نیست آن را دور بریزید و از سرنگ و سوزن جدید استفاده کنید. برای هر تزریق از ناحیة مختلفی از بدن استفاده کنید. برای تزریقات زیرجلدی محلی را با فاصلة حداقل 5/2 سانتی‌متر از محل قبلی در نظر بگیرید. برای تزریقات عضلانی مناطق مناسب را در بدن مشخص کنید. محل تزریقات قبلی ار از نظر عفونت شامل قرمزی، گرما، تورم، درد بررسی کنید. افزایش درجة حرارت بدن بیش‌تر از 38 درجه میتواند علامت عفونت باشد. سوزن‌ها و سرنگ‌های استفاده شده را در قوطی سربسته دور بریزید. همچنین میتوانید دربارۀ نگهداری قوطی سوزن استفاده شده از پرستار سؤال کنید. ظرف حاوی سوزن را از دسترس اطفال و سایرین دور نگه دارید.
مراقبین چه کار میتوانند بکنند:
لوله‌های وریدی
از لوله‌ها و راه‌های تزریق وریدی جهت تجویز داروهای تزریقی، مایعات و حتی مواد غذایی به بدن استفاده میشود. (بحث قبلی درباره درمان سرطان در منزل را هم ببینید.)
مسیرهای داخل وریدی، لوله‌های نازک و قابل انعطاف پلاستیکی است که از ظرف یا کیسه دارو به یک سوزن یا کاتتر داخل وریدی (یک لوله کوچک قابل انعطاف) که درون ورید قرار دارد، ختم میشود. بعضی بیماران ممکن است یک پورت (شبه یک سکه) دائمی در قفسه سینه یا بازو داشته باشند. از سوزن‌های مخصوص جهت تزریق دارو به این پورت‌ها استفاده میشود.
بعضی بیماران کاتترهای دائمی دارند که نیاز به سوزن ندارد.
بعضی داروها از طریق تزریق یکجا به کاتتر تجویز میشود. برخی دیگر به‌صورت آهسته و مداوم درون ورید وارد میشود. (انفوزیون). سرعت تزریق دارو از طریق یک پیچ روی لوله، گلوله کوچکی که جریان دارو را قطع میکند و یا توسط یک پمپ الکترونیکی کنترل میشود.
لوله‌های تغذیه‌ای، لوله‌های جهت غذا دادن به بیمار هستند که درون معده یا روده باریک قرار داده
میشوند. لوله از طریق بینی یا از جدار شکم وارد معده میشود.
اکسیژن از طریق ماسک یا لولهای کوچک جلوی بینی (کانولای بینی) تجویز میشود.
ماسک و کانولا از طریق لوله‌هایی به مخزن یا کپسول اکسیژن متصل میشود.
تفاوت عمده ما بین این لوله‌ها این است که هرچه از طریق لوله‌های وریدی وارد بدن میشود باید برای خودداری از ورود میکروبها به بدن و بروز عفونت، استریل باشد. از این تجهیزات وریدی فقط یکبار استفاده میشود. جابه‌جایی آنها باید با احتیاط باشد تا عفونت وارد بدن نشود. بعد از یکبار استفاده، این وسایل دور انداخته میشود و با وسیله جدید جایگزین میشود.
لوله‌های تغذیه‌ای و لوله اکسیژن باید تمیز نگه داشته شوند. ولی نیازی نیست تا استریل باشند. این لوله‌ها تا وقتی توسط یک نفر استفاده میشود، میتواند بارها استفاده گردد.
جهت شست‌وشوی کیسه لوله تغذیه‌ای، آب و صابون مایع کافی است. بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی، درمان آنتی‌بیوتیکی، تغذیه کامل وریدی، تغذیه از طریق لوله یا اکسیژن درمانی در منزل قرار دارند باید مراقبت از لوله‌های متعدد را فرا بگیرند. این کار ممکن است ابتدا مشکل باشد. یک پرستار آموزش دیده ممکن است در این مورد به شما کمک کند. معمولاً شیمی‌درمانی و تزریق خون توسط پرستار در منزل انجام میشود. سایر داروها میتواند توسط خود شما یا مراقبین تجویز شود. در غیر این‌صورت جهت تجویز دارو برنامه دیگری برایتان تنظیم میشود.
راه‌های وریدی:
برای مناطق تزریق وریدی دائمی:
محل تزریق را بررسی کنید:
تغذیه کامل وریدی:
تغذیه لولهای
اکسیژن
مراقبین چه کار میتوانند بکنند
تغییرات وزن
دلایل افزایش وزن شامل این موارد است:
تغییرات وزنی بیش‌تر از 5/2 کیلو در هفته را باید به پزشک گزارش دهید. کاهش وزن به مروز زمان روی فعالیتهای فرد تأثیر میگذارد و موجب میشود تا فرد احساس ضعف کرده، توانایی انجام فعالیتهای روزمره را نداشته باشد. کاهش وزن ناگهانی معمولاً نشانه کم‌آبی بدن است. افزایش وزن طی زمان میتواند نشانهای از یک اختلال جدی سلامتی مانند دیابت یا فشار خون بالا باشد.
شما میتوانید براساس سایز لباس‌هایتان، یا با اندازهگیری هفتگی وزن متوجه تغییرات وزن خود بشوید.
اگر دچار کاهش وزن هستید:
اگر دچار افزایش وزن هستید:
روزهای پایانی زندگی:
اگر شما از یکی از عزیزان مبتلا به سرطان پیشرفته مراقبت میکنید ممکن است در روزهای واپسین زندگی در کنار وی باشید. در ادامه برخی مواردی که ممکن است در این دوره اتفاق بیافتد ذکر
میشود. داشتن اطلاعات درباره این اتفاقات به کاهش اضطراب و توجه به موارد هشداردهنده کمک میکند.
افراد معمولاً در این دوره میخواهند برای خداحافظی با نزدیکانشان در کنار آنان باشند. این همنشینی میتواند شامل در آغوش گرفتن بیمار، گرفتن دستان بیمار، صحبت کردن با بیمار یا فقط نشستن در سکوت باشد. بعضی افراد تمایل دارند در این دوره برخی مناسک مذهبی را انجام دهند. این دوره زمان مناسبی برای دوستان و بستگان بیمار برای بیان عشق وعلاقه آنان است.
شاید تمامی موارد زیر در همه اتفاق نیافتد ولی آشنایی با آنها لازم است.
تغییرات احتمالی در فعالیت بدنی:
تغییرات احتمالی در وضعیت هوشیاری:
تغییرات احتمالی در متابولیسم:
تغییرات احتمالی در ترشحات:
تغییرات احتمالی در جریان خون و درجه حرارت بدن:
تغییرات احتمالی حواس و ادراک:
تغییرات احتمالی در تنفس:
تغییرات احتمالی دفع ادرار و مدفوع
علائم مرگ قریبالوقوع:
تغذیه در بیمار مبتلا به سرطان
سرطان تأثیر زیادی بر نیازهای غذایی ایجاد میکند، این مقاله کمک میکند تا با مشکلات ناشی از عوارض جانبی مقابله کنید یا از سلامتی خود اطمینان حاصل نمایید.
