غربالگری سرطان کولورکتال

غربالگری چیست؟

غربالگری جست‌وجویی است برای سرطان، قبل از اینکه شخص علائمی داشته باشد. این کار می‌تواند به تشخيص سرطان در مراحل ابتدایی کمک کند. وقتی که بافت غیر طبیعی یا سرطان، زود تشخیص داده شود احتمال درمان آن آسان‌تر خواهد بود.

دانشمندان مي‌كوشند بفهمند که چه كساني بیش‌تر احتمال دارد که به انواع مشخصی از سرطان مبتلا شوند، همچنین کارهایی که ما انجام می‌دهیم و اشیای اطراف ما را برای شناخت سرطان‌زایی آنها مورد مطالعه قرار مي‌دهند. این اطلاعات به پزشکان کمک می‌کند تا توصیه کنند چه کسانی باید برای سرطان غربالگری شوند، چه نوع آزمایش‌هاي غربالگری باید انجام شود و هر چند وقت یک بار این آزمایش‌ها را باید انجام داد.

یادآوری این نکته مهم است که اگر پزشک یک آزمایش غربالگری را توصیه می‌کند، لزوماً به اين معني نيست که شما مبتلا به سرطان هستید. اتفاقاً وقتی به شما می‌گویند که آزمایش غربالگری را انجام دهید که شما هیچ علامتی از سرطان ندارید. ممکن است آزمایش‌های غربالگری با روال منظمی تکرار شوند.

اگر نتیجۀ یک آزمایش غربالگری غیرطبیعی باشد، ممکن است برای مشخص شدن اینکه آیا شما سرطان دارید یا نه، لازم باشد آزمایش‌های بیش‌تری انجام دهید. به این آزمایش‌ها، آزمایش‌های تشخیصی می‌گویند.

کلیاتي دربارۀ سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال بیماری‌ایست که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های کولون یا رکتوم تشکیل می‌شوند.

کولون و رکتوم بخش‌هایی از دستگاه گوارش بدن انسان هستند. دستگاه گوارش مواد غذایی مفید (ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و آب) را از غذا می‌گیرند و با پردازش آنها به خروج مواد زائد از بدن کمک می‌کنند. دستگاه گوارش شامل دهان، گلو، مری، معده، رودۀ بزرگ و رودۀ کوچک است. حدود 5/1 تا 2 متر اول رودۀ بزرگ کولون نام دارد. حدود 15 سانتی‌متر آخر هم رکتوم و مجرای آنال (مقعدی) است. مجرای مقعدی به مقعد ختم می‌شود (جایی که رودۀ بزرگ به خارج از بدن باز می‌شود).

سرطانی که از کولون آغاز شود سرطان کولون و سرطانی که از رکتوم آغاز شود سرطان رکتوم نامیده می‌شود. سرطانی که در هرکدام از این اندام‌ها آغاز شود به نام سرطان کولورکتال هم شناخته مي‌شود.

برای آگاهي بیش‌تر خلاصۀ PDQ را دربارۀ سرطان کولورکتال ببینید:

• پیشگیری سرطان کولورکتال
• درمان سرطان کولون
• درمان سرطان رکتوم
• ژنتیک سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال دومین علت شایع مرگ ناشي از سرطان در آمریکا است.

در بين سال‌های (1999-1995)، تعداد كساني که سرطان کولورکتال آنها تشخیص داده شد ثابت بود، اما تعداد آنها که در اثر سرطان کولورکتال فوت کردند کاهش پیدا کرد. سرطان کولورکتال در مردان بیش‌تر از زنان بروز مي‌كند.

سن و سابقۀ پزشكي فرد می‌تواند روی خطر ابتلا به سرطان کولون اثر بگذارند.

هر چیزی که احتمال ابتلای شخص به یک بیماری را زیاد کند عامل خطرزا نامیده می‌شود.

عوامل خطرزای سرطان کولورکتال عبارتند از:

• سن بالای 50 سال.
• وجود هريک از موارد زیر در سابقۀ شخصی فرد:
• سرطان کولورکتال.
• وجود پولیپ در کولون و رکتوم.
• سرطانِ تخمدان، آندومتر (رحم) و سرطان پستان.
• کولیتِ اولسراتیو یا بیماری کولون.
• داشتن پدر و مادر، برادر، خواهر، یا بچه‌ای که مبتلا به سرطان یا پولیپ کولورکتال باشد.
• داشتن بیماری‌های ارثیِ خاص مانند پولیپوزِِِ آدنومتوزِِ خانوادگی FAP (Familial Adenomatous Polyposis) و سرطان کولون غیرپولیپوئیدیِ ارثی (HNPCC; Lynch Syndrome).

