تب، تعریق و گر گرفتگی

Fever, sweat , and Hot Flashes

مقدمه:

این مطالب و ساير اطلاعات موثق درمورد درمان سرطان، غربالگری، پیشگیری و مراقبت‌های حمایتی ، از طریق پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان در دسترس است.

تب به معنای بالا رفتن دمای بدن بیش‌تر از حد معمول است. در فرد مبتلا به سرطان، تب معمولاً به دلیل عفونت، تومور، واکنش به دارو یا واکنش به تزریق خون رخ مي‌دهد. تعریق نوعي روش کاهش دمای بدن از طريق دفع گرما از پوست است. در بیماران مبتلا به سرطان تعریق ممكن است به تب، تومور یا درمان سرطان مربوط باشد.

گر گرفتگی نیز باعث تعریق بیش از حد مي‌شود و در دوران یائسگی طبیعی یا در بیمارانی که تحت معالجة سرطان پستان یا سرطان پروستات هستند رخ مي‌دهد. در این بخش علل و روش‌های درمان تب، تعریق و گر گرفتگی شرح داده می‌شود.

تب

نگاه اجمالي

توضيحات و علت‌ها

ارزيابي

درمان

روش‌هاي عمومي درمان براي تسكين تب

نگاه اجمالی:

دمای طبیعی بدن انسان در طی هر دورة 24 ساعته براساس یک الگوی مشخص تغییر می‌کند. بدن در هنگام صبح و قبل از طلوع آفتاب کم‌ترین و در بعداز ظهر بالاترین دما را دارد.

دمای طبیعی بدن به‌وسیله فعالیت‌های کنترل دما در بدن که بین اتلاف گرما و تولید گرما تعادل ایجاد می‌کند برقرار می‌شود.

افزایش غیر عادی دمای بدن معمولاً ناشی از‌هایپرترمیا(Hyperthermia) یا تب است.

هایپرترمیا به دلیل از کار افتادگی فعالیت‌های کنترل دمای بدن رخ می‌دهد. در تب، بخش‌های کنترل‌کنندة دما در بدن به درستی کار می‌کنند، ولی دمای بدن هنگام واکنش بدن به مواد شیمیایی میکروارگانیزم‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، یا در زمان فعالیت بدن برای از بین بردن میکروارگانیزم‌های مضر نظیر باکتری‌های یا ویروس‌ها بالا می‌رود.

سه مرحله برای تب وجود دارد.

در مرحلة اول، بدن دمای خود را تا سطح جدیدی افزایش می‌دهد. این کار به‌وسیلة منقبض کردن رگ‌های خونی در پوست و انتقال خون از سطح پوست به بخش‌های داخلی انجام می‌شود. این روند به حفظ گرما کمک می‌کند. در این حالت پوست سرد می‌شود، انقباض ماهیچه‌ها باعث لرز مي‌شود و بدن گرمای بیش‌تری تولید می‌کند. تلاش بدن برای حفظ و تولید گرما تا زمان رسیدن به دمای بالاتر ادامه پیدا می‌کند.

در مرحلة دوم، تولید و اتلاف گرما برابر است، لرز متوقف می‌شود و بدن به درجة بالاتری از دما می‌رسد.

در مرحلة سوم، دمای بدن به سطح عادی کاهش مي‌يابد. در این روند بدن با انبساط رگ‌های خونی در بدن و انتقال خون از بخش‌های داخلی به سطح پوست گرمای اضافی را از دست می‌دهد. فرد عرق می‌کند و این تعريق به سردسازی بدن او کمک می‌کند.

تأثیرات مضر تب بر افراد مسن یا خیلی جوان بیش‌تر است. در افراد مسن مرکز تنظیم‌کنندة دمای هیپوتالاموس به خوبی کار نمی‌کند و افزایش دمای بدن به بیش‌تر از حد معمول باعث ضربان قلب نامنظم، کاهش جریان خون، تغییر در توانایی فکر کردن به‌طور واضح یا نارسایی قلبی مي‌شود. کودکان 6 ماهه تا 6 ساله نيز معمولاً به دلیل تب دچار تشنج مي‌شوند.

توضیحات و علت‌ها:

علل اصلی تب در بیماران سرطانی عفونت‌ها، تومورها، واکنش به داروها یا تزریق خون و بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD (Graft Versus Host Disease است. بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD (Graft Versus Host Disease هنگامی بروز مي‌كند که مغز استخوان یا سلول بنیادین جوان پیوند زده شده (Peripheral Stem Cells) به بافت بیمار حمله كنند.

