نقش معنویت در مراقبت‌هاي مربوط به سرطان

Spirituality in Cancer Care

اطلاعات عمومي‌دربارة معنویت

ارزش‌های مذهبی و معنوی برای بیمارانی که در حال کنار آمدن با سرطان هستند، اهمیت دارد:

اغلب کلمه‌های معنویت و مذهب به‌جاي یکدیگر استفاده مي‌شود، اما برای بسیاری این دو، معنای متفاوتی دارند. مي‌توان مذهب را به‌عنوان مجموعه‌اي از باورها و اعمال مشخص تعریف كرد، که معمولاً توسط   مردم اجرا مي‌شود و مورد تأیید آنهاست. تعریف معنویت، مي‌تواند به شکل حس صلح‌جویی و آرامش‌طلبی هر فرد، هدفمندی وی و نحوة ارتباطش با دیگران، و باورهایی مربوط به معنای زندگی در نزد وی باشد. ممکن است بتوان معنویت را در یک مذهب یا به روش‌های دیگری یافت یا بیان كرد.

شدت اعتقادات و درجة معنویت در افراد متفاوت است:

این واقعیت وجود دارد که ایرانی‌ها عموماً دارای زمینة فکری و عقاید مذهبی و/یا معنوی هستند. با این‌حال، بعضی‌ها عقاید متفاوتی دربارة زندگی پس از مرگ، باور به معجزات در درمان بیماری‌های لاعلاج، و اینگونه باورها دارند چنین تفاوت‌هایی به دلیل جنسیت، میزان تحصیلات و پیشینة قومي ‌یا خانوادگی است.

بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان با تکیه بر باورها و اعمال مذهبی یا معنوی برای کنار آمدن با بیماریشان تلاش مي‌کنند. به این کار، سازگاری معنوی مي‌گویند. بسیاری از مراقبت‌کنندگان نیز به سازگاری معنوی باور دارند. هر كس، با توجه به آداب و سنن فرهنگی و مذهبیش، نیازهای معنوی متفاوتی دارد. بعضي از بیماران و اعضایی از خانواده‌شان که مراقبت از آنها را بر عهده دارند از پزشک انتظار دارند دربارة مسائل معنوی با آنها صحبت کند، اما ندانند که این موضوع را باید به چه شکلی مطرح کنند.

این موضوع که حمایت پزشک از سلامت معنوی در بیمارانی که وضعیت بسیار وخیمي‌دارند، کیفیت زندگی آنها را بهبود مي‌بخشد، روزبه‌روز بیش‌تر مورد توجه قرار مي‌گیرد. بهدارانی که وظیفة درمان مبتلایان به سرطان ِ در حال سازگاری با بیماریشان را بر عهده دارند، به دنبال راه‌های جدیدی هستند که بتوانند از طریق مسائل مذهبی و معنوی به بیماران کمک کنند. ممکن است پزشک بپرسد که کدام مسائل معنوی برای بیمار اهمیت دارد، البته نه فقط در مواقعی که بیمار در حال مرگ است، بلکه ممکن است این سؤال را در طول درمان نیز از وی بپرسد. (برای به‌دست آوردن اطلاعات دربارة مسائل مربوط به آخرین روزهای زندگی بیمار به مقالة آخرین روزهای زندگی  مراجعه كنيد)

بیماری‌های سخت مانند سرطان، ممکن است موجب دلسردی معنوی شوند:

بیماری‌های سخت مانند سرطان، گاهي موجب مي‌شوند که بیمار یا اعضای خانوادة او که مراقبت از وی را بر عهده دارند، در باورها یا ارزش‌های مذهبیشان دچار شک مي‌شوند و در نتیجه دچار دلسردی معنوی مي‌شوند. برخی از بررسی‌ها نشان داده‌اند که مبتلایان به سرطان ممکن است فکر کنند که مورد تنبیه واقع شده اند  یا ایمانشان را پس از تشخیص سرطان از دست بدهند. دیگر بیماران ممکن است در حین کنار آمدن با سرطان دچاراندکی دلسردی معنوی شوند.

