درمان تومورهای سلول جزیره‌ای (پانکراس درون‌ریز)
تومورهای سلول جزیره‌اي چیستند؟
تومور سلول جزیره‌ای، توده‌اي از سلول‌هاي غیرطبیعی است که در بافت‌هاي غدد درون‌ریز (تولیدکننده هورمون) لوزالمعده یا پانکراس تشکیل مي‌شود. ممکن است تومور‌هاي سلول جزیره‌اي خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. سرطان سلول جزیره‌اي به‌ندرت بروز مي‌کند.
لوزالمعده تقريباً 6 اینچ طول دارد و به شکل یک گلابی نازک است که در یک انتها عریض‌تر و در انتهای دیگر باریک‌تر مي‌باشد. لوزالمعده در پشت شکم در داخل حلقه‌اي قرار دارد که به وسیله بخشی از روده کوچک تشکیل مي‌شود. انتهای پهن‌تر سمت راست لوزالمعده را سر، قسمت میانی را بدنه، و انتهای باریک تر سمت چپ را دم لوزالمعده مي‌نامند.
لوزالمعده دو وظیفه عمده در بدن دارد، به این ترتیب که شیره‌هاي گوارنده‌اي که غذا را تجزیه (هضم) مي‌کنند، و هورمون‌هايي (مانند انسولین) را تولید مي‌نماید که نحوه ذخیره‌سازی و مصرف غذا در بدن را تنظیم مي‌کنند. سطحی از لوزالمعده که شیره‌هاي گوارنده را تولید مي‌کند پانکراس برون‌ریز مي‌نامند. تقريباً 95٪ سرطان‌هاي لوزالمعده در پانکراس برون‌ریز آغاز مي‌شود. ناحیه تولیدکننده هورمون در لوزالمعده دارای سلول‌هاي خاصی به نام سلول‌هاي جزیره‌اي است و پانکراس درون‌ریز نامیده مي‌شود. تنها 5٪ سرطان‌هاي لوزالمعده در پانکراس درون‌ریز آغاز مي‌شود. در این بخش خلاصه، اطلاعاتی درباره سرطان پانکراس درون‌ریز (سرطان سلول جزیره‌ای) ارائه مي‌شود. (برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره سرطان پانکراس برون ریز، به مقاله درباره درمان سرطان لوزالمعده مراجعه نمایید.)
سلول‌هاي جزیره‌اي در لوزالمعده تعداد زیادی هورمون، از جمله انسولین، تولید مي‌نمایند که این هورمون‌ها به بدن کمک مي‌کنند قند را ذخیره و مصرف نماید. هنگامی‌که سلول‌هاي جزیره‌اي لوزالمعده سرطانی مي‌شوند، امکان دارد تعداد بسیار زیادی هورمون تولید کنند. سرطان‌هاي سلول جزیره‌اي که تعداد بسیار زیادی هورمون تولید مي‌کنند، تومورهای دارای عملکرد هورمونی نامیده مي‌شوند. ممکن است در دیگر سرطان‌هاي سلول جزیره‌اي هورمون‌هاي اضافی تولید نشود، و این سرطان‌ها را تومور‌هاي فاقد عملکرد مي‌نامند. امکان دارد تومور‌هايي که به دیگر قسمت‌هاي بدن پخش نمی‌شوند هم در سلول‌هاي جزیره‌اي یافت شوند. این تومورها، که آنها را تومور‌هاي خوش‌خیم مي‌نامند، سرطانی نیستند. لازم است پزشک تشخیص دهد که آیا تومور سرطانی یا خوش‌خیم است.
اگر در شکم درد احساس شود، یا شخص دچار اسهال یا معده درد باشد، یا همواره احساس خستگی نماید، غش کند، یا بدون آنکه زیاد غذا بخورد چاق شود، باید به پزشک مراجعه نماید.
اگر علائمی وجود داشته باشد، پزشک دستور انجام تست خون و ادرار را مي‌دهد تا متوجه شود که آیا مقدار هورمون‌هايي که در بدن وجود دارد نرمال است. ممکن است تست‌هاي دیگر، از جمله عکس‌برداری با اشعه – X و اسکن‌هاي خاص، هم انجام شود.
