آنچه باید دربارۀ سرطان معده بدانید

What You Need To Know About Stomach Cancer

مقدمه

پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) اطلاعات مهمی دربارة سرطان معده ارائه می‌دهد.

شما در اين مقاله از علل ممکن، علائم بیماری، تشخیص و درمان آن آگاهي مي‌يابيد و نيز راه‌هايي براي مبارزه با بيماري به شما نشان خواهد داد.

دانشمندان برای یافتن آگاهي‌هاي بیش‌تر دربارة علل ایجاد سرطان معده و روش‌هاي بهتر درمان آن در حال مطالعه و بررسي هستند.

معده

معده بخشی از سیستم گوارشی است. معده عضوی توخالی است که در قسمت فوقانی شکم زیر دنده‌ها قرار دارد.

دیوارة معده یا جدار معده پنج لایه دارد.

• لایة داخلی یا لایه پوشاننده (غشاء مخاطی): شیره‌های تولید شده توسط غدد موجود در لایة داخلی به هضم غذا کمک می‌کند. بسیاری از سرطان‌های معده از این لایه شروع می‌شوند.
• ساب موکوزا: بافت محافظ لایة داخلی است.
• لایة ماهیچه‌ای: ماهیچه‌ها در این لايه با حركت‌هاي انقباضي و انبساطي غذا را خرد و مخلوط می‌کند.
• لایة ساب سروز: بافت محافظی برای لایة بیرونی است.
• لایة بیرونی یا غشاي سروز (Serosa): لایة بیرونی، معده را می‌پوشاند و آن را در جای خود نگه می‌دارد.

هنگامي‌كه غذا از دهان فرو داده مي‌شود از مری عبور كرده و به معده می‌رسد. در معده غذا به مایع تبدیل می‌شود، سپس به رودة کوچک منتقل می‌شود تا بیش‌تر هضم شود.

شناخت سرطان

سرطان از سلول‌ها آغاز می‌شود، قطعات سازنده‌ای که بافت‌ها را ایجاد می‌کنند، و بافت‌ها اندام‌های بدن را می‌سازند.

در حالت طبیعی هنگامی‌که بدن نیاز دارد، سلول‌ها رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند تا سلول‌های جدیدی بسازند. وقتی که سلول‌ها پیر می‌شوند، می‌میرند و سلول‌های جدید جای آنها را می‌گیرند.

برخی اوقات این جريان منظم، اشتباه عمل می‌کند. سلول‌های جدید وقتی ساخته می‌شوند که بدن به آنها نیازی ندارد و سلول‌های قدیمی هنگامی‌که باید بمیرند، نمی‌میرند. و در نتيجه این سلول‌های اضافی توده‌ای بافتی ایجاد مي‌کنند که زائده یا تومور نامیده می‌شود.

تومورها، ممكن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند:

تومورهای خوش‌خیم سرطان نیستند:

• بیش‌تر تومورهای خوش‌خیم را مي‌توان برداشت. آنها عموماً عود نمی‌کنند.
• سلول‌های تومورهای خوش‌خیم به بافت‌های اطراف خود حمله نمی‌کنند.
• سلول‌های تومورهای خوش‌خیم در دیگر بخش‌های بدن پخش نمی‌شوند.

تومورهای بدخیم‌ سرطان هستند:

• تومورهای بدخیم غالباً جدی‌تر از تومورهای خوش‌خیم‌اند. آنها برای زندگی انسان مخاطره‌آمیزند.
• تومورهای بدخیم را اغلب می‌توان برداشت اما برخی از آنها دوباره عود می‌کنند.
• سلول‌های تومورهای بدخیم ممكن است به بافت‌ها و اندام‌های‌ اطراف خود حمله کرده و به آنها آسیب برسانند.
• سلول‌های تومورهای بدخیم می‌توانند در دیگر بخش‌های بدن پراکنده شوند (متاستاز). سلول‌های سرطانی با جدا شدن از تومور اولیه، به جریان خون یا دستگاه لنفاوي راه مي‌يابند و به دیگر اندام‌ها حمله کرده و تومورهای جدیدی ایجاد می‌کنند که موجب تخريب آن اندام‌ها مي‌شود. انتشار سرطان، متاستاز نامیده می‌شود.

سرطان معده می‌تواند بر اندام‌های هم‌جوار و غدد لنفاوی تأثیر بگذارد:

• سرطان معده می‌تواند از طریق لایة بیرونی معده به اندام‌های مجاور مانند لوزالمعده (پانکراس)، مری یا روده منتشر گردد.
• سلول‌های سرطانی از طریق خون به کبد، شش‌ها و ساير اندام‌ها نفوذ مي‌كنند.
• سلول‌های سرطانی همچنین از طریق دستگاه لنفاوي در غدد لنفاوی سراسر بدن منتشر مي‌شوند.