عفونت يكي از علت‌هاي رایج تب در بیماران سرطانی است و ممكن است باعث مرگ شود. سلول‌های تومور مواد مختلفی را تولید مي‌کنند که باعث تب می‌شود. طیف گسترده‌ای از داروها هم باعث تب مي‌شوند که در این میان می‌توان به داروهای شیمی‌درمانی، اصلاح کننده‌های پاسخ زیست‌‌شناختی و آنتی‌بیوتیک‌هایی نظیر وانکومیسین (Vancomycin) و امفوتریسین (Amphotericin) اشاره کرد.

علل دیگر تب در بیماران سرطانی شامل قطع مصرف دارو، سندروم نورولپتیک بدخیم (Neuroleptic Malignant Syndrome)، انسداد مثانه، روده یا کلیه و انسداد شریان به وسیله تکه‌های تومور است.

مشکلات پزشکی دیگری که همزمان با سرطان رخ می‌دهند مانند لخته‌های خون، اختلالات بافت همبند و سکته يا خونریزی سیستم عصبی مرکزی نیز از علت‌های تب هستند.

ارزیابی:

پزشک برای تعیین علت تب، در مورد مشکلات پزشکی گذشته سؤالاتی می‌پرسد، همة داروهایی را که بیمار مصرف می‌کند بررسی می‌کند و معاینات فیزیکی کاملی انجام می‌دهد.

بیمارانی که مشکوک به داشتن عفونت هستند، مخصوصاً افراد مبتلا به نوتروپنی (Neutropenia) (كمبود گلبول‌های سفید خون) و تب، تحت بررسی بسیار دقیق پوست، حفره‌های بدن (دهان، گوش‌ها، بینی، گلو، مجرای خروجی مثانه، واژن، مقعد)، محل‌های فرو رفتن سوزن، محل‌های انجام بیوپسی، چین خوردگی‌های پوست (زير پستان‌ها، زیر بغل یا کشالة ران) قرار می‌گیرند.

دندان‌ها، لثه‌ها، زبان، بینی، گلو و سینوس‌ها به دقت معاینه مي‌شوند. لولة تعبيه شده در رگ‌ها یا شریان‌ها و یا ساير لوله‌های تعبيه شده در بدن، مانند لوله‌های شکمی، از منابع رایج عفونت هستند.

از بيمار ادرار، خلط و نمونه خون برای بررسی علائم عفونت مي‌گيرند. بیماران مبتلا به نوتروپنی ممکن است علائم رایج عفونت را نداشته باشند به همین دلیل باید مکررا تحت معاینه قرار بگیرند.

درمان:

علائم تب در بیمار مبتلا به سرطان خیلی ضعیف شده شامل خستگی، درد عضلانی، تعریق و لرز است. روش‌های درمانی برای مهار تب شامل روش‌هایی برای معالجة علت زیر بنایی (اصلی)، تزریق مایعات درون وریدی پشتیبانی تغذیه‌ای و اقدامات دیگر برای فراهم آوردن آسایش و راحتی برای بیمار است. درمان‌های خاص با توجه به مرحلة سرطان و اهداف بیمار برای مراقبت تعیین می‌شود. مثلاً، بعضی از بیماران که در حال احتضار تصمیم مي‌گيرند که برای علت اصلي بيماري‌هايي از قبيل ذات‌الریه یا عفونت‌های دیگر تحت درمان تهاجمي قرار نگیرند ولی از امكانات رفاهي برای حفظ کیفیت زندگيشان برخوردار باشند.

بعضي از بیماران استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای تسکین علائمی نظیر سرفه، تب یا تنگی نفس که به دلیل عفونت رخ می‌دهد انتخاب مي‌کنند.

از آنتی‌بیوتیک مي‌توان برای معالجه تب ناشی از عفونت استفاده كرد. داروها و رژیم‌های آنتی‌بیوتیک‌درمانی برای درمان عفونت‌های قارچی تجویز می‌شوند.

تب ناشی از تومور معمولاً با درمان‌های استاندارد هر نوع خاص از سرطان درمان می‌شود؛ در صورتی‌که شیوه درمان مفید نباشد يا مدت زمان زيادي برای تأثير درمان لازم باشد و يا اينكه درمانی در دسترس نباشد، پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی را تجویز مي‌کند.