احتمال بهبودی (پیش آگهی) به نوع سرطان سلول جزیره‌اي که بیمار به آن دچار مي‌باشد، میزان پخش شدن سرطان، و سلامتی عمومی بیمار بستگی دارد.
مراحل سرطان سلول جزیره‌ای
پس از تشخیص سرطان سلول جزیره‌ای، تست‌هاي دیگری انجام خواهد شد تا مشخص شود که آیا سلول‌هاي سرطانی به دیگر قسمت‌هاي بدن پخش شده‌اند. این فرآیند را مرحله‌بندی مي‌نامند. کار تهیه سیستم مرحله‌بندی سرطان سلول جزیره‌اي هنوز به پایان نرسیده است. در اکثر موارد، این تومورها در یکی از سه گروه زیر قرار مي‌گیرند:
1. سرطان‌هاي سلول جزیره‌اي که در یک مکان در داخل لوزالمعده مشاهده مي‌شوند،
2. سرطان‌هاي سلول جزیره‌اي که در چند مکان در داخل لوزالمعده مشاهده مي‌شوند، یا
3. سرطان‌هاي سلول جزیره‌اي که به غدد لنفاوی نزدیک لوزالمعده یا در مکان‌هاي دور از لوزالمعده پخش شده‌اند.
درمان سرطان سلول جزیره‌اي به نوع تومور، به مرحله سرطان، و به سلامتی عمومی بیمار بستگی دارد. انواع زیر از تومورهای سلول جزیره‌اي یافت مي‌شود:
گاسترینوما
تومور مقدار زیادی از هورمونی به نام گاسترین تولید مي‌کند که باعث مي‌شود مقدار بسیار زیادی اسید در معده ساخته شود. ممکن است وجود این مقدار زیاد از اسید در معده باعث ایجاد زخم‌هايي بشود.
انسولینوما
تومور مقدار بسیار زیادی هورمون انسولین تولید مي‌کند، و باعث مي‌شود بدن به‌جای سوزاندن قند برای تولید انرژی آن را دربدن ذخیره کند. این باعث مي‌شود قند خون بسیار پایین باشد، که این ناراحتی را کاهش قند خون مي‌نامند.
گلوکاگونوما
تومور مقدار بسیار زیادی هورمون گلوکا گون تولید مي‌کند، و باعث مي‌شود قند خون بسیار بالا رود، که این ناراحتی را افزایش قند خون مي‌نامند
متفرقه
ممکن است انواع دیگرسرطان سلول جزیره‌اي بر لوزالمعده و یا روده کوچک تأثیر گذارند. امکان دارد هر یک از این انواع تومور بر هورمون‌هاي مختلفی تأثیر نمایند و باعث بروز علائم متفاوتی شوند.
راجعه
بیماری راجعه به این معنی مي‌باشد که سرطان، پس از درمان شدن، برگشت (عود) کرده است. ممکن است سرطان در لوزالمعده یا در بخش دیگری از بدن برگشت کند.
نحوه درمان سرطان سلول جزیره‌ای
برای بیماران مبتلا به سرطان سلول جزیره‌ای، انواع مختلف درمان وجود دارد. برخی از درمان‌ها استاندارد هستند (درمان‌هايي که در حال حاضر استفاده مي‌شوند)، و بعضی از درمان‌ها در آزمایشات بالینی تست مي‌شوند. آزمایش بالینی مطالعه‌اي تحقیقاتی است که هدف از آن بهبود درمان‌هاي جاری یا کسب اطلاعات درباره درمان‌هايي جدید برای بیماران سرطانی مي‌باشد. اگر در آزمایشات بالینی مشخص شود که درمانی جدید بهتر از درمان استاندارد است، ممکن است درمان جدید به‌صورت درمان استاندارد درآید. امکان دارد بیماران بخواهند در آزمایش بالینی شرکت کنند. در برخی از آزمایشات بالینی تنها بیمارانی پذیرفته مي‌شوند که درمان آنها هنوز آغاز نشده است.