تغذیه قبل از شروع درمان:
نیازهای تغذیه‌ای شما در طول درمان تغییر میکند. در این قسمت مروری بر آنچه در مراحل مختلف بیماری از نظر تغذیه‌ای مهم است انجام میشود.
مقابله با عوارض جانبی درمان:
نیازهای تغذیه‌ای بسته به نوع درمانی که دریافت میکنید، فرق میکند. در این قسمت به اطلاعات اختصاصی تغذیه‌ای دست پیدا میکنید.
هنگامی‌که درمان موجب مشکلات تغدیه‌ای میشود:
آموزش درباره نحوه برخورد با خشکی دهان، کاهش اشتها و سایر مشکلات تغذیه‌ای.
تغذیه بعد از اتمام درمان:
بعد از آنکه احساس بهبودی بیش‌تری کردید، ممکن است سؤالاتی درباره تغذیه سالم داشته باشید. درباره نحوه بازگشت قوای بدنی، بازسازی بافتهای بدن و احساس کلی سلامتی آموزش ببینید.
تغذیه در کودکان سرطانی:
آموزش درباره نیازهای تغذیه‌ای کودک مبتلا به سرطان حین و بعد از درمان.
تغذیه قبل از شروع درمان
مقدمه:
تغذیه مناسب به‌خصوص در بیماران سرطان لازم است. زیرا هم بیماری و هم درمان آن روی اشتهای شما تأثیر میگذارد. سرطان و درمان آن همچنین بر توانایی بدن در تحمل برخی غذاها و استفاده از مواد مغذی تاثیر میگذارد. ...
قبل از شروع درمان:
هنگام سلامتی، خوردن غذای کافی برای دسترسی به مواد مغذی مورد نیاز مشکلی نیست. وقتی برای سرطان درمانی میشوید، به‌خصوص اگر دچار عوارض جانبی درمان باشید، این کار آسانی نیست. یاد بگیرید چگونه خود را قبل از شروع درمان سرطان آماده کنید.
فواید تغذیه مناسب:
تغذیه مناسب به‌خصوص در بیماران سرطانی مهم است. از آنجا که هم بیماری و هم درمان آن میتواند روی اشتها تأثیر بگذارد. سرطان و درمان آن میتواند بر توانایی بدن در تحمل بعضی غذاها و مواد مغذی تاثیر بگذارد. ...
خود را برای درمان سرطان آماده کنید:
تا قبل از شروع درمان شما از عوارض جانبی احتمالی اطلاعی ندارید. یکی از روشهای آمادگی باربر آن این است که دورۀ درمان را زمانی برای تمرکز بر خود و بهبود بدانید.
مقدمه
تغذیه بخش مهمی از درمان سرطان است. تغذیه غذای مناسب قبل، حین و بعد از درمان به شما کمک میکند تا احساس بهتری داشته باشید و قویتر بمانید. این مقاله برای کمک به شما و مراقبین برای آشنایی با نیازهای غذایی و مقابله با عوارض جانبی که روی تغذیه تأثیر میگذارد، تهیه شده است. مطالب موجود در این مقاله جای توصیه‌های پزشکی را نمی‌گیرد. اگر هر نگرانی یا سؤالی دارید از پزشک، پرستار یا متخصص تغذیه سؤال کنید.
یک متخصص تغذیه مرجع مناسبی برای اطلاعات مربوط به رژیم غذایی است. اگر با یک متخصص تغذیه قرار ملاقات دارید، سؤالات خود را یادداشت کنید تا چیزی را فراموش نکنید. از او بخواهید هرچیزی را که متوجه نشدید تکرار کند یا بیش‌تر توضیح دهد. درباره مطالب موجود در این مقاله نیز میتوانید از متخصص تغذیه خود توضیحات بیش‌تری بخواهید.
از آنجا که نیازهای تغذیه‌ای شما در مراحل مختلف سرطان فرق میکند، ما این مقاله را بر اساس مرحله درمان سرطان مرتب کرده‌ایم.
هنگامی سلامتی، خوردن مقدار کافی غذا برای دستیابی به مواد مغذی مورد نیاز مشکل چندانی نیست. در حقیقت بیش‌تر توصیه‌های غذایی بر مصرف مقدار زیاد سبزیجات، میوهها و غلات کامل شامل نان گندم کامل و ماکارونی و محدود کردن گوشت قرمز به‌خصوص انواع فرآوری شده و با چربی زیاد و همچنین محدودیت مصرف شکر، نمک و حفظ وزن مناسب، تأکید دارند.
هنگامی‌که برای سرطان درمان میشوید، این کار ممکن است مشکل باشد به‌خصوص اگر به علت عوارض جانبی احساس ناخوشی میکنید. بنابراین شما ممکن است نیاز داشته باشید تا رژیم غذایی خود را برای حفظ قوای بدنی و مقابله با تأثیرات سرطان و درمان آن تغییر دهید.
هنگامی‌که سرطان برای اولین بار تشخیص داده شود، پزشک با شما درباره یک برنامه درمانی صحبت میکند. این درمان میتواند شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، درمان بیولوژیک (ایمونوتراپی)، یا درمان ترکیبی باشد. تمامی این انواع درمان سلول‌های سرطانی را از بین میبرد. ولی تعدادی از سلول‌های سالم نیز ممکن است از بین برود. این علت عوارض جانبی درمان است.
عوارض جانبی زیر میتواند روی توانایی تغذیه‌ای شما تأثیر بگذارد:
شما ممکن است دچار این عوارض بوده یا درگیر آنها نشوید. عوامل زیادی روی بروز این عوارض جانبی و شدت آنها تأثیر دارد. این عوامل شامل نوع سرطان، قسمت درگیر بدن، نوع و مدت زمان درمان و شدت درمان است.
بسیاری از عوارض جانبی قابل کنترل بوده و پس از اتمام درمان از بین میرود. درباره بروز عوارض جانبی و نحوه کنترل آنها با پزشک یا پرستارتان صحبت کنید. بعد از شروع درمان دوباره عوارض جانبی که کنترل نشده با تیم درمانی صحبت کنید. اگر داروهای تجویز شده عوارض جانبی را از بین نمی‌برد به پزشک اطلاع دهید تا آنها را تغییر دهد.
روشهای دستیابی به مواد مغذی مورد نیاز:
اگر مبتلا به سرطان هستید، باید مواد غذایی کافی دریافت کنید تا اهداف زیر حاصل شود:
روشهای زیادی برای دسترسی به مواد غذایی وجود دارد. مهم‌ترین آنها عبارتست از:
از طریق دهان:
اگر میتوانید سعی کنید نیازهای غذایی خود را با خوردن و آشامیدن غذاهای مقوی برطرف کنید.
شما میتوانید با مصرف مکمل‌های غذایی پرکالری و پرپروتئین همراه میان وعده‌ها، محصولات غذایی بسته‌بندی شده و نوشیدنیهای خانگی، غذای کافی دریافت کنید. اگر در انجام این کار دچار اشکال هستید یا اگر نیاز به مقادیر خیلی زیاد کالری و مواد مغذی دارید، شما ممکن است به لوله تغذیه‌ای نیاز داشته باشید.