گاهی تب به دلیل واکنش نسبت به داروهایی است که برای درمان سرطان یا پیشگیری از عفونت تجویز شده‌اند. داروهایی که به‌عنوان عوامل ایجادکننده تب شناخته شده‌اند عبارتند از، اصلاح‌کننده‌های پاسخ زیست شناختی، امفوتریسین بی (Amphotericin B,) و بلئوموسین (Bleomycin).

تب ناشي از دارو معمولاً با توقف مصرف دارویی که تب را ایجاد كرده است درمان مي‌شود.

هنگامی‌که یک اصلاح کنندة پاسخ زیست شناختی، نوع خاصی از داروی شیمی‌درمانی یا آنتی‌بیوتیک‌ها عامل تب باشند، پزشک به‌وسیله تغییر در نوع، چگونگی اعمال، مقدار مصرف یا تعداد دفعات مصرف دارو، تب را کنترل مي‌کند.

استامینوفن، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و استروئید‌ها نیز قبل از مصرف داروهایی که باعث تب می‌شوند، برای بیمار تجویز مي‌شود. از مپریدین نيز برای متوقف کردن لرز ناشی از تب مرتبط با دارو استفاده مي‌شود.

سندروم نورولپتیک بدخیم یک واکنش نادر، ولی گاهی اوقات مرگبار، به داروهایی است که برای معالجه مشکلات روانی، هذیان، حالت تهوع و استفراغ برای بیمار تجویز می‌شود. از جمله علائم این سندروم می‌توان به تب، سفتی عضلات، گیجی، از دست دادن کنترل روی عملکردهای بدن و افزایش تعداد گلبول‌هاي سفید خون اشاره کرد. یک بیمار مبتلا به هذیان که با دارو بهتر نشده است باید برای بررسی وجود این سندروم تحت معاینه قرار گیرد.

درمان این سندروم شامل متوقف کردن دارو، معالجه علائم بیماری و گاهی اوقات استفاده از داروهای دیگر است.

در بیماران سرطانی که تب به دلیل واکنش به محصولات خونی (به‌عنوان مثال تزریق خون) به‌وجود آید خارج کردن گلبول‌های سفید خونی که باید تزریق شود یا در معرض پرتو قرار دادن فرآورده‌هاي خونی قبل از تزریق به بیمار می‌تواند واکنش را کم کند.

همچنین احتمال بروز تب به دلیل دریافت محصولات خونی را می‌توان با تجویز استامینوفن یا آنتی‌هیستامین قبل از تزریق خون به بیمار کاهش داد.

روش‌های عمومی درمان برای تسکین تب (General Treatment to relieve fever)

همراه با درمان علل زیر بنایی بروز تب، اقدامات فراهم آورنده راحتی نیز مي‌تواند در تسکین ناراحتی که همراه با تب، لرز و تعریق به‌وجود می‌آید مفید و مؤثر باشد.

وقتي بيمار تب دارد، دادن مقدار زیادی مایعات، خارج کردن لباس‌های اضافی و حمام کردن یا شستن بدن او با اسفنج و آب ولرم باعث تسکین بیمار مي‌شود.

در طی دورة لرز، برای راحتی بیمار ملافه‌هاي گرم خشك را جايگزين ملافه‌های خیس كرده دمای اتاق را تنظيم کنید.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا استامینوفن نیز برای تسکین علائم بیماری تجویز مي‌شوند. آسپرین در کاهش تب مفید است، ولی این دارو برای بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین و بیماران سرطانی که در معرض خطر کاهش تعداد پلاکت‌های خون هستند بايد با احتیاط مصرف شود. آسپرین برای کودکان مبتلا به تب تجویز نمی‌شود زیرا خطر سندروم ری (Reye syndrome) وجود دارد.

تعریق

نگاه اجمالی

علت‌ها

درمان

• عرق کردن
• گر گرفتگی

روش‌های عمومی درمان برای تسکین علائم بیماری

نگاه اجمالی:

عرق از غدد عرق در پوست تولید می‌شود. عرق کردن به خنك كردن بدن کمک می‌کند و هنگام بیماری یا تب، قرار گرفتن در یک محیط گرم، ورزش کردن یا گر گرفتگی دوران یائسگی رخ مي‌دهد.

اغلب بیماران مبتلا به سرطان پستان و سرطان پروستات، گر گرفتگی‌های متوسط تا شدید گزارش كرده‌اند.

گر گرفتگی‌های ناراحت‌کننده کم‌تر رایج هستند و به تدریج با گذشت زمان در بیش‌تر زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند و سرطان پستان ندارند کاهش پیدا می‌کند.

گر گرفتگی در بیش‌تر مردان مبتلا به سرطان پروستات که برای برداشتن بیضه‌ها جراحی انجام داده‌اند یا کسانی که داروهایی برای متوقف کردن تولید تستوسترون (Testosterone) بيضه‌ها مصرف کرده‌اند رخ می‌دهد.

علت‌ها:

تعریق در بیماران سرطانی، با تومور، درمان سرطان یا دیگر مشکلات پزشکی غیرمرتبط با سرطان ارتباط دارد. تعریق از علائم معمول در انواع خاصی از تومورها نظیر لنفوم هوچکین، فئوکروموسیتوما(Pheochromocytoma) یا تومورهای موجود در سیستم عصبی و سیستم غدد درون‌ریز است.

از علت‌های دیگر تعریق می‌توان به اين موارد اشاره کرد:

• تب
• یائسگی زنان (یائسگی طبیعی، برداشتن تخمدان‌ها به‌وسیله جراحی، یا آسیب رسیدن به تخمدان‌ها به دلیل شیمی‌درمانی، پرتودرماني یا هورمون‌درمانی)
• یائسگی مردان (خارج کردن بیضه‌ها با جراحی یا هورمون‌درمانی)
• داروهایی نظیر تاموکسیفن، باز دارنده‌های اروماتاز، داروهای مخدر، داروهای ضد افسردگی و استروئیدها
• مشکلاتی در هیپوتالاموس در مغز
• اختلالات تعریق

درمان‌ها:

تعریق:

درمان تعریق ناشی از تب، در جهت درمان علت زیر بنایی بروز تب انجام می‌شود. (برای اطلاعات بیش‌تر به بخش درمان تب مراجعه کنید). تعریق ناشی از تومور معمولاً با درمان تومور مهار می‌شود.

گر گرفتگی:

گر گرفتگی مرتبط با یائسگی طبیعی یا وابسته به درمان را می‌توان به‌صورت مؤثری با استفاده از جایگزین استروژن مهار کرد.

بسیاری از زنان نمی‌توانند از جایگزین استروژن استفاده کنند (مثلاً زنان مبتلا به سرطان پستان). درمان جایگزین هورمون که از ترکیب استروژن با پروژسترون استفاده می‌کند خطر ابتلا به سرطان پستان یا عود آن را افزایش مي‌دهد. پژوهش‌های انجام شده بر داروهای غیر استروژن برای درمانگر گرفتگی به اين نتيجه رسيده‌اند که تأثیر بسیاری از آنها به خوبی استروژن نیست یا عوارض جانبی ناخواسته‌ای دارند.

مؤثرترین آنها عبارتند از مگسترول (Megestrol) (دارویی مشابه با پروژسترون) و انواع خاصی از داروهای ضد افسردگی از جمله ونلافاکسین(Venlafaxine) ؛ لازم است بدانید بعضی از داروهای ضد افسردگی عملکرد دیگر دارو‌ها، نظیر تاموکسیفن، در بدن را تغییر مي‌دهند.

تأثير سویا و بلک کوسن(Black Cohosh) در تسکین گر گرفتگی اثبات شده است. ویا حاوی مواد مشابه با استروژن است و اثر سویا بر رشد سرطان یا عود آن شناخته شده نیست.

بررسي‌ها این‌طور نشان داده‌اند که آموزش تمدد اعصاب ناراحتی ناشی از گر گرفتگی را در زنانی که در مرحلة پس از یائسگی هستند و وضعیت سلامتی عمومی آنها مناسب است کاهش می‌دهد.

درمان گر گرفتگی در مردان شامل استفاده از استروژن، پروژسترون، داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج است.

نوع خاصی از هورمون‌ها (نظیر استروژن) می‌تواند باعث رشد بعضی از سرطان‌ها شود. تأثیر استفاده از هورمون بر رشد سرطان پروستات در دست بررسي است.

روش‌های عمومی درمان برای تسکین علائم:

روش‌هاي متعدد ديگري هم براي تسکین تعريق وجود دارند مانند پوشيدن لباس‌هاي نخي و گشاد، استفاده از پنكه و تمرين‌هاي رفتاري مانند آرام‌سازي (relaxation).