از سه نوع درمان استاندارد به شرح زیر استفاده مي‌شود:
- جراحی (بیرون آوردن سرطان از بدن بیمار).
- شیمی‌درمانی (استفاده از دارو برای کشتن سلول‌هاي سرطانی).
- هورمون‌درمانی (استفاده از هورمون‌ها برای متوقف کردن رشد سلول‌هاي سرطانی).
جراحی رایج‌ترین درمان سرطان سلول جزیره‌اي است. ممکن است پزشک سرطان و قسمت اعظم یا بخشی از لوزالمعده را بردارد. گاهی اوقات، به دلیل وجود زخم، معده از بدن برداشته مي‌شود (برداشتن معده یا گاسترکتومی). همچنین امکان دارد غدد لنفاوی موجود در ناحیه (سرطانی) را هم از بدن بیرون آورند و زیر میکروسکوپ نگاه کنند تا مشخص شود که آیا حاوی سرطان هستند.
در شیمی‌درمانی از دارو برای کشتن سلول‌هاي سرطانی استفاده مي‌شود. داروی شیمی‌درمانی به صورت قرص مصرف شده، یا آن را در سیاهرگ یا ماهیچه شخص بیمار تزریق مي‌کنند. این شیمی‌درمانی را درمان سیستمیک مي‌نامند، زیرا دارو وارد جریان خون مي‌شود، در بدن حرکت مي‌کند، و مي‌تواند سلول‌هاي سرطانی موجود در سرتاسر بدن را از بین ببرد.
در هورمون‌درمانی از هورمون‌ها برای متوقف نمودن رشد سلول‌هاي سرطانی یا جهت تخفیف دادن علائمی استفاده مي‌کنند که توسط تومور ایجاد مي‌شود.
در انسداد شریان کبدی یا آمبولیزه کردن، برای کشتن سلول‌هاي سرطانی که در کبد رشد مي‌کنند، از دارو‌ها یا عوامل دیگر استفاده مي‌شود تا جریان خون به کبد کاهش یابد یا مسدود شود.
گاسترینوما
شاید از یکی از موارد زیر به‌عنوان درمان استفاده شود:
1. جراحی برای برداشتن سرطان.
2. جراحی برای برداشتن معده (گاسترکتومی یا معده‌برداری).
3. جراحی برای بریدن عصبی که لوزالمعده را تحریک مي‌کند.
4. شیمی‌درمانی.
5. هورمون‌درمانی
انسداد شریان کبدی یا آمبولیزه کردن برای کشتن سلول‌هاي سرطانی که در کبد رشد مي‌کنند.
انسولینوما
شاید از یکی از موارد زیر به‌عنوان درمان استفاده شود:
1. جراحی برای برداشتن سرطان.
2. شیمی‌درمانی.
3. هورمون‌درمانی.
4. دارو برای تخفیف دادن علائم.
5. انسداد شریان کبدی یا آمبولیزه کردن برای کشتن سلول‌هاي سرطانی که در کبد رشد مي‌کنند.
گلوکاگونوما
شاید از یکی از موارد زیر به‌عنوان درمان استفاده شود:
1. جراحی یرای برداشتن سرطان.
2. شیمی‌درمانی.
3. هورمون‌درمانی.
4. انسداد شریان کبدی یا آمبولیزه کردن برای کشتن سلول‌هاي سرطانی که در کبد رشد مي‌کنند.
تومور‌هاي متفرقه سلول جزیره‌ای
شاید از یکی از موارد زیر به‌عنوان درمان استفاده شود:
1. جراحی برای برداشتن سرطان.
2. شیمی‌درمانی.
3. هورمون‌درمانی.
4. انسداد شریان کبدی یا آمبولیزه کردن برای کشتن سلول‌هاي سرطانی که در کبد رشد مي‌کنند.
تومورهای راجعه سلول جزیره‌ای
درمان به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله درمانی که قبلاً در مورد بیمار انجام شد و محل برگشت سرطان. ممکن است از شیمی‌درمانی استفاده شود، یا اینکه بیماران بخواهند در آزمایشات بالینی شرکت کنند.