از طریق لوله تغذیه‌ای:
تغذیه از طریق لوله بیش‌تر مواقع برای دسترسی به غذای مناسب یا حفظ وزن در فرد دچار بیاشتهایی استفاده میشود. تغذیه از طریق لوله در صورت نیاز میتواند به کمک خانواده، دوستان یا مراقبین در منزل انجام شود. به‌محض شروع تغذیه از طریق لوله احساس بهبودی میکنید زیرا نیازهای غذاییتان برطرف میشود.
برای تغذیه از طریق لوله، یک لوله نازک و قابل انعطاف از طریق بینی به معده وارد میشود. به محض قرار دادن لوله، تغذیه با مایعات شروع میشود. در صورت نیاز، این ترکیبات غذایی میتواند تمامی نیاز شما به کالری، پروتئین و ویتامینها و مواد معدنی را برطرف کند. بیمارانی که لوله تغذیه‌ای دارند کماکان میتوانند از طریق دهان نیز غذا بخورند. زیرا لوله کوچک بوده و توانایی بلع را از بین نمی‌برد.
اگر شما به لوله تغذیه‌ای نیاز دارید، بیش‌ترین تلاش باید جهت ادامه تغذیه با دهان نیز انجام شود.
مثلاً شما میتوانید برای حفظ توانایی غذا خوردن در روز، شبها هنگام خواب از طریق لوله غذا مصرف کنید. بیش‌تر بیماران طی چند روز به تغذیه از طریق لوله عادت میکنند. بعضی بیماران به زمان بیش‌تری نیاز دارند. صحبت کردن با فردی که او نیز لوله تغذیه‌ای دارد معمولاً کمک‌کننده است. یک نوع دائمی‌تر لوله میتواند مستقیماً به معده وارد شود. (گاستروستومی) یا به روده وارد شود (ژژنوستومی).
این روشهای جراحی معمولاً میتوانند به‌صورت سرپایی انجام شوند.
از طریق وریدی (تغذیه کامل وریدی):
در بیماران با مشکلات جدی گوارشی، تغذیه با لوله نمیتواند تمامی نیازهای غذایی را برطرف کند. در این موارد محلول مغذی میتواند مستقیماً به وریدها وارد شود. این نوع تغذیه، تغذیه از طریق ورید یا تغذیه کامل وریدی (TPN) گفته میشود. TPN معمولاً در کسی که تحت عمل جراحی دستگاه گوارش قرار گرفته، هنگام انسداد کامل دستگاه گوارش، در صورت تهوع و استفراغ شدید و هنگامی‌که عوارض ناشی از سرطان یا درمان آن مانع غذا خوردن یا تغذیه لولهای است، انجام میشود. همانند تغذیه لولهای، تغذیه وریدی نیز میتواند در منزل انجام شود.
فواید تغذیه مناسب
تغذیه مناسب در بیمار مبتلا به سرطان بسیار مهم است از آنجا که هم بیماری و هم درمان آن میتواند روی اشتها تأثیر بگذارد. سرطان و درمان سرطان میتواند بر توانایی بدن در تحمل بعضی غذاهای خاص و مصرف برخی مواد مغذی تأثیر گذارد.
نیازهای تغذیه‌ای بیماران سرطانی از فردی به فرد دیگر فرق میکند. پزشک، پرستار یا متخصص تغذیه میتواند در تشخیص نیازهای تغذیه‌ای و روشهای دستیابی به آن به شما یاری رساند. تغذیه مناسب حین درمان سرطان کمک میکند تا شما:
تغذیه مناسب به معنی مصرف غذاهای متنوع به‌گونه‌ای است که نیازهای مواد مغذی مورد نیاز برای حفظ سلامتی هنگام مقابله با سرطان را تامین کند. این مواد مغذی شامل پروتئینها، کربوهیدرات‌ها، چربی، آب، ویتامینها و مواد معدنی است.
مواد مغذی
پروتئینها:
ما به پروتئینها برای رشد بدن، ترمیم بافتهای بدنی و حفظ سلامت سیستم ایمنی نیاز داریم.
وقتی بدن شما به میزان کافی به پروتئین دسترسی نداشته باشد، مدت زمان بیش‌تری برای بهبودی از بیماری طول میکشد و مقاومت به عفونتها کاهش مییابد. بیماران مبتلا به سرطان به‌طور معمول به پروتئین بیش‌تری نیاز دارند. بعد از جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، برای ترمیم بافتی و جلوگیری از بروز عفونتها به پروتئین بیش‌تری نیاز است.
منابع مناسب پروتئین شامل گوشت قرمز و ماهی، لبنیات، غلات، دانههای خشک شده و سویا است.
چربی‌ها:
چربی‌ها نقش مهمی در تغذیه دارند. چربی‌ها و روغنها منبع غنی انرژی برای بدن است.
از چربی برای ذخیره انرژی در بدن، حفظ بافتهای بدن و نقل وانتقال انواع خاصی از ویتامینها در بدن استفاده میشود. چربی‌ها همچنین نقش مهمی در تهیه مواد غذایی از طریق بهبود طعم غذا و انتقال حرارت هنگام پختن غذا ایفا میکنند. شاید شما شنیده باشید که بعضی انواع چربی بهتر از بقیه هستند. از نظر تأثیرات چربی بر قلب و سطوح کلسترول بدن بهتر است چربی‌ها اشباع نشده را انتخاب کنید. (چربی‌های اشباع نشده ساده یا مرکب)
چربی‌های اشباع نشده ساده عمدتاً در روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و بادام زمینی وجود دارد. این چربی‌ها در دمای اتاق مایع هستند.
چربی‌های اشباع نشده مرکب عمدتاً در روغن‌های گیاهی مانند آفتابگردان و ذرت وجود دارد. این چربی‌ها همچنین چربی اصلی غذاهای دریایی است. این چربی‌ها هم در دمانی اتاق مایع و نرم هستند. به بعضی از اسیدهای چرب اشباع نشده مرکب مانند اسیدلینولئیک و اسید آلفا- لینولئیک، اسیدهای چرب ضروری گفته میشود. زیرا بدن نمیتواند آنها را بسازد. به این اسیدهای چرب برای ساختن سلول‌ها و هورمونها نیاز است. اسیدهای چرب ضروری باید از طریق مواد غذایی به بدن برسد.
چربی‌های اشباع شده (یا اسیدهای چرب اشباع شده) به‌طور عمده در منابع حیوانی مانند گوشت، چربی، شیر و کره وجود دارد. بعضی روغن‌های گیاهی نیز مانند روغن نارگیل اشباع شده است. چربی‌های شباع شده در دمای اتاق جامد هستند. اسیدهای چرب ترانس هنگام تغییر شکل روغن‌های گیاهی به مارگارین ایجاد میشوند.
منبع اسیدهای چرب ترانس در رژیم غذایی شامل میان وعده‌ها و غذایی پخته شده با روغن‌های گیاهی هیدروژنه است. چربی‌های ترانس همچنین به‌طور طبیعی در برخی چربی‌های حیوانی مانند لبنیات وجود دارند.