معنویت و کیفیت زندگی

سلامت معنوی و مذهبی مي‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

چگونگی رابطة معنویت و مذهب با سلامت انسان به روشنی مشخص نیست. برخی از بررسی‌ها نشان داده‌اند که باورها و اعمال معنوی یا مذهبی باعث ایجاد حالت روانی مثبت در بیمار شده و به وی کمک مي‌کنند تا احساس بهتری داشته باشد و همچنین باعث دلخوشی اعضایی از خانواده که مراقبت از بیمار را بر عهده دارند مي‌شود.سلامت معنوی و مذهبی مي‌تواند با تأثیرات زیر به بهبود سلامت جسمي‌و کیفیت زندگی بیماران کمک کند:

• کاهش اضطراب، افسردگی، خشم و ناراحتی.
• کاهش احساس انزوا (احساس تنهایی) و خطر اقدام به خودکشی.
• عدم استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر.
• پایین‌تر آوردن فشار خون و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی.
• کمک به سازگاری بیمار با عوارض سرطان و درمان آن.
• افزایش توانایی لذت بردن از زندگی در طول درمان سرطان.
• ایجاد حس رشد شخصیتی در بیمار در نتیجة کنار آمدن با سرطان.
• افرایش احساسات مثبتی از قبیل:
• امیدواری و خوش‌بینی.
• رهایی از احساس حسرت خوردن.
• خشنودی از زندگی.
• احساس آرامش درونی.
• سلامت معنوی و مذهبی همچنین کمک مي‌کند بیمار عمر طولانی‌تری داشته باشد.

دلسردی معنوی مي‌تواند بر سلامت جسمي ‌فرد نیز تأثیر بگذارد

دلسردی معنوی مي‌تواند موجب شود که بیماران سخت‌تر با سرطان و درمان آن کنار بیایند. ممکن است بهیاران به‌منظور تقويت مسائل معنوی بیماران، آنها را تشویق به ملاقات و گفت‌وگو با افراد معتمد مذهبی یا معنوی بکنند. این کار مي‌تواند سلامت جسمانی، کیفیت زندگی و توانایی سازگاری بیماران را بهبود بخشد.

برآورده ساختن نیازهای معنوی و مذهبی بیمار

دست اندرکاران درمان، در طول درمان سرطان برای کمک به بیمارانی که نیازهای معنوی دارند، به خواسته‌های آنها گوش مي‌دهند

معنویت و مذهب، از مسائل کاملاً خصوصی هستند. بیماران از پزشکان و بهداران انتظار دارند که به باورها و مسائل معنوی و مذهبی آنها احترام بگذارند. بیماران مبتلا به سرطانی که با تکیه بر معنویت، تلاش به سازگاری با بیماری مي‌کنند، باید بتوانند بر روی حمایت گروه بهیاری حساب کنند. این حمایت شامل ارائة اطلاعاتی دربارة افراد یا گروه‌هایی که مي‌توانند پاسخ‌گوی نیازهای معنوی یا مذهبی وی باشند نیز مي‌شود. بیمارانی که نخواهند به هیچ وجه دربارة مسائل معنوی حرف بزنند نیز از گروه بهیاری انتظار دارند که به خواسته‌هایشان احترام بگذارند.

پزشکان و بهداران تلاش مي‌كنند که پاسخ‌گوی نگرانی‌ها یا مسائل بیمار باشند، اما ممکن است نخواهند در اعمال مذهبی بیمار دخالت کنند یا دربارة باورهای مذهبی خاصی صحبت کنند.

گروه بهیاری در هنگام تعیین هدف‌ها و طرح برنامة درمان، نیازهای معنوی بیمار را نیز در نظر مي‌گیرد

گروه بهیاری نیازهای معنوی بیمار را به روش‌هاي زیر برآورده مي‌سازد:

• ارائة هدف‌ها و گزینه‌هاي درمانی که حرمت نظرات معنوی و یا مذهبی بیمار را کاملاً نگه دارد.
• حمایت از استفادة بیمار از سازگاری معنوی در طول بیماری.
• تشویق بیمار به گفت‌وگو با معتمد مذهبی یا معنوی مورد نظرش.
• ارجاع بیمار به معتمد مذهبی  یا گروه حمایتی مذهبی که بتواند در طول بیماری وی پاسخ‌گویی نیازهای معنوی وی باشد.