هنگامی‌که سرطان از مکان اولیة خود به بخش دیگری از بدن منتقل می‌شود، تومور جدید، سلول‌های غیرطبیعی شبيه به تومور اولیه و اسمی مشابه تومور اصلی دارد. برای مثال اگر سرطان معده به کبد منتقل شود، سلول‌های سرطانی کبد همان سلول‌های سرطانی معده هستند. در این حالت نام بیماری، سرطان معدة متاستاتیک است و نه سرطان کبد. به این دلیل به‌عنوان سرطان معده درمان می‌شود نه سرطان کبد. پزشکان تومور جدید را بیماری متاستاتیک یا «دوردست» می‌نامند.

عوامل خطرزا

هیچ‌کس دلیل قطعی به‌وجود آمدن سرطان معده را نمی‌داند. پزشكان اغلب نمی‌توانند توضیح دهند چرا یک شخص دچار این بیماری شده و دیگری نمی‌شود.

تحقیقات نشان داده است که افراد دارای عوامل خطرزا خاص، بیش‌تر از دیگران احتمال دارد دچار سرطان معده شوند. عامل خطر چیزی است که می‌تواند احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهد.

مطالعات، عوامل خطرزاي زیر را برای سرطان معده یافته‌اند:

• سن: بسیاری از اشخاص مبتلا به این بیماری 72 سال یا بیش‌تر از آن سن دارند.
• جنسیت: در مردها بیش‌تر از زن‌ها احتمال ابتلا به سرطان معده وجود دارد.
• نژاد: سرطان معده در آسیایی‌ها، جزیره‌نشین‌های اقیانوس آرام، اسپانیایی‌ها و آمریکایی‌های آفریقایی تبار شایع‌تر از آمریکایی‌های سفیدپوست غیراسپانیایی است.
• رژیم غذایی: مطالعات نشان می‌دهد افرادی که رژیم غذاییشان پر از غذاهای دودی، شور یا ترشی  باشد، ممکن است در معرض خطر مضاعف ابتلا به سرطان معده باشند. از سوی دیگر خوردن میوه‌ و سبزی‌هاي تازه محافظی در برابر این بیماری است.
• عفونت هلیکوباکترپیلوری: اچ. پیلوری نوعی باکتری است که عموماً در معده زندگی می‌کند. عفونت اچ. پیلوری خطر التهاب معده و زخم معده و همچنین خطر سرطان معده را افزایش می‌دهد اما تنها تعداد کمی از كساني ‌كه دارای عفونت معده هستند به سرطان آن مبتلا می‌شوند. اگر چه عفونت، خطر را افزایش می‌دهد، اما سرطان، مسری نیست. سرطان معده از بيمار به ديگران قابل انتقال نيست.
• کشیدن سیگار: احتمال ابتلای سیگاری‌ها به سرطان بیش‌تر از آنهایی است که سیگار نمی‌کشند.
• مشکلات خاص سلامت: شرایطی که باعث ایجاد التهاب یا دیگر مشکلات در معده می‌شود، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.
• عمل جراحی معده.
• التهاب مزمن معده (التهاب طولانی‌مدت لایه پوشاننده معده)
• کم‌خونی «پرنیسیوز» (بیماری خونی‌اي که بر معده اثر می‌گذارد)

بسیاری از آنهايي که عوامل خطرزاي شناخته شده را دارند، دچار سرطان معده نمی‌شوند. برای مثال، بسیاری از كساني ‌كه در معده‌شان H. پیلوری دارند، هیچ وقت دچار سرطان معده نمی‌شوند، و اشخاصی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، برخی اوقات هیچ عامل خطر شناخته‌شده‌ای ندارند.

اگر فکر می‌کنید در خطر ابتلا به سرطان معده هستید، باید با پزشکتان درميان بگذاريد. پزشک شما ممکن است بتواند به شما راه‌هایی برای كاستن از خطر پیشنهاد کند و يا برای معاینات متعارف برنامة زمان‌بندی شده‌اي ارائه دهد.

علائم بیماری

سرطان معده در ابتدا علائم مشخصي را نشان نمی‌دهد.

با رشد سرطان، رایج‌ترین علائم عبارتند از:

• احساس ناراحتی در ناحیة معده.
• احساس سیری یا نفخ پس از یک وعدة غذایی کوچک.
• حالت تهوع و استفراغ.
• کاهش وزن.

اغلب این علائم دلیل قطعي ابتلا به سرطان نیست، و مشکلات دیگری مانند زخم معده یا عفونت می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. هرکس با چنین علائمی باید به پزشک خود اطلاع دهد به‌گونه‌ای که بيماري تا آنجا که ممکن است سریع‌تر کشف و درمان شود.

تشخیص

اگر علامتی از سرطان معده در خودتان ديديد، پزشکتان باید بگويد که این علامت واقعاً به‌علت سرطان است یا دلیل دیگری دارد. ممکن است او شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد، پزشکی که تخصص در تشخیص و درمان بيماري‌هاي جهاز هاضمه دارد.

پزشک از سابقة بيماري‌هاي خانوادگی و فردیتان می‌پرسد.