کربوهیدرات‌ها:
کربوهیدرات‌ها سوخت مورد نیاز بدن برای فعالیتهای بدنی و عملکرد ارگان‌های بدن را تأمین میکند. منابع خوب و بد کربوهیدرات‌ها وجود دارد. بهترین منبع کربوهیدرات‌ها (میوهها – سبزیجات- غلات کامل) تأمین کننده ویتامینها و مواد معدنی و فیبرها است. سایر منابع کربوهیدرات‌ها شامل نان، سیبزمینی، برنج، ماکارونی، اسپاگتی، غلات خشک شده، ذرت و دانهها است. شیرینی‌ها (دسرها، آب نبات و شربتها) نیز منبع کربوهیدرات است ولی مواد مغذی کمی دارد.
آب:
آب و مایعات برای سلامتی ما حیاتی است. تمامی سلول‌های بدن برای عملکرد به آب نیاز دارند. اگر مایعات کافی ننوشید یا دچار استفراغ یا اسهال باشید ممکن است دچار کم آبی شوید. به‌طور کلی هر فرد برای اطمینان از اینکه تمام سلول‌های بدنش آب کافی مورد نیازش را دارد، باید روزانه حداقل 8 لیوان 8 اونسی آب یا مایعات بنوشد.
ویتأمین‌ها و مواد معدنی:
ویتأمین‌ها و مواد معدنی برای رشد و نمو طبیعی مورد نیاز است. این مواد همچنین برای مصرف انرژی (کالری) غذاها مورد نیاز است. فردی که رژیم غذایی متعادل شامل: پروتیئن و کالری کافی مصرف کنید معمولاً ویتأمین و مواد معدنی کافی را دریافت میکند. ولی مصرف رژیم غذایی متعادل در بیماری که تحت درمان سرطان است و دچار عوارض جانبی طولانی‌مدت شده است مشکل میباشد. در این موارد پزشک یا متخصص تغذیه مصرف مولتی ویتأمین و مکمل مواد معدنی روزانه را تجویز میکند. قبل از شروع مصرف مولتی ویتأمین‌ها و مکملها حتماً با پزشک خود مشورت کنید. بعضی افراد مبتلا به سرطان برای تقویت سیستم ایمنی یا حتی از بین بردن سول‌های سرطانی مقادیر زیادی ویتأمین، مواد معدنی و سایر مکمل‌های غذایی مصرف میکنند. برخی از این مواد خصوصاً وقتی زیاد مصرف شوند ممکن است مضر باشند. در واقع مقادیر زیاد برخی ویتأمین‌ها و مواد معدنی تأثیر شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی را کاهش میدهد. در هنگام درمان سرطان بهتر است از مکملهایی که حداکثر حاوی مقادیر مورد نیاز روزانه (DV) از مواد مغذی و بدون آهن است استفاده کرد مگر اینکه پزشک شما مصرف آهن را تجویز کرده باشد. باز هم تأکید میشود که قبل از مصرف این مکملها با پزشک مشورت کنید.
آنتی‌اکسیدان
آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که از سلول‌های بدن در مقابل اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد (تولیدات جانبی برخی فرایندهای طبیعی بدن) محافظت میکند. مثال آنتی‌اکسیدان‌ها شامل ویتأمین C، ویتأمین E، ویتأمین A (بتا کاروتن) و سلنیوم است. اگر می‌خواهید آنتی‌اکسیدان‌ها به میزان کافی به بدنتان برسد، کارشناسان توصیه میکنند که انواع متنوعی از سبزیجات و میوهها که سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند مصرف کنید. مصرف مقادیر زیاد آنتی‌اکسیدان‌ها همزمان با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی توصیه نمیشود.
در مورد بهترین زمان مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها با پزشک خود صحبت کنید.
داروهای گیاهی:
از صدها سال قبل از داروهای گیاهی در درمان بیماری‌ها استفاده میشود.
امروزه داروهای گیاهی در انواع مختلفی شامل قرصها، شربتها، چای و پمادها استفاده میشوند. با اینکه بسیاری از این ترکیبات بیخطر است، برخی میتواند عوارض جانبی شدید و مضر داشته باشد. برخی از این مواد با درمان معمول سرطان شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و تأثیرات عمل جراحی تداخل پیدا میکنند. اگر شما تمایل دارید از این ترکیبات گیاهی استفاده کنید، قبلاً با پزشک خود مشورت کنید.
توصیه‌های بیخطر بودن:
بسیاری از افراد فکر میکنند اگر دارو یا مکملی را از فروشگاه بخرند، این ترکیب بیخطر و مؤثر است. اداره دارو و غذای امریکا (FDA) قوانین جدیدی را در سال 2007 برای اطمینان از اینکه داروی مکمل حاوی موارد ذکر شده در بسته‌بندی آن است، وضع کرده است. با این حال بیخطر بودن و تأثیر داروی مکمل در بدن حتی با این قوانین جدید نیز تضمین نمیشود. این قوانین شرکت‌های سازنده را نسبت به ذکر عوارض جانبی احتمالی در بسته‌بندی داروها الزام نمیکند. براساس این قوانین تا زمانی‌که خطرات یک داروی گیاهی اثبات نشده باشد نمی‌توان آن را از فروشگاه‌ها جمع آوری کرد.
درباره ترکیبات گیاهی یا مکمل‌های مصرفی با پزشک خود صحبت کنید.
بستۀ داروی مکمل را همراه خود به مطب پزشک بردهف در مورد میزان مصرف آن و ترکیبات آن و اطمینان از عدم تداخل با درمان سرطان مشورت کنید.
از پزشک یا پرستارتان درباره اطلاعات قابل اطمینان مکمل‌های روزانه سؤال کنید.
بسته‌بندی و توضیحات دارویی را درباره مقدار و غلظت ترکیبات فعال دارویی مطالعه کنید. در صورت بروز عوارض جانبی مانند خارش، لرزش، بیحسی و گزگز اندام‌ها، مصرف دارو را قطع و به پزشک معالج اطلاع دهید.
بعضی بیماران مبتلا به سرطان برای تقویت سیستم ایمنی یا حتی از بین بردن سلول‌های سرطان مقادیر زیادی ویتأمین، مواد معدنی و سایر مکمل‌های غذایی مصرف میکنند. برخی از این مواد خصوصاً وقتی زیاد مصرف شوند ممکن است مضر باشند. در حقیقت مقادیر بالای برخی ویتأمین‌ها و مواد معدنی تأثیر ضدسرطان شیمی‌درمانی و پرتوتابی را کاهش میدهد.
برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره داروهای گیاهی و مکملها به پایگاه اینترنتی مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان مراجعه کنید.