غربالگری سرطان کولورکتال

آزمایش‌هايي برای غربالگری انواع مختلف سرطان استفاده می‌شوند.

بعضی از آزمایش‌های غربالگری به این علت استفاده می‌شوند که ثابت شده به پیدا کردن سرطان در مراحل ابتدایی و در نتيجه کاهش مرگ در اثر این بیماری کمک می‌کنند. آزمایش‌های دیگر هم به این علت که سرطان را در بعضی افراد تشخیص می‌دهند استفاده می‌شوند. با این‌حال در پژوهش‌های بالینی ثابت نشده که استفاده از این آزمایش‌ها میزان مرگ در اثر سرطان را کاهش می‌دهد. دانشمندان در حال مطالعه برای پیدا کردن آزمایش‌های غربالگری با کم‌ترین خطر و بیش‌ترین مزایا هستند. هدف پژوهش ملی غربالگری سرطان این است که نشان دهد آیا تشخیص زودِ هنگام (تشخیص سرطان قبل از بروز علائم) احتمال مرگ در اثر سرطان را کم می‌کند یا نه. در مورد بعضی از انواع سرطان، تشخیص و درمان آن در مرحلۀ اولیه باعث افزایش احتمال بهبودی می‌شود.

پژوهش‌های بالینی‌ای که روش‌های غربالگری سرطان را مطالعه می‌کنند در بسیاری از نقاط ايالات متحده انجام می‌شوند. اطلاعات دربارۀ پژوهش‌های بالینیِ در حال انجام در پايگاه انستيتو ملي سرطان (NCI) موجود است.

مطالعات نشان می‌دهد که غربالگری سرطان کولورکتال به کاهش میزان مرگ در اثر بیماری کمک می‌کند.

معمولاً برای غربالگری سرطان کولورکتال از پنج آزمایش استفاده می‌شود.

آزمایش خون مخفی مدفوع

آزمایش خون مخفیِ مدفوع آزمایشی برای بررسیِ مدفوع از نظر خونی است که فقط به‌وسیلۀ میکروسکوپ دیده می‌شود. نمونه‌های کوچک مدفوع را روی برگه‌های مخصوص قرار می‌دهند و آن را برای آزمایش به پزشک یا آزمایشگاه می‌دهند. خون در مدفوع ممکن است نشانۀ پولیپ‌ها یا سرطان باشد.

سیگموئیدوسکوپی

سیگموئیدوسکوپی روشی است برای بررسیِ داخل رکتوم و کولون سیگموئید (Sigmoid) (تحتانی) از نظر پولیپ، مناطق غیرطبیعی، یا سرطان. سیگموئیدوسکوپ (Sigmoidscope) را از طریق رکتوم داخل کولون سیگموئید می‌گذارند. سیگموئیدوسکوپ یک وسیلۀ باریک شبیه لوله است که داراي نور و لنز براي ديدن است. و نيز ابزاری هم برای خارج کردن پولیپ‌ها و نمونه‌های بافتی دارد. این پولیپ‌ها و نمونه‌ها از نظر نشانه‌های سرطان زير ميكروسكوپ بررسی می‌شوند. گاهي برای غربالگری سرطان کولورکتال، سیگموئیدوسکوپی و معاینۀ انگشتی رکتوم با هم انجام مي‌شوند.

تنقیۀ باریم

تنقیۀ باریم یک سری تصویر اشعۀ ايكس X از دستگاه گوارش تحتانی است. مایعی که دارای باریم (مادۀ نقره‌ای/سفید متالیک) است به داخل رکتوم ریخته می‌شود. باریم، دستگاه گوارش تحتانی را می‌پوشاند و عکس‌های اشعۀ ايكسX گرفته می‌شوند. به این روش، سری دستگاه گوارش تحتانی هم می‌گویند (lower GI series).

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی روشی برای دیدن داخل رکتوم و کولون، پولیپ‌ها، مناطق غیرعادی و سرطاني است. کولونوسکوپ از راه رکتوم به داخل کولون گذاشته می‌شود. کولونوسکوپ ابزارِ لوله مانند باریک و دارای روشنایی و لنز برای دیدن است. ممکن است ابزاری هم برای خارج کردن پولیپ‌ها و نمونه‌های بافتی داشته باشد. این پولیپ‌ها و نمونه‌ها از نظر نشانه‌های سرطان زير ميكروسكوپ بررسی می‌شوند.