ممکن است آزمایش خون یا دیگر تست‌های آزمایشگاهی را توصيه كند و يا انجام آزمايش‌هاي زير را تجويز كند:

• معاینة فیزیکی: پزشک برای آزمایش تغییر سطح مایعات، ورم و دیگر تغییرات، شکم شما را معاینه و همچنين برای بررسی تورم غدد لنفاوی آن را لمس می‌کند. پوست و چشم‌های شما را نیز برای بررسی زردی، مورد ملاحظه قرار مي‌دهد.
• Upper Gl Series: پزشک عکس‌برداری از مری و معدة شما را با استفاده از اشعة ایکس تجویز می‌کند. تصویرها پس از اینکه شما مقدار معيني محلول باریوم نوشیدید، انجام می‌شود. اين محلول باعث می‌شود معده‌تان در تصاویر بهتر دیده شود.
• آندوسکوپی: پزشک برای دیدن درون معده شما از یک لولة نازک (آندوسکوپ) استفاده می‌کند. اول گلوی شما را با استفاده از یک اسپری بی‌حس‌کننده، بی‌حس می‌کند. همچنين برای کمک به آرام شدن شما، به شما دارو مي‌دهد. لوله از دهان و مری شما عبور داده می‌شود تا به معده‌تان برسد.
• نمونه‌برداری: پزشك برای برداشتن بافت از معده از آندوسکوپ استفاده می‌کند، و آسیب‌شناس آن بافت را برای یافتن سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. نمونه‌برداری، تنها راه مطمئن تشخیص وجود سلول‌های سرطانی است.

شايد بخواهید سؤالات زیر را راجع به نمونه‌برداری از پزشکتان بپرسید: نمونه‌برداری چگونه انجام می‌شود؟ آیا باید به بیمارستان بروم؟ آیا برای آماده شدن برای نمونه‌برداری باید کاری انجام شود؟ چقدر طول می‌کشد؟ آیا هوشیار خواهم بود؟ آسیبی نمی‌رساند؟ هیچ خطری وجود ندارد؟ چقدر احتمال عفونت یا خونریزی پس از آن وجود دارد؟ چقدر طول می‌کشد تا من به حالت عادی برگردم؟ چه زمانی می‌توانم رژیم غذایی معمولیم را از سر بگیرم؟ چه زمانی از نتایج آن باخبر خواهم شد؟ و چه کسی آنها را برای من توضيح خواهد داد؟ اگر من سرطان داشتم، چه کسی راجع به اقدامات بعدی مرا راهنمایی خواهد کرد؟ و چه زمانی؟

مرحله‌بندی

پزشک برای برنامه‌ریزی بهترین درمان، لازم است مرحله بیماری را بداند. مرحله بیماری بر مبنای اینکه آیا تومور به بافت‌های اطراف حمله کرده، آیا سرطان منتشر شده و اگر این چنین است به کدام بخش‌های بدن، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. سرطان معده می‌تواند به غدد لنفاوی، کبد، لوزالمعده (پانکراس) و دیگر اعضا سرایت کند.

پزشک ممکن است آزمایش‌هايي نيز برای بررسی این قسمت‌ها تجویز کند:

• آزمایش‌های خون: آزمایشگاه یک شمارش گلبولي کامل انجام می‌دهد. آزمایش‌هاي خون چگونگی کارکرد کبدتان را نیز نشان می‌دهند.
• عکس‌برداری با اشعة ايكس X از قفسة سینه: دستگاه عکس‌برداری با اشعه ايكس، تصاويري از شش‌های شما برمی‌دارد که پزشکتان می‌تواند آنها را بر روی فیلم بررسی کند. تومورهای موجود در شش‌هایتان در عکس با اشعة ایکس نشان داده می‌شوند.
• سي.‌تي اسکن (CT scan) : یک دستگاه اشعة ايكس است که به کامپیوتر وصل شده است و یک‌سری عکس دقیق (با جزئیات) از قسمت‌هاي موردنظر برمی‌دارد. ممکن است به شما رنگینه تزریق کنند. رنگینه، دیدن مناطق غیرعادی را آسان‌تر می‌کند. تومورهای موجود در کبد، بادامة معده (پانکراس) یا دیگر جاهای بدن در سي‌.تي.اسکن نشان داده می‌شوند.
• سونوگرافی آندوسکوپیک: پزشک یک لوله باریک نازک (آندوسکوپ) از حلق شما می‌گذارند. ردیاب انتهای لوله امواجی صوتي می‌فرستد که شما نمی‌توانید آنها را بشنوید. امواج، بافت‌های معده و اندام‌های دیگرتان را مرتعش می‌کنند.
• لاپاروسکوپی: جراح، بریدگی‌های کوچکی (شکاف) بر روی شکم شما ایجاد می‌کند و از طریق آنها لولة باریک نازکي (لاپاروسکوپ) را وارد بدنتان می‌کند و ممکن است غدد لنفاوی را بردارد یا نمونه‌های بافتی برای نمونه‌برداری جدا کند.

مراحل سرطان معده به شرح زير است:

مرحلة صفر: سرطان فقط در لایة داخلی معده یافت می‌شود و این مرحله كارسينوماي درجا (Carcinoma In Situ) خوانده مي‌شود.

مرحلة يك (I) یکی از موارد زیر است:

• تومور فقط به پرده زير مخاطي(Submucosa) حمله کرده است. سلول‌های سرطانی ممکن است در 6 غده لنفاوی یافت شوند.
• یا اینکه تومور به لایة ماهیچه‌ای یا (Subserosa) حمله کرده است. سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی یا دیگر اندام‌ها نفوذ نکرده است.

مرحلة دو (II) یکی از موارد زیر است:

• تومور، فقط پردة زير مخاطي (Submucosa ) را مورد حمله قرار داده است. سلول‌های سرطانی به
  7 تا 15 غدة لنفاوی سرایت کرده‌اند.
• تومور، لایة ماهیچه‌ای یا (Subserosa ) را مورد حمله قرار داده است. سلول‌های سرطانی به 1 الی 6 غدة لنفاوی رسوخ کرده‌اند.
• تومور، به لایة خارجی معده نفوذ کرده است، ولي سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی یا اندام‌های دیگر منتشر نشده‌اند.

مرحلة سه (III) یکی از موارد زیر است:

• تومور، در لایة ماهیچه‌ای یا Subserosa رسوخ كرده است. سلول‌های سرطانی به 7 الی 15 غدة لنفاوی سرایت کرده‌اند.
• تومور، به لایة خارجی نفوذ کرده است. سلول‌های سرطانی در 1 تا 15 غدة لنفاوی منتشر شده‌اند.
• تومور، به اندام‌های مجاور مانند کبد یا طحال حمله کرده است. سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی یا اندام‌های دورتر سرایت نکرده است.

مرحلة چهار (IV) یکی از حالت‌های زیر است:

• سلول‌های سرطانی در بیش از 15 غدة لنفاوی منتشر شده‌اند.
• تومور به اندام‌های اطراف و حداقل یک غدة لنفاوی رسوخ کرده است.
• سلول‌های سرطانی به اندام‌های دورتر سرایت کرده‌اند.

سرطان عودکننده: سرطانی است که پس از یک دورة زمانی، عود می‌کند در حالی‌که نمی‌توان آن را کشف كرد. این سرطان ممکن است در معده یا بخش دیگری از بدن بازگردد.

درمان:

روش‌های درمان.

عمل جراحی.

شیمی‌درمانی.

پرتودرمانی.

بسیاری از كساني که مبتلا به سرطان معده‌اند، مايلند نقش فعالی در تصمیم‌گیری راجع به مراقبت‌های درمانی خود داشته باشند. علاقه به یادگیری همه چیزهایی که می‌توانید دربارة بیماریتان بدانید و همة حق انتخاب‌هایی که برای درمان دارید، طبیعی است. با این‌حال شوک و استرس پس از اطلاع از بیماری، اندیشیدن به همة چیزهایی که شما می‌خواهید از پزشکتان بپرسید را دشوار مي‌کند. بنابراين اگر قبلاً موارد مورد پرسش خود را تهيه كنيد، سودمند خواهد بود.

برای به یادآوردن آنچه پزشك می‌گوید، می‌توانید یادداشت‌ بردارید و يا در صورت موافقت پزشك حرف‌هاي او را ضبط كنيد.

همچنین شايد بخواهید فردی از خانواده یا یکی از دوستان، در جلسه گفت‌وگو با پزشک در کنارتان باشد تا در بحث شرکت و یادداشت‌برداری کند.

لازم نیست تمام پرسش‌هايتان را یک‌مرتبه بپرسید، چون باز هم موقعیت گفت‌وگو با پزشک یا پرستار را برای روشن کردن مسائل مبهم و يا توضيح جزئيات خواهيد داشت.

پزشک ممکن است شما را به یک متخصص ديگردرمان سرطان معده ارجاع دهد و یا خودتان بخواهید كه پزشك ديگري به شما معرفي كند.

متخصصانی که سرطان معده را درمان می‌کنند عبارتند از: متخصص گوارش، جراحان، پزشک‌های سرطان‌شناس و سرطان‌شناس‌ های پرتودرمان.

روش‌های درمان

انتخاب درمان عمدتاً به اندازه و جاي قرار گرفتن تومور، مرحلة بیماری و سلامت عمومی شما بستگی دارد. درمان سرطان معده ممکن است شامل عمل جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد. بسیاری از بيماران از بیش از یک نوع درمان استفاده می‌کنند.

پزشک می‌تواند حق انتخاب‌های شما برای درمان و نتایج مورد انتظار آنها را توضيح دهد. شما و پزشک می‌توانید در طرح یک برنامة درمان که نیازهای شما را برآورده کند، با هم همکاری کنید.

درمان سرطان شامل درمان موضعی یا درمان سیستمیک است:

• درمان موضعی: عمل جراحی و پرتودرمانی، درمان‌های موضعی‌اند. جراح سرطان موجود در معده یا اطراف آن را برداشته و یا نابود می‌کند. وقتی سرطان معده به دیگر بخش‌های بدن سرایت كرده باشد، درمان موضعی ممکن است برای کنترل بیماری در آن قسمت‌های خاص به‌كار گرفته شود.
• درمان سیستمیک: شیمی‌درمانی، درمان سیستمیک است. داروی آن وارد جریان خون شده و سرطان را در سراسر بدن نابود کرده و یا آن را مهار می‌کند.

چون درمان‌های سرطان اغلب به بافت‌ها و سلول‌های سالم نيز آسیب می‌رسانند، در درمان سرطان بروز عوارض جانبی رایج است. عوارض جانبی عمدتاً به نوع و میزان درمان بستگی دارد. عوارض جانبی برای بيماران یکسان نيست و در هر نوبت درمان تغيير مي‌كند.

قبل از شروع درمان، تیم مراقبت شما عوارض جانبی احتمالي را برایتان توضیح داده و به‌منظور کمک به شما برای کنار آمدن با آنها، راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهند. پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات،آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مقاله‌هاي مفیدی راجع به درمان‌های سرطان و عوارض جانبی آن ارائه می‌دهد. از جمله شیمی‌درمانی و شما، پرتودرمانی و شما و نکته‌های غذایی برای بیماران سرطانی.

در هر مرحله از بیماری، برای تسکین عوارض جانبی درمان، مهار درد و دیگر علائم بیماری و کاهش نگرانی‌های عاطفی، مراقبت‌های حمایتی موجود است. اطلاعات راجع به چنین مراقبتی بر روی پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات،آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) موجود است.

می‌توانید سؤال‌های زیر را دربارة درمان از پزشکتان بپرسید: بیماری در چه مرحله‌ای است؟ چه حق انتخاب‌هایی برای درمان دارم؟ شما کدام را برای من پیشنهاد می‌کنید؟ و چرا؟ آیا یک پژوهش‌ بالینی انتخاب خوبی برای من خواهد بود؟ بیش از یک نوع درمان خواهم داشت؟ فواید مورد انتظار از هر نوع درمان چیست؟ خطرها و عوارض جانبی احتمالي هر يك از درمان‌ها چیست؟ برای کنترل عوارض جانبی چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟ چگونه می‌توانم در طول درمان از خودم مراقبت کنم؟ درمان چه تأثيري بر فعالیت‌های روزمرة من خواهد گذاشت؟ آيا مشکل غذا خوردن یا مشکلات دیگری پیدا مي‌کنم؟ اگر در طول درمان به مشکل برخوردم با كي باید تماس بگیرم؟ هزينة احتمالي درمان چقدر است؟ و بیمة من چه مبلغ از آن را پوشش می‌دهد؟ هر چند وقت یکبار باید مورد معاينه قرار گيرم ؟

عمل جراحی

عمل جراحی معمول‌ترین درمان برای سرطان معده است. نوع جراحی به میزان سرطان بستگی دارد. دو نوع عمده عمل جراحی سرطان معده وجود دارد:

• معده‌ برداری ناکامل(Subtotal): جراح بخشی از معدة مبتلا به سرطان را برمی‌دارد، و در صورت لزوم بخشی از مری یا رودة کوچک را نیز بر خواهد داشت. غدد لنفاوی مجاور و دیگر بافت‌ها نيز ممکن است برداشته شوند.
• معده‌ برداری کامل: پزشک تمام معده، غدد لنفاوی مجاور، بخش‌هایی از مری و رودة کوچک و دیگر بافت‌های نزدیک تومور را برمی‌دارد. در مواردي طحال نیز برداشته مي‌شود. سپس جراح مری را مستقیماً به رودة کوچک وصل می‌کند، و با استفاده از بافت روده یک معدة جدید مي‌سازد.

در سرطان معده، نگرانی راجع به خوردن بعد از عمل جراحی، امري طبیعی است. جراح در ضمن عمل، یک لوله براي تغذیه در درون رودة کوچکتان تعبیه مي‌کند. این لوله به شما کمک می‌کند در حالی‌که دورة نقاهت را می‌گذرانید، تغذیه کافی هم دریافت کنید. اطلاعات راجع به خوردن پس از عمل جراحی در بخش تغذیه در دسترس شماست.

پس از جراحی، زمان بهبودي در هر شخص متفاوت است. در چند روز اول احساس ناراحتی مي‌کنید. براي مقابله با درد، داروهايي را براي شما تجويز مي‌كنند. قبل از عمل باید راجع به برنامة کاهش درد، با پزشك یا پرستارتان گفت‌وگو کنید. پس از جراحی، اگر شما به مسکن بیش‌تری نیاز داشتید، پزشک برنامة شما را با وضعیتتان مطابقت مي‌دهد.

بسیاری از بيماران که عمل جراحی معده دارند، برای مدتی احساس ضعف و خستگی می‌کنند. عمل جراحی گاهي باعث یبوست یا اسهال مي‌شود. معمولاً با بروز این علائم رژیم غذایی را تغيير مي‌دهند و يا با استفاده از دارو به مقابله با آن مي‌پردازند. گروه مراقبت از سلامت شما، علائم خونریزی، عفونت یا دیگر مشکلاتی که ممکن است نیازمند درمان باشد را در شما مورد ملاحظه قرار مي‌دهند.

ممکن است شما بخواهید از پزشکتان این سؤالات را راجع به عمل جراحی بپرسید: شما چه نوع عمل جراحی را برای من پیشنهاد می‌کنید؟ آیا غدد لنفاوی را برمی‌دارید؟ بافت‌های دیگر را چطور؟ و چرا؟ بعد از عمل، چگونه حسی خواهم داشت؟ آیا باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم؟ اگر درد داشتم شما چطور با آن مقابله خواهید کرد؟ چه مدت در بیمارستان خواهم ماند؟ احتمال دارد دچار مشکلات در غذا خوردن بشوم؟ آیا نیاز به لوله تغذیه خواهم داشت؟ اگر چنین است، برای چه مدت؟ چگونه بايد از آن مراقبت کنم؟ اگر با مشکل مواجه شدم چه کسی می‌تواند به من کمک کند؟ آیا هیچ عوارض جانبی پایداری نخواهم داشت؟

شیمی‌درمانی:

در شیمی‌درمانی، از داروهای ضدسرطان برای نابود كردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها وارد جریان خون شده و بر سلول‌های سرطانی در تمام بدن تأثیر مي‌گذارند.

بیش‌تر بيماراني که شیمی‌درمانی می‌شوند، پس از جراحی بدین نحو درمان می‌شوند. پرتودرمانی نيز در مواردي هم‌زمان با شیمی‌درمانی انجام مي‌شود.

برای سرطان معده معمولاً داروهای ضدسرطان در رگ تزریق می‌شوند. اما برخی داروها به‌طور خوراكي از طریق دهان وارد بدن شوند. درمان شما در يك درمانگاه، بیمارستان، در مطب پزشك یا داروخانه انجام مي‌شود. برخی از افراد در صورت لزوم در طول درمان، در بیمارستان بستری مي‌شوند

آثار جانبی شیمی‌درمانی عمدتاً به داروهای خاص و ميزان آنها بستگی دارد. اين داروها بر سلول‌های سرطانی و سلول‌های دیگری که به سرعت تقسیم می‌شوند، تأثیر می‌گذارند.

• سلول‌های خون: این سلول‌ها با عفونت مقابله می‌کنند، به انعقاد خون کمک می‌کنند و به تمام بخش‌های بدن اكسيژن مي‌رسانند. وقتی داروها بر سلول‌های خوني شما اثر بگذارد، شما بیش‌تر احتمال دارد دچار عفونت شوید، به راحتی خونریزی کنید و احساس ضعف و خستگی زیادی داشته باشيد.
• سلول‌های موجود در ریشة موها: داروهای شیمی‌درمانی گاهي باعث ریزش مو مي‌شود، ولي بايد بدانيد كه موهایتان دوباره رشد خواهند کرد، اما ممکن است از لحاظ بافت و رنگ تا حدی متفاوت باشند.
• سلول‌هایی که مجرای گوارشی را پوشش می‌دهند: شیمی‌درمانی می‌تواند باعث کم‌اشتهایی، دل‌آشوبه، حالت تهوع، اسهال و خشکی دهان و لب شود.

‌داروهایی که برای سرطان معده استفاده می‌شوند، در بعضي بيماران باعث تحریک پوست یا خارش مي‌شوند، گروه پزشكي مراقبت از شما راه‌هایی برای مقابله با بسیاری از این عوارض جانبی به شما پیشنهاد دهد.

ممکن است بخواهید از پزشکتان این سؤال‌ها را راجع به شیمی‌درمانی بپرسید: چرا به این درمان نیاز دارم؟ چه دارو یا داروهایی باید مصرف کنم؟ عملكرد داروها چگونه است؟ چه زمانی درمان آغاز مي‌شود و چه زماني پایان مي‌يابد؟

پرتودرمانی:

پرتودرمانی، اشعه‌هایی هستند با ميزان انرژی بالا كه برای کشتن سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار مي‌گيرند. این درمان فقط بر سلول‌های موجود در منطقة مورد درمان اثر می‌گذارد.

این اشعه از یک دستگاه بزرگ بیرون از بدن، تابانده می‌شود. بیش‌تر بيماران برای این نوع درمان به درمانگاه بیمارستان مراجعه می‌کنند. معمولاً درمان 5 روز در هفته و به مدت چندین هفته طول مي‌كشد.

عوارض جانبی عمدتاً به ميزان تابش اشعه و آن بخش از بدن بيمار که مورد درمان قرار می‌گیرد، بستگی دارد. پرتودرمانی روي شکم می‌تواند باعث ایجاد درد در معده یا روده شود. گاهي دچار تهوع یا اسهال مي‌شوید، و يا پوست منطقة مورد درمان، قرمز، خشک و حساس مي‌شود.

احتمال دارد در طول پرتودرمانی به‌خصوص در هفته‌های آخر درمان، خیلی خسته شوید، گرچه استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً از بیماران مي‌خواهند بكوشند تا آنجا که می‌توانند فعال باقی بمانند.

عوارض جانبی پرتودرمانی گرچه می‌تواند ناراحت‌كننده باشد اما پزشک عموماً آنها را درمان یا مهار می‌کند. و يا پس از پايان درمان خودبه‌خود ناپدید می‌شوند.

شايد بخواهید پرسش‌هاي زیر را دربارة پرتودرمانی از پزشکتان بپرسید: چرا به این درمان نیاز دارم؟ چه زمانی درمان شروع و چه زماني پایان خواهد یافت؟ در طول درمان چه حسی خواهم داشت؟ چگونه خواهیم دانست كه درمان پرتودرمانی تأثير كرده است؟ آیا هیچ آثار سوء پایداری خواهد داشت؟

تغذیه

خوب خوردن در طول درمان سرطان و پس از آن مهم است. شما به مقادیر مناسبی از کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نیاز دارید. خوب خوردن به شما کمک می‌کند احساس بهتر و انرژی بیش‌تری داشته باشید.

خوب خوردن در مواردي دشوار است، به‌خصوص در طول درمان یا بعد از آن ممکن است شما ميل به خوردن نداشته باشید، ناراحت یا خسته باشید، و يا حس کنید که غذاها مثل گذشته خوش‌طعم نیستید. همچنين ممکن است دچار عوارض جانبی درمان مانند کم‌اشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ یا اسهال باشید.

كارشناس تغذيه راه‌هایی برای مقابله با این مشکلات ارائه مي‌دهد. برخی از مبتلايان به سرطان معده با دریافت غذا از طریق لوله تغذیه یا تزریق در رگ، یاری می‌شوند. برخی با استفاده از نوشیدنی‌هاي مغذي مورد کمک قرار می‌گیرند.

مقالة پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را بخوانید: نکته‌های غذایی برای بیماران سرطانی. این مقاله دربردارندة ایده‌ها و دستورالعمل‌های مفید زیادی است.

تغذیه پس از جراحی معده:

کاهش وزن پس از جراحی سرطان معده، به‌طور معمول پيش مي‌آيد و براي مقابله با آن بايد در تغذيه خود تغيير ايجاد كنيد. متخصص تغذيه به شما کمک مي‌کند رژیمی را برنامه‌ریزی کنید که نیازهای بدن شما را برآورده کند.

مشکل شایع دیگر پس از عمل معده، سندروم است. این مشکل وقتی اتفاق می‌افتد که غذا یا مایع به سرعت وارد رودة کوچک شود. این امر می‌تواند باعث انقباض عضلات امعا، دل‌آشوبه، نفخ، اسهال و سرگیجه شود. خوردن وعده‌های کوچک‌تر از سندروم دامپینگ جلوگيري مي‌كند. همچنین شايد لازم باشد غذاها و نوشیدنی‌های خیلی شیرین مانند کلوچه‌ها، آب‌نبات، سودا و آب‌میوه‌ها را کاهش دهید. متخصص تغذيه، می‌تواند غذاهای مناسب را به شما پیشنهاد مي‌كند و نيز تیم درمان بيماري شما دارویی را برای مقابله با علائم ياد شده تجویز خواهد كرد.

شايد لازم باشد مکمل‌های روزانه ویتامین و مواد معدنی مانند کلسیم مصرف کنید. همچنین ممکن است به تزریق ویتامین B12 نیاز پیدا کنید.

پرسش‌هاي زیر از متخصص تغذيه مناسب به‌نظر مي‌رسد: بلافاصله پس از عمل، چه غذاهایی مناسب‌تر است؟ چگونه از سندروم دامپینگ پيشگيري کنم؟ آيا غذاها و نوشیدنی‌هایی هست که باید از مصرف آنها پرهیز کنم؟

مراقبت‌های بعدی

مراقبت‌های بعدی پس از درمان سرطان معده، مهم است. حتی وقتي که هیچ آثاري از سرطان باقی نمانده، گاهي، بیماری عود می‌کند زیرا پس از درمان، سلول‌های سرطانی كه از بين نرفته‌اند جایی در بدن پنهان می‌مانند.

پزشک دائماً شما را تحت نظر قرار مي‌دهد و به‌خصوص مراقب است كه سرطان عود نكند. معاينات متعارف به شما اطمينان مي‌دهد كه تمامي تحولات در بدن شما مورد توجه قرار گرفته و در صورت نیاز درمان می‌شويد. معاینات معمول شامل تست ورزش، آزمایش خون و ادرار، عكس‌هايي با اشعة ايكس، سي.‌تي.اسکن، آندوسکوپی یا دیگر آزمایش‌هاست. مابین ویزیت‌های منظم، اگر با هر نوع مشکلي مواجه شدید، باید با پزشکتان تماس بگیرید.

از سلسله انتشارات نگاهي به آينده (Facing Forward Series)، مقالة «زندگی پس از درمان سرطان» برای بيماراني است که درمانشان پايان يافته است. این کتاب به پرسش‌هايي دربارة مراقبت‌های بعدی و نگرانی‌های دیگر بيمار پاسخ می‌دهد كه در ملاقات‌هاي او با پزشك مورد استفاده قرار مي‌گيرد. و نيز شما را در طرح برنامه‌هاي پيگيري بهبودي و سلامت در آينده راهنمايي مي‌كند.

درمان‌های مکمل و جایگزین

برخی از بيماران مبتلا به سرطان از درمان‌های مکمل و جایگزین (CAM) استفاده می‌کنند شامل موارد زير:

• روشی که همراه با درمان استاندارد انجام می‌شود درمان مکمل نامیده می‌شود.
• روشی که به‌جای درمان استاندارد استفاده می‌شود، درمان جایگزین نامیده می‌شود.

طب سوزنی، ماساژدرمانی، داروهاي گیاهی، ویتامین‌ها یا رژیم غذایی خاص، مدیتیشن و روان‌درماني، انواع درمان‌هاي مكمل و جايگزين هستند.

بسیاری می‌گویند اينگونه درمان‌ها به آنها کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشند. با این‌حال، برخی انواع درمان‌هاي جايگزين و يا مكمل (CAM) مسیر درمان استاندارد را منحرف مي‌كند كه زيان‌بخش است، و برخی انواع آن حتی اگر به‌تنهایی استفاده شود، مضر است. قبل از انجام هر نوع درمان مكمل و يا جايگزين (CAM) باید راجع به منافع و خطرات احتمالي آن با پزشکتان مشورت کنید.

برخی درمان‌هاي مكمل و يا جايگزين (CAM) گران‌قیمت هستند و بیمه‌های سلامت نيز ممکن است هزینة آن را نپذيرند.

راجع به درمان‌هاي مكمل و يا جايگزين (CAM) این سؤالات را مي‌توانيد بپرسید: چه مزايايي می‌توانم از این روش انتظار داشته باشم؟ چه خطرهایی وجود دارد؟ باید انتظار چه عوارض جانبی را داشته باشم؟ آیا درمان‌هاي مكمل يا جايگزين (CAM) روش درمان سرطان من را تغییر می‌دهد؟ آیا این مسئله می‌تواند زيان‌بار باشد؟ آیا این روش در پژوهش‌هاي‌ بالینی تحت بررسی است؟ آیا بیمة من هزینة این نوع درمان را مي‌پذيرد؟

منابع حمایتی

زندگی با داشتن بیماری خطرناكي مانند سرطان معده آسان نیست. وضعيت خانواده، حفظ شغل، یا ادامه فعالیت روزانه دائماً شما را نگران مي‌كند. همچنين نگرانی دربارة نتايج درمان‌ها و مقابله با عوارض جانبی، هزينه‌هاي بیمارستان و صورت‌حساب‌های درمان نیز رایج است. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه مراقبت شما می‌توانند به پرسش‌هاي شما راجع به درمان، مشكلات شغلي یا فعالیت‌های دیگر پاسخ دهند.

اگر بخواهيد دربارة احساسات یا نگرانی‌هایتان حرف بزنيد، ديدار با مددکار اجتماعی، مشاور یا یکی از اعضای گروه‌های مذهبی نیز می‌تواند مفید باشد.

گروه‌های حمایتی هم می‌توانند کمک کنند. در این گروه‌ها، بیماران یا اعضای خانواده‌شان با بیماران دیگر و خانواده‌های آنها ملاقات مي‌كنند و آنچه را كه راجع به بیماری و آثار درمان تجربه كرده‌اند با هم درميان مي‌گذارند. گروه‌هاي پشتيباني خدمات خود را از طریق ملاقات‌هاي خصوصي، و گفت‌وگوي تلفنی و یا اینترنتی ارائه مي‌دهند. شايد بخواهید با یکی از اعضای گروه مراقبت پزشكي خود در مورد یافتن یک گروه حمایتی مشورت کنید.

براي دستيابي به گروه‌هاي حمايتي مي‌توانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.

 تحقيقات سرطان :

پزشکان در نقاطي از دنيا پژوهش‌های بالینی مختلفي را انجام می‌دهند (مطالعات تحقیقی که در آن درمان‌هاي جديد بر روي افراد داوطلب انجام مي‌شود).

در پژوهش‌هاي باليني در مورد درمان سرطان معده؛ جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و ترکیبی از آنها بررسی مي‌شود. پژوهش‌های بالینی برای يافتن پاسخ سؤال‌هاي مهم و پی بردن به اینکه آیا روش‌های جدید، مطمئن و مؤثر‌اند، طراحی شده‌اند. تحقیقات تاکنون به پیشرفت‌هایی رسيده است و محققان برای رسیدن به روش‌های مؤثرتر مقابله با سرطان معده آنها را ادامه می‌دهند.

اگر روش جدید مؤثر باشد، كساني که در پژوهش‌های بالینی شرکت كرده‌اند از اولین کسانی هستند که از آن بهره می‌برند و حتی اگر بيماران شرکت‌كننده در پژوهش‌های بالینی به‌صورت مستقیم بهره نبرند، با کمک به پزشکان برای به‌دست آوردن آگاهي‌هاي بیش‌تر دربارة سرطان معده و چگونگی مقابله با آن، نقش مهمی ایفا می‌کنند.