خود را برای سرطان آماده کنید
تا وقتی که درمان شما شروع نشده باشد، شما دقیقاً از عوارض جانبی احتمالی، چگونه احساسات خود اطلاع ندارید. یک راه ایجاد آمادگی این است که دورۀ درمان را زمانی را برای توجه به خود در مسیر بهبودی به حساب بیاورید. سایر روشهای ایجاد آمادگی شروع دوره درمانی در زیر ذکر میشود:
توانایی مثبت اندیشیدن
شما میتوانید با مثبت فکر کردن، صحبت کردن درباره احساسات خود وآموختن هرچه بیش‌تر درباره سرطان و درمان آن، نگرانی خود را درباره عوارض جانبی درمان سرطان کاهش دهید. برنامهریزی موارد مقابله با عوارض جانبی احتمالی به شما کمک میکند تا کنترل بهتری بر اوضاع داشته باشید و اشتهای خود را حفظ کنید.
بسیاری از افراد دچار عوارض جانبی مختصر میشوند که مانع غذا خوردن آنها نمیشود. حتی اگر دچار عوارض جانبی شده باشید آنها معمولاً اندک بوده و با داروهای در دسترس قابل کنترل است. بسیاری از این عوارض جانبی با اتمام دوره درمان از بین می‌روند.
تغذیه مناسب
بدن شما برای عملکرد مناسب به تغذیه کافی نیاز دارد. این مسئله در صورت وجود سرطان اهمیت بیش‌تری پیدا میکند. با تغذیه مناسب در حین درمان قدرت بدنی شما حفظ شده، از تخریب بافتهای بدن جلوگیری میشود و بافت‌ها دوباره ساخته شده و قدرت حفاظت در مقابل عفونتها حفظ میشود. بیمارانی که تغذیه مناسب دارند بهتر از عهده عوارض جانبی ناشی از درمان برمی‌آیند. همچنین امکان مصرف عوارض جانبی ناشی از درمان برمی‌آیند. همچنین امکان مصرف مقادیر بیش‌تری از داروها با تغذیه مناسب وجود دارد. در حقیقت برخی درمانهای سرطان در افراد با تغذیه مناسب که پروتیئن و کالری کافی دریافت میکنند، مؤثرتر است.
از مصرف غذاهای جدید نگران نباشید. برخی غذاهایی که در گذشته دوست نداشتید ممکن است حین درمان به ذائقه شما خوش بیاید.
از رژیم غذایی سرشار از غذاهای گیاهی استفاده کنید. چند وعده در هفته، نخود و لوبیا را جایگزین گوشت کنید.
حداقل 5 بار در روز میوه و سبزیجات شامل مرکبات و سبزیجات سبز و زرد تیره بخورید.
میوهها و سبزیجات رنگی و غذاهای گیاهی حاوی ترکیبات طبیعی تقویت سلامتی به نام فیتوکمیکال هستند.
غذاهای پرچرب خصوصاً با منشاء حیوانی را محدود کنید. از لبنیات و شیر کم‌چرب استفاده کنید.
با استفاده از روش‌هایی در پخت غذا مانند کبابی کردن، میزان چربی غذا را کاهش دهید.
میزان مصرف غذاهای پرنمک، دودی و فرآوری شده را کم کنید.
الکل ننوشید.
فعالیت بدنی مناسب داشته باشید و وزن مناسب خود را حفظ کنید.
اگر درحال حاضر هر کدام از موارد فوق را اجرا نمیکنید، نگران نباشید.
برنامهریزی کنید.
یخچال خود را از غذاهای مناسب پر کنید تا لازم نباشد برای خرید به دفعات مراجعه کنید.
غذاهایی تهیه کنید که می‌دانید حین بیماری میتوانید استفاده کنید.
غذاها را بپزید و به اندازه مصرف یک نوبت در فریزر بسته‌بندی کنید.
با دوستان و افراد خانواده درباره چگونگی کمک کردن آنها به شما در زمینه خرید و آشپزی صحبت کنید و یا از آنها بخواهید این کارها را برای شما انجام بدهند.
اگر سؤالی درباره تغذیه مناسب دارید. از پزشک، پرستار یا مختصر تغذیه بپرسید. او میتواند به شما درباره نحوه تغذیه مناسب و لیستی از مواد غذایی که عوارض جانبی همچون یبوست و حالت تهوع را تشدید میکند، کمک کند.
میان‌وعده‌های مقوی بخورید.
هنگام درمانی سرطان، بدن شما برای حفظ وزن طبیعی و بهبودی سریع نیاز به پروتئین وکالری بیش‌تری دارد. میان وعدههای مقوی کمک میکند تا این نیاز را برآورده سازید و قدرت بدنی و انرژی خود را حفظ کنید و احساس سلامتی بکنید.
برای اینکه میان وعده‌ها را راحتتر به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید، توصیه‌های زیر را انجام بدهید:
در طی روز میان وعدههای مقوی با حجم کم بخورید.
روش‌هایی برای اضافه کردن کالری و پروتئین مواد غذایی:
غذاهای پر پروتیئن
ترکیبات شیر: پنیر را همراه با نان تست یا بیسکوییت بخورید. به سیبزمینی کبابی، سبزیجات، سوپ، رشته، گوشت، میوهها و پنیر اضافه کنید. به‌جای آب، شیر بنوشید. به ماکارونی و سبزیجات سس اضافه کنید. به سوپ و سیبزمینی پودر شیر اضافه کنید. به میوهها ماست یا پنیر رنده شده اضافه کنید.
تخممرغ: تخممرغ پخته شده را در یخچال نگهداری میکنید. تخم مرغ رنده شده را به سالاد، سوپ و سبزیجات اضافه کنید. سالاد تخممرغ درست کنید. تخممرغ قبل از مصرف برای از بین بردن باکتری‌های مضر باید خوب پخت شود.
گوشت قرمز، مرغ و ماهی: گوشت رنده شده پخته را به سوپ، املت، سالاد اضافه کنید. برای تغییر طعم گوشت به آن سس یا فلفل اضافه کنید.
حبوبات و دانهها: از دانهها همراه با میوهها و بستنی استفاده کنید. همچنین میتوانید آنها را به سالاد، سبزیجات و پاستا اضافه کنید. کره بادام زمینی را همراه نان تست یا مخلوط با شیر میل کنید.
غذاهای پرکالری:
کره حیوانی و گیاهی: کره را همراه با سیبزمینی، مرغ، پاستا، سبزیجات پخته میل کنید. کره را به سوپ اضافه کنید یا قبل از تهیه ساندویچ روی نان کره بمالید.
لبنیات: محصولات لبنی را به دسر، کیک، میوه و شکلات اضافه کنید. همچنین میتوانید آنها را همراه سیبزمینی کبابی یا سبزیجات میل کنید.
سالاد: سس مایونز معمولی (نه کم چرب) به سالاد اضافه کنید.
شیرینی: به نان و بیسکویت، ژله و عسل اضافه کنید. به میوهها مربا اضافه کنید و روی کیک بستنی بریزید.