معاینۀ انگشتی رکتوم

معاینۀ انگشتی رکتوم (DRE) یک نوع آزمایش رکتوم است. پزشک یا پرستار، انگشت خود را داخل قسمتِ پایینی رکتوم قرار می‌دهد تا برجستگی‌ها یا هر چیز غیرطبیعی دیگر را مورد معاينه قرار دهد.

آزمایش‌های غربالگری جدید در پژوهش‌های بالینی بررسي می‌شوند.

کولونوسکوپی مجازی

کولونوسکوپی مجازی روشی است که در آن از یک رشتۀ تصاویر اشعۀ ايكس X به نام CT توموگرافي كامپيوتري (computed tomography) برای گرفتن تصاویري از کولون استفاده می‌کنند. کامپیوتر تصاویر را در کنار هم قرار می‌دهد تا عکس‌های دقیقی ایجاد کند که ممکن است پولیپ‌ها و هر چیز دیگری را که در سطح داخلیِ کولون، غیرطبیعی به‌نظر می‌رسند، نشان دهد. این آزمایش به نام کولونوگرافی یا CT کولونوگرافی نیز شناخته می‌شود. پژوهش‌های بالینی، کولونوسکوپی مجازی را با آزمایش‌های متعارف غربالگری سرطان کولورکتال مقایسه می‌کنند. پژوهش‌های بالینیِ دیگري در حال بررسي این مسئله هستند که آیا بجای استفاده از مسهل‌ها برای تمییز کردن کولون، نوشیدن یک مادۀ حاجب که مدفوع را بپوشاند، پولیپ‌ها را به وضوح نشان می‌دهد یا نه.

آزمایش مدفوع DNA

این آزمایش DNA سلول‌های مدفوع را از نظر تغییرات ژنتیک که ممکن است نشانه‌ای از سرطان کولورکتال باشند بررسی می‌کند. پژوهش‌های غربالگری بالینی در بسیاری از نقاط دنيا انجام می‌شوند. اطلاعات دربارۀ پژوهش‌های بالینی در پايگاه انستيتوي ملي سرطان NCI موجود است.

خطرهای غربالگری سرطان کولورکتال

آزمایش‌های غربالگری خطرهایی دارد.

تصمیم در مورد آزمایش‌های غربالگری معمولاً دشوار است. همۀ انواع آزمایش‌های غربالگری مفید نیستند و بیش‌تر آنها خطراتی دارند. می‌توانید قبل از انجام هر گونه آزمایش غربالگری، با پزشک خود دربارۀ آن مشورت کنید. مهم است که دربارۀ خطرات آزمایش و اینکه آیا امکان مرگ در اثر سرطان را کاهش می‌دهد، قبلاً اطلاعاتي كسب كنيد.

خطرهای آزمایش‌های غربالگری سرطان کولورکتال شامل موارد زیر است:

ممکن است به کولون آسیب برسد.

ممکن است در اثر سیگموئیدوسکوپی، کولونوسکوپی، یا برداشتن پولیپ‌هایی که توسط غربالگری پیدا شده‌اند، عفونت یا پارگی لایۀ پوشانندۀ کولون ایجاد شود.

ممکن است نتایج منفی کاذب به‌وجود بیاید.

ممکن است با آنکه سرطان کولورکتال وجود دارد، نتایج آزمایش‌های غربالگری، طبیعی به‌نظر برسند. در اين‌صورت شخصی که نتیجۀ آزمایش منفی کاذب دریافت می‌کند، با آنكه مبتلا به سرطان است درمان خود را رها كند و يا آن را به تأخير بياندازد.

ممکن است نتایج مثبت کاذب به‌وجود بیاید.

ممکن است با آنکه سرطاني وجود ندارد، نتایج آزمایش‌های غربالگری غیرطبیعی به‌نظر برسند. یک نتیجۀ آزمایش مثبت کاذب (نتیجه‌ای که نشان دهد سرطان وجود دارد، در حالی‌که در واقعیت وجود ندارد) می‌تواند اضطراب ایجاد کند و معمولاً آزمایش‌های دیگری (مانند نمونه‌برداری) که آنها هم خطر دارند را به دنبال دارد.

پزشک می‌تواند دربارۀ خطر ابتلای فرد به سرطان کولورکتال و نیاز او به آزمایش غربالگری، وی را راهنمایی کند.