دستورتهیه نوشیدنیهای پرکالری و پر پروتئین:
اگر نیاز به کالری بیش‌تری داشته باشید یا در بلع غذای جامد دچار مشکل باشید، میتوانید از دستور تهیه مواد غذایی زیر استفاده کنید. این دستورات ممکن است برای همه مناسب نباشد. اگر می‌خواهید مصرف کالری را بدون افزایش چربی اضافه کنید، از محصولات لبنی کم چرب استفاده کنید. در دستورات زیر از این اصول پیروی کنید:
توجه: اگر شما به شیر یا ترکیبات آن حساسیت دارید یا مبتلا به دیابت هستید، درباره این دستورات غذایی با پرستار یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
شیر غلیظ:
برای اضافه کردن پروتئین مواد غذایی بنوشید یا به غذا اضافه کنید
ک لیتر شیر معمولی یا کم چرب همراه یک لیوان پودر شیر کم چرب
ترکیب فوق را کاملاً مخلوط کنید و قبل از مصرف حداقل 6 ساعت خنک کنید. همچنین میتوانید، کره شیر به آن اضافه کنید.
(211 کالری و 14 گرم پروتئین در هر لیوان)
نوشیدنی شربت:
یک نوشیدنی نشاط‌آور
یک لیوان شربت
نصف لیوان شیر معمولی یا کم‌چرب
نصف قاشق چایخوری وانیل
(422 کالری و 6 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
نوشیدنی پنیر محلی
یک نوشیدنی غلیظ و سرشاز از پروتئین
3/1 لیوان پنیر محلی
2/1 لیوان بستنی وانیلی
4/1 لیوان ژله میوه‌ای.
(310 کالری و 11 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
نوشیدنی صبحانه فوری
نوشیدنی محبوب با پروتئین بالا
2/1 لیوان شیر معمولی
یک پاکت مخلوط فوری صبحانه
یک لیوان بستنی وانیلی (میتوانید از طعم‌دهنده‌ها یا بستنی طعم‌دار هم استفاده کنید.)
(474 کالری و 20 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
ماست یخ‌زده با طعم هلو
یک نوشیدنی خنک
یک لیوان شیر معمولی
2/1 لیوان ماست با طعم هلو
10-6 قطعه یخ
(400 کالری و 19 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
نوشیدنی شکلاتی
یک نوشیدنی خنک با طعم شکلات
4/1،1 لیوان بستنی وانیلی
یک بسته مخلوط شکلات گرم.
2 قاشق چایخوری شکر
(600 کالری و 24 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
دستور تهیه سوپ در منزل:
سوپ زمستانی
2 قاشق غذاخوری روغن کانولا
یک پیاز متوسط خرد شده
2 بسته عصاره گوشت مرغ بدون چربی آماده مصرف یا خانگی.
4/3 لیوان رب گوجهفرنگی
2/1 لیوان ماکارونی
یک قوطی نخود سفید
فلفل به میزان کافی
روغن را در یک قابلمه بزرگ با شعله کرم گرم کنید. پیاز را به مدت 3 دقیقه سرخ کنید. عصاره گوشت و رب گوجهفرنگی و سپس ماکارونی را اضافه کنید تا بجوشد. شعله را کم کنید تا به مدت 10 دقیقه بپزد. نخود سفید را اضافه کنید. سوپ برای 6-4 نفر آماده است.
( حدود 295 کالری و 8 گرم چربی در هر بار مصرف)
سوپ سبزیجات بوقلمون
یک قاشق چایخوری روغن کانولا
400 گرم گوشت بوقلمون 93%
یک لیوان پیاز خرد شده
یک سیر بزرگ خرد شده
2 لیوان آب.
2/1،1 لیوان سیبزمینی خرد شده.
2/1 لیوان هویج رنده شده
2 قوطی گوجهفرنگی.
یک بسته سبزیجات مخلوط
1 قاشق چایخوری فلفل
در یک قابلمه بزرگ وشعله گاز کم، بوقلمون، پیاز و سیر را در روغن سرخ کنید. آب و سیبزمینی را اضافه کنید تا 10 دقیقه بپزد. هویج و گوجهفرنگی را اضافه کنید و 10 دقیقه دیگر صبر کنید. سبزیجات و فلفل را اضافه کنید تا 15 دقیقه دیگر پخته شود. سوپ (یک و نیم لیوان) برای 8 بار استفاده آماده است.(حدود 190 کالری، 21 گرم پروتئین در هر بار مصرف)
سوپ اسپانیایی
2 قوطی سوپ گوجهفرنگی
2 لیوان آب
یک قاشق غذاخوری روغن زیتون
یک قاشق چایخوری نمک
پودر سیر آماده
یک پیاز کوچک رنده شده
یک خیار پوست کنده و خرد شده
یک فلفل سبز خرد شده
2 عدد گوجهفرنگی تازه خرد شده
مواد غذایی فوق را با هم مخلوط کنید ودر یخچال بگذارید تا خنک شود و با بیسکوییت یا چیپس سرو کنید.
سوپ بروکلی
3 لیوان بروکلی بدون ساقه و خرد شده
یک و نیم لیوان آب.
یک قاشق غذاخوری روغن زیتون یا کانولا
2/1 لیوان پیاز خرد شده
3 لیوان شیر با چربی 1%
2/1 قاشق چایخوری نمک (در صورت تمایل)
2/1 قاشق چایخوری فلفل
4/1 قاشق چایخوری دانه کرفس
بروکلی و آب را در قابلمه بزرگ بجوشانید. در ظرف را بگذارید یا برای 10 دقیقه بجوشد. روغن و پیاز را اضافه کنید. طعم‌دهنده را اضافه کنید وهم بزنید. شیر، نمک و فلفل را اضافه کنید.
(101 کالری و 3 گرم چربی در هر بار مصرف)
سوپ سیبزمینی
3 عدد سیبزمینی متوسط پوست کنده و خرد شده
2 لیوان عصاره مرغ کم نمک
3 عدد کرفس خرد شده
2/1 پیاز کوچک خرد شده
یک قاشق غذاخوری طعم دهنده
2 لیوان شیر
2 عدد تخممرغ پخته شده سفت و خرد شده
نمک وفلفل به میزان کافی
سیبزمینی را همراه با عصاره مرغ و پیاز بپزید تا سیب‌زمینی‌ها نرم شود. پس آنها را در دستگاه همزن مخلوط کنید. در یک قابلمه بزرگ روغن و طعم‌دهنده را گرم کنید. شیر را به مخلوط اضافه کنید و آن را گرم کنید و خوب هم بزنید. تخممرغ و نمک و فلفل را اضافه کنید.
سوپ را میتوانید گرم یا سرد مصرف کنید.
(حدود 240 کالری و 12 گرم پروتئین در صورت طبخ با شیر کم چرب)
فعالیت بدنی را فراموش نکنید!
فعالیت بدنی مزایای زیادی از جمله حفظ توده عضلانی و قدرت اسکلتی دارد.
فعالیت بدنی به کاهش افسردگی، اضطراب و یبوست کمک میکند. بنابراین اگر در حال حاضر ورزش نمیکنید، با پزشک خود درباره انجام فعالیت بدنی متوسط (مانند راه رفتن) به مدت 30 دقیقه در 5 روز هفته مشورت کنید. اگر پزشک اجازه داد، فعالیت بدنی را 10- 5 دقیقه در روز شروع کنید وبه تدریج به 30 دقیقه افزایش دهید.
مقابله با عوارض جانبی ناشی از درمان
جراحی:
توسط جراحی سلول‌های سرطانی و بافتهای اطراف خارج میشود. جراحی معمولاً با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ترکیب میشود. بعد از جراحی، بدن برای ترمیم زخم و بهبودی به پروتئین و کالری بیش‌تری نیاز دارد. در این زمان بسیاری از افراد درد و خستگی را تجربه میکنند. به‌علاوه آنها ممکن است به علت عوارض جانبی مربوط به جراحی توانایی تغذیه طبیعی نداشته باشند. همچنین به علت تأثیرات جراحی در نواحی خاصی از بدن مانند دهان، مری، معده، روده کوچک، کولون و رکتوم، توانایی استفاده از مواد مغذی میتواند تغییر پیدا کند.
توصیه‌های تغذیه‌ای در بیماران سرطانی پس از جراحی:
اگر تحت جراحی قرار گرفتهاید، بدانید که بسیاری از عوارض جانبی طی چند روز پس از عمل جراحی از بین میرود. بعضی داروها، روشهای مراقبت از خود و برخی تغییرات تغذیه‌ای میتواند عوارض جانبی را کاهش دهد. اگر عوارض جانبی علیرغم روشهای فوق باقی ماند، با پزشک پرستار یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
رعایت الگوی تغذیه‌ای سالم حین دوره بهبودی پس از جراحی به شما کمک میکند تا:
هنگامی‌که اشتها دارید به اندازهای که میتوانید غذا بخورید. وعدههای غذایی طبیعی و میان‌وعده‌ها را مصرف کنید. ولی در صورت وجود عوارض جانبی با خود سخت‌گیری نکنید. سعی کنید وعدههای غذایی مکرر با حجم کم مصرف کنید. در صورت نیاز از دوستان یا خانواده خود در خرید مواد غذایی و تهیه غذا کمک بخواهید. به یاد داشته باشید که مصرف غذاها و نوشیدنیهای کم‌چرب با هضم و جذب راحتتر بهتر از غذاهای پرچرب مانند انواع سرخ شده تحمل میشوند.
در طی دوره بهبودی برای جلوگیری از کم‌آبی، مقدار زیادی آب بنوشید. (حداقل 8 لیوان در روز در صورتی‌که توسط پزشک منع نشده باشد.)
در مورد بازگشت به فعالیت و زندگی طبیعی روزمره با پزشک خود صحبت کنید. در صورت تأیید پزشک معالج، فعالیت روزانه را به‌تدریج بیش‌تر کنید.
معمولاً از شب یا روز قبل از جراحی اجازه خوردن یا آشامیدن ندارید. بعد از جراحی چند ساعت تا چند روز طول میکشد تا تغذیه طبیعی را شروع کنید. اگر بعداز جراحی بیش از 2-1 روز غذا نخورده‌اید معمولاً رژیم غذایی مجدد با مایعات و غذاهای سبک شروع میشود. مثال زیر نمونه‌ای از آغاز تدریجی غذایی را در بیمار پس از جراحی است:
قدم اول: مایعات صاف شده
آب
آب میوه صاف شده
چای رقیق
سوپ صاف شده بدون چربی
آب سبزیجات صاف شده
قدم دوم: غذاهای سبک (به مایعات صاف شده اضافه میشود.)
بیسکوییت ساده
تمامی انواع آب میوه
میوه و سبزیجات پوست کنده
کمپوت میوه
نان سفید
برنج ساده، رشته، پوره سیبزمینی
گوشت آبپز مرغ و ماهی
سوپ مرغ
شیر وترکیبات آن
بستنی ساده
ماست.
قدم سوم: رژیم معمولی
تمامی غذاها به‌تدریج میتوانند مصرف شوند ولی بعضی غذاها ممکن است مشکل‌زا باشند. غذاهای نفخ‌زا مانند حبوبات، کلم و بروکلی و کاهو، شیر و ترکیبات آن از این نوع هستند.
همچنین مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده مناسب نیست.
سعی کنید وعدههای غذایی زیاد با حجم کم میل کنید.
عوارض جانبی جراحی که میتواند روی تغذیه تأثیر داشته باشد:
پس از جراحی، نوع عارضه جانبی و مدت زمان آن به نوع جراحی و وضعیت کلی سلامتی شما بستگی دارد. در ادامه مجموعهای از عوارض جانبی ناشی از جراحی سرطان در قسمتهای مختلف بدن ذکر میشود.
زبان:
اشکال در جویدن و بلع غذا
تغییر مزه غذا
خشکی دهان
زخمهای دهانی
از بین رفتن اشتها
لثهها:
اشکال در جویدن
مری:
سوزش سردل
سوءهاضمه
احساس پری و سیری زودرس
اشکال در بلع
روده:
معده اسیدی
عدم تحمل چربی
عدم تحمل شیر
اسهال شدید
جراحی خارج سازی روده باریک:
کاهش جذب مواد غذایی
کم آبی
نفخ
دردهای متناوب شکم
یبوست
کاهش اشتها
جراحی خارج‌سازی کولون:
تسریع حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش (افزایش زمان ترانزیت)
کم‌آبی
دردهای کولیکی شکم
جراحی خارج‌سازی رکتوم:
افزایش فشار رکتوم
سوزش رکتوم
پانکراس:
بالا رفتن قند خون
ریه:
احساس سیری زودرس
پستان:
ورم دست وبازو
محدودیت حرکت شانه و بازو
پروستات:
تغییر در ادرار کردن
مغز:
تغییر در اشتها و خواب (در صورت مصرف استروئیدها)
تهوع
دستگاه تناسلی زنان (تخمدان، رحم و دهانه رحم):
در پرتودرمانی، برای جلوگیری از رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی، به آن مناطق پرتوتابی میشود. با اینکه تمامی سلول‌ها تحت اشعه قرار میگیرند. بیش‌تر سلول‌های طبیعی بهبود پیدا میکنند. بیماران معمولاً برای 9-2 هفته و 5 روز در هفته تحت پرتوتابی قرار میگیرند. عوارض جانبی پرتودرمانی به منطقه تحت پرتوتابی، وسعت محل، میزان کلی اشعه و تعداد جلسات پرتودرمانی بستگی دارد. جدول زیر شامل عوارض جانبی مرتبط با تغذیه ناشی از پرتودرمانی مناطق مختلف بدن است. برخی از این عوارض جانبی حین پرتو درمانی و بعضی از آنها پس از اتمام درمان ایجاد میشوند.
عوارض جانبی معمولاً حدود هفته دوم تا سوم بروز کرده و پس از طی حدود 3/2 زمان درمان به حداکثر میرسد. بعد از اتمام پرتودرمانی بیش‌تر عوارض برای 3-2 هفته دیگر باقی می‌مانند. ولی برخی از آنها مدت بیش‌تری می‌مانند. اگر شما دچار عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی هستید، با پزشک خود درباره داروها، تغییر در رژیم غذایی و هرگونه مداخله دیگری که موجب کاهش عوارض میشود، صحبت کنید.
رژیم غذایی مقوی حین پرتودرمانی موجب میشود تا شما:
توصیه‌های غذایی در بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار میگیرند:
داشتن تغذیه مناسب حین دوره پرتودرمانی، خصوصاً اگر در مرکزی دور از محل زندگی خود تحت پرتودرمانی قرار داشته باشید، مشکل است. اگر امکان نگهداری غذا در مرکز درمانی وجود داشته باشد، میتوانید انواع غذاها، سوپ، میوه، ژله، کرمها و سایر مواد غذایی یخ‌زده را نگهداری و آماده کنید. اگر امکان نگهداری غذا در مرکز درمانی وجود ندارد، از غذاهایی که نیاز به نگهداری در یخچال ندارد مانند کمپوت میوه، ژله، ساندویچ پنیر یا کره بادام زمینی و بیسکوییت استفاده کنید.
نکات زیر را به یاد داشته باشید:
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی شامل مصرف داروهای مؤثری است که سلول‌های سرطانی را از بین میبرد. داروها معمولاً به‌صورت خوراکی یا تزریق وریدی استفاده میشوند. داروهای شیمی‌درمانی هم روی سلول‌های طبیعی و هم روی سلول‌های سرطانی تأثیر میگذارد. سلول‌هایی که بیش‌تر تحت تأثیر قرار میگیرند شامل مغز استخوان، مو و مخاط پوشاننده دستگاه گوارش از دهان تا مقعد است.
عوارض جانبی به نوع داروی شیمی‌درمانی و چگونگی مصرف آن بستگی دارد. در ادامه تعدادی از عوارض جانبی شیمی‌درمانی که ممکن است مشکلات تغذیه‌ای ایجاد کند ذکر میشود:
شما ممکن است دچار تمامی عوارض فوق نشوید، ولی در صورت وجود هرکدام از این عوارض با پزشک مشورت کنید. پزشک میتواند دارو تجویز کرده یا با روشهای مراقبت از خود یا تغییر رژیم غذایی در کاهش عوارض جانبی به شما کمک کند. همزمان با انجام شیمی‌درمانی تغذیه مناسب به شما کمک میکند تا:
بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی
سرطان و درمان آن با تأثیر برروی سلول‌های خونی که از بدن در مقابل بیماری‌ها و میکروبها محافظت میکند، موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن میشود. در نتیجه بدن شما همانند یک فرد طبیعی نمیتواند با عفونتها مواد خارجی و بیماری‌ها مقابله کند.
حین درمان سرطان، زمانی وجود دارد که بدن شما توانایی محافظت کامل از شما را ندارد، تا زمانی که سیستم ایمنی شما بهبود یابد، از شما خواسته میشود تا از تماس با عوامل عفونی احتمالی خودداری کنید. به‌عنوان مثال شما نباید از انواعی از غذاها که مقدار زیادی باکتری دارد استفاده کنید.
توصیه‌های غذایی در بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی:
توصیه‌های غذایی زیر برای بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی ناشی از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی تهیه شده است. معمولاً این توصیه‌ها مناسب بیماران تحت پیوند مغز استخوان با سیستم ایمنی بسیار ضعیف است. هدف از این توصیه‌ها دوری از مواد غذایی حاوی مقدار زیادی عوامل عفونت‌زا و جایگزینی آن با غذاهای سالم است.
شما لازم نیست در تمام طول دوره درمان سرطان از توصیه‌های زیر پیروی کنید. با پزشک یا پرستار درباره نحوه و زمان استفاده از این توصیه‌های غذایی مشورت کنید.
از غذاهای زیر اجتناب کنید.
گوشت قرمز، مرغ، ماهی و تخممرغ خام یا کاملاً نپخته
مراقبت‌های سلامت غذایی:
نکات آماده سازی غذا:
غذاها را خوب بپزید:
سلامتی آب:
آب شیر منازل در شهرها سالم به‌حساب میآید. آب چاه سالم نبوده و در صورتی‌که دچار نقص سیستم ایمنی هستید نباید استفاده شود، مگر اینکه روزانه از نظر ارگانیسم‌های کولیفرم و کریپتوسپوریدوم بررسی شود. در غیراین‌صورت آب را قبل از مصرف بجوشانید یا از آب قوطی بسته‌بندی استفاده کنید. در صورتی‌که منبع آب کلرزده نباشد، فیلتر مخصوص آب معمولاً کمکی به سلامت آب نمیکند.
پختوپز در میکروفر:
اگر ظرف غذا درون میکروفر خودبه‌خود جابهجا نمیشود، حین پختن یک تا دوبار آن را بچرخانید. این کار مانع از باقی ماندن نواحی پخته در غذا میشود که باکتری‌ها میتوانند آنجا زنده بمانند. از یک درپوش پلاستیکی سوراخ‌دار برای پخش کردن حرارت در همه جای غذا استفاده کنید. حین پختن غذا چند بار آن را هم بزنید.نکات قابل توجه هنگام خرید مواد غذایی:
رستوارن:
هنگامی‌که دچار کاهش سلول‌های سفید خون هستید چه بخورید:
سینک ظرفشویی:
یخچال و فریزر:
توصیه‌هایی برای تمیز نگه داشتن خانه:
بهداشت فردی:
سطح کابینت و میز آشپزخانه:
قفسه نگهداری غذاها:
نکاتی درباره بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته
سرطان پیشرفته به سرطانی گفته میشود که دیگر امکان بهبودی کامل ندارد. در این مرحله از بیماری، هدف از درمان شامل حفظ کیفیت زندگی بیمار مبتلا به سرطان است. درمان عبارتست از:
بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ممکن است دچار برخی عوارض مرتبط با تغذیه باشند که به قرار زیر است:
اگر شما دچار عوارض ناشی از سرطان پیشرفته هستید، از پزشک، پرستار یا متخصص تغذیه خود درباره داروها یا روش‌هایی که میتواند به شما کمک کند سؤال کنید.
به یاد داشته باشید که هدف از هر تغییر در برنامه غذایی در جهت راحتی و کمک به کنترل علائم مرتبط با تغذیه است. هر چه دوست دارید میل کنید ولی سعی کنید غذاهای مقوی بخورید.
با اینکه تغذیه مناسب باعث بهبود سرطان نمیشود، کمک میکند تا :
نزدیک پایان زندگی:
غذا ما را زنده نگه میدارد. در مرحله پیشرفته سرطان، بیمار معمولاً بی‌اشتها بوده و وزن زیادی از دست میدهد. این علائم معمولاً ناشی از خود سرطان بوده و بیمار نمیتواند آن را کنترل کند. حتی بیمارانی که از اهمیت تقریباً آگاهی دارند ولی میخواهند با تغذیه مناسب به خود کمک کنند. نمیتوانند برای غذا خوردن به خودشان فشار وارد کنند. در روزهای واپسین زندگی بدن نمیتواند از آب و غذا استفاده کند و ادامه مصرف آنها موجب ناراحتی بیش‌تر میشود. در این مقطع، خوردن غذا نباید علت ایجاد تنش بین بیمار وافراد خانواده گردد. معمولاً مراقبت درباره کم آبی و تغذیه در هفته‌های آخر زندگی شامل جلوگیری از خشکی دهان و تشنگی و کمک به خانواده بیمار درباره کنار آمدن با این موضوع است.
توصیه‌های غذایی به بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته: