کنترل درد

Pain management

مقدمه (Introduction)

این مطالب و ساير اطلاعات موثق در مورد درمان سرطان، غربالگری، پیشگیری، مراقبت‌های از طریق پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان در دسترس است.

درد مرتبط با سرطان در اکثر بیماران مهارپذير است، ولی اغلب درمان نمي‌شود. این مختصر، حاوی توضیحاتی دربارة استفاده از داروها، روش‌های فیزیکی و مداخلات روحی است.

نگاه اجمالی (Overview)

درد سرطان در بیش‌تر بیماران مبتلا به سرطان یا افرادی با سابقة سرطان به‌طور مؤثری مهارپذير است. با وجود اینکه همیشه درد سرطان را نمی‌توان كاملاً تسکین داد، ولی روش‌های درمانی درد را در بیش‌تر بیماران کاهش مي‌دهند.

مهار درد کیفیت زندگی بیمار را در تمام مراحل بیماری بهبود می‌بخشد. در مهار درد سرطان انعطاف پذیری اهمیت زیادی دارد. با توجه به اینکه بیماران از لحاظ تشخیص و سطح بیماری، واکنش به درد و درمان، و علایق فردی متفاوت‌اند، مهار درد سرطان در مورد هر بیمار باید به‌صورت خاص و فردي انجام شود؛ بیماران، خانواده و پزشکان آنها باید به‌طور هماهنگ برای مهار مؤثر درد بیمار کار کنند.

تشخيص (Assessment)

گزارش شخصی بیمار

معاینات بدني

تشخيص پیامدهای مهار درد

برای درمان باید درد آن را اندازه‌گیری کرد. بیمار و پزشک باید مقادير متفاوت درد را، در فواصل منظم، پس از شروع درمان سرطان، پس از هر گزارش جدید از درد و بعد از شروع هر نوع روش درمانی برای تسکین درد، اندازه‌گيري كنند؛ باید علت درد شناسايي و به سرعت درمان شود.

گزارش شخصی بیمار (Patient self-report)

جهت کمک به پزشکان در تعیین نوع و میزان درد، بیماران سرطانی می‌توانند محل و شدت درد، عوامل تشدید یا کاهش درد و اهداف خود را برای مهار درد شرح دهند.

در صورتی‌که بیمار به دلیل مشکلاتی نظیر اختلالات گفتاری، زبانی یا فکری نمی‌تواند به‌درستي صحبت کند، اعضاي خانواده یا فردی که مراقبت از بیمار را به عهده دارد مي‌توانند گزارش را ارائه دهند.

پزشک باید به بیمار کمک کند که اين موارد را توضیح دهد:

• درد: بیمار از درد خود توضیحاتی ارائه می‌دهد؛ مثلاً اينكه چه زمانی شروع شده است، چه مدت طول می‌کشد، آیا در زمان خاصی از روز یا شب این درد تشديد می‌شود.
• محل: بیمار دقیقاً محلی از بدنش را که درد دارد نشان می‌دهد و یا روی تصویری از بدن محل درد را مشخص می‌کند و در صورتی‌كه درد از بخشی از بدن به قسمتی دیگر منتشر می‌شود، مسیر حرکت درد را با پزشک در میان می‌گذارد.
• الگو: بیمار در صورتی‌که تغییری در محل درد، زمان وقوع یا مدت ادامة آن وجود داشت توضیحاتی می‌دهد و در صورت احساس دردی جدید آن را توصیف می‌کند.
• شدت درد: بیمار شدت و ضعف درد خود را به‌طور روزانه یادداشت می‌کند.
• عوامل تشدیدکننده یا تسکین‌دهنده: بیمار عواملي که درد را کاهش یا افزایش می‌دهد شناسایی می‌کند. علاوه بر این، بیمار علائمی که بیش‌ترین مزاحمت را برای او ایجاد می‌کنند مشخص می‌کند، زیرا گاهی این موارد حادترين یا شدیدترین علائم نیستند.
• واکنش شخصی به درد: احساس درد، سردرگمی یا ناامیدی مرتبط با سرطان، پیش‌آگاهی و علت‌های درد می‌تواند واکنش بیمار و توصیف او از درد اثر بگذارد. مثلاً، بیماری که فکر می‌کند درد او ناشی از منتشر شدن سرطان است، بهتر است شدت درد یا ناتوانی‌های ناشی از درد را بیش‌تر از حد موجود گزارش دهد.
• واکنش رفتاری به درد: در صورتی‌که بیمار به دلايلي در برقراری ارتباط با دیگران با مشکل مواجه است، پزشک و یا فردی که مراقبت از او را به‌عهده دارد باید به رفتارهایی که حاكي از وجود درد در او است توجه كنند.
• اهداف برای مهار درد: همراه با پزشک، بیمار تصمیم می‌گیرد که تا چه دردي را می‌تواند تحمل کند و تا چه حد به تنهايي و بدون كمك مي‌تواند درد خود را تسكين دهد. بیمار روزانه توضیحاتی را دربارة درد خود یادداشت می‌کند تا آگاهی خود را نسبت به درد افزایش دهد، احساس مهار درد را به‌دست آورد و در جهت روش‌هایی برای درد راهنمایی‌هایی از پزشکان دریافت کند.

معاینات بدني (Physical Exam)

عبارت است از معاینة بدن برای بررسی علائم عمومی سلامتی یا هر مورد غیرعادی و یافتن علائم رشد و گسترش سرطان؛ سابقه‌اي هم از وضعیت كلي سلامتی فرد، بیماری‌های گذشته و درمان‌های انجام شده به‌دست مي‌آورند.

یک معاینة عصبی نیز به عمل مي‌آيد و شامل مجموعه‌ای از پرسش‌ها و آزمون‌هايي است که از طريق آنها عملکرد مغز، نخاع و عصب مي‌سنجند. این بررسي وضعیت روحی، توانایی راه رفتن و حرکت به‌صورت طبیعی، چگونگی عملکرد عضلات، حواس و رفلکس‌هاي (عکس‌العمل‌های عادی بدن در مقابل ضربه چکش واكنش‌هاي) بيمار را مشخص می‌کند.

تشخيص پیامدهای مهار درد

(Assessment of the Outcome of Pain Management)

نتایج مهار درد باید از طريق نظارت بر کاهش درد و افزايش توانایی فکر کردن، سلامت عاطفی و فعاليت اجتماعی بررسي شود. نتایج مصرف داروهای مسكن درد را نیز باید بررسي كرد. اعتیاد دارویی در بیماران مبتلا به سرطان به‌ندرت اتفاق می‌افتد. مقاومت در برابر تأثير دارو و وابستگی جسمي به داروي مسكن به معنای اعتياد بیمار نیست.

بیماران باید داروهای مربوط به درد را با رعايت دستور پزشک مصرف کنند. بیماران دارای سابقة سوء استفادة دارویی معمولاً به ميزان بالاتری از دارو برای مهار درد نیاز دارند.)

استفاده از دارو (Management with Drugs)

اصول اولیه مهار درد سرطان

استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(Acetaminophen and NSAIDs)

داروهای مخدر (Opioids)

انواع داروهای مخدر

راهنمایی برای تجویز داروهای مخدر

عوارض جانبی داروهای مخدر

داروهایی که همراه با داروهای مخصوص درد استفاده می‌شود

اصول اولیة مهار درد

(Basic Principles of cancer pain management)

سازمان بهداشت جهانی روشي سه مرحله‌ای برای مهار درد براساس شدت و ضعف آن ارائه کرده است.

• برای دردهای خفیف تا متوسط؛ پزشک داروهای مسكن درد مرحله یک را تجویز مي‌کند که معمولاً آسپرین، استامینفن یا یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی(Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drug - NSAID) است. بیمار را باید از لحاظ بروز عوارض جانبی، به‌ويژه عوارض ناشي از NSAID، (مانند مشکلات کلیه، قلب و عروق خونی یا معده و روده)، تحت‌نظر داشت.
• هنگامی‌که درد ادامه پیدا ‌کند یا افزایش ‌یابد، پزشک مي‌تواند از داروهای مسكن درد مرحلة دو یا سه استفاده کند. بیش‌تر بیمارانی که دچار دردهای ناشی از سرطان مي‌شوند به داروهای مرحلة دو و سه نیاز خواهند داشت؛ در صورتی‌که بیمار از ابتدا درد متوسط یا شدیدی داشته باشد، پزشک از داروهای مرحلة یک صرف‌نظر مي‌كند و درمان را با داروهای مرحلة دو و سه شروع مي‌کند.
• در هرمرحله، پزشک داروها یا روش‌های درمانی دیگری را هم تجویز مي‌کند. (مثلاً پرتو درمانی)
• بیمار باید برای حفظ سطح ثابتی از دارو در بدن از دوز دارو به‌طور منظم (براساس درمان مشخص شده) استفاده کند. این کار باعث کمک به پیشگیری از عود درد خواهد شد. اگر بیمار توانایی بلع دارو را نداشته باشد، آن را به شیوة دیگری به بدن وي وارد می‌كنند (مثلاً با تزریق).
• پزشک مي‌تواند دوز بیش‌تری از دارو را تجویز کند تا اگر بیمار در فاصلة مصرف دوزهای برنامه‌ریزی شده باز هم درد داشت از آن استفاده کند.
• پزشک بايد رژیم دارویی بايد درد را براساس شرایط فردی و وضعیت جسمی هر بیمار تنظیم كند.

استامینفن و NSAID : (Acetaminophen and NSAIDs)

NSAIDبرای تسکین درد خفیف مؤثر است. گاه، برای تسکین دردهای متوسط تا شدید همراه با آن از داروهای مخدر هم استفاده مي‌شود؛ استامینوفن نیز درد را تسکین می‌دهد ولی اثر ضدالتهابی آسپرین و NSAID را ندارد.

بیماران، مخصوصاً افراد مسن، که استامینوفن یا NSAID مصرف می‌کنند باید از لحاظ بروز عوارض جانبی به دقت تحت‌نظر باشند. از آسپرین در درمان درد در کودکان نباید استفاده كرد.

داروهای مخدر: (Opioids)

داروهای مخدر در تسکین دردهای متوسط تا شدید بسیار مؤثر هستند. با وجود این، بسیاری بیمارانی که از درد سرطان رنج می‌برند، در طی درمان طولانی مدت، نسبت به داروهای مخدر مقاومت نشان می‌دهد؛ بنابراین گاه برای ادامة تسکین درد نیاز به افزایش دوز دارند. مقاومت بدن بیمار نسبت به داروی مخدر یا وابستگی فیزیکی به آن مشابه با اعتیاد (وابستگی روانی ) نیست. تصورات غلط در مورد اعتیاد می‌تواند به عدم معالجة درد منجر شود.
انواع داروهای مخدر
انواع مختلفی از داروهای مخدر وجود دارد. مورفین از رایج‌ترین داروهای مخدری است که برای تسكين درد ناشی از سرطان به‌كار مي‌رود. دیگر داروهای مخدری که معمولاً استفاده می‌شوند عبارت‌اند از هیدرومورفون(Hydromorphone)، اوکسی کودون(Oxycodone)، متادون، فتانیل(Fentanyl) و ترامادول.
در دسترس بودن انواع مختلف داروهای مخدر به پزشک امكان می‌دهد در تجویز رژیم دارویی تأمین کننده نیازهای منحصربه‌فرد هر بیمار انعطاف لازم را داشته باشد. ]

راهنمایی‌هایی برای تجویز داروهای مخدر

بیش‌تر بیماران مبتلا به درد سرطان برای مهار درد و پیشگیری از تشديد آن نیاز به مصرف داروهای مسكن در زمان‌های مشخص دارند.

پزشک علاوه بر مقدار داروی مخدر مورد نیاز که باید در زمان‌های تعیین شده مصرف شود داروی بیش‌تری تجویز می‌کند تا در صورت نیاز برای مهار درد از آن استفاده شود. مدت زمان بین مصرف دوزها بسته به نوع داروی مخدر تجویز شده است. دوز صحیح به مقداری از دارو که بتواند درد را با حداقل عوارض جانبی مهار کند؛ هدف دستیابی به یک وضعیت متعادل، بین تسکین درد و عوارض جانبی، با تنظیم تدریجی دوز است.

در صورتی‌که بدن داروی مخدر مقاومت نشان دهد، می‌توان با افزایش دوز یا استفاده از داروی مخدر دیگری – مخصوصاً هنگامي‌که به دوز بیش‌تری نیاز است– با آن مقابله کرد. گاهی اوقات، لازم است ميزان دارو کم یا متوقف شود. هنگامی اين اتفاق مي‌افتد که درد بیمار به دلیل استفاده از درمان‌های سرطان، نظیر مسدود کردن عصب یا پرتو درمانی، متوقف شده باشد.

پزشک همچنین وقتي که بیمار همراه با مهار مناسب درد، آرامش‌بخشی داروی مخدر را نیز تجربه می‌کند دوز را کم مي‌کند. از داروهاي تسکین درد مي‌توان به چندین روش استفاده كرد. درصورتی‌که معده و رودة بیمار کار کند بهترين روش استفاده از طریق دهان است، زیرا داروهایی که از طریق دهان مصرف می‌شود راحت‌تر و معمولاً ارزان‌تر هستند.

وقتي كه بیمار نمی‌تواند دارو را از طریق دهان بخورد، از روش‌هایی با تهاجم کم‌تر مانند روش مقعدی یا جذب دارو از طریق پوست استفاده مي‌كنند. از روش درون وریدی تنها درصورتی‌ استفاده مي‌شود که روش‌های ساده‌تر، آسان‌تر، و کم‌هزینه‌تر مناسب و مؤثر نباشند یا بیمار به آنها تن در ندهد.
هنگام شروع درمان با استفاده از داروی مخدر مي‌توان از پمپ‌های تسكين درد تحت اختيار بیمار (پی.سی.اِی.)( Patient-Controlled Analgesia – PCA) برای تعیین میزان تجویز/ مصرف داروی مخدر مورد نیاز استفاده كرد.

وقتي كه درد مهار شد، پزشک مي‌تواند داروی مخدري را که بيمار باید به‌صورت منظم مصرف كند براساس مقدار تعيين شده توسط پمپ پی.سی.ا تجویز کند. در مورد بعضی بیماران، که دردی مهارناپذير دارند، تزریق درون نخاعی داروی مخدر ترکیب شده با داروی بیهوشی موضعی مفید است.

عوارض جانبی داروهای مخدر (Side Effects of Opioids)

بیماران بايد از لحاظ بروز عوارض جانبی مصرف داروی مخدر به دقت تحت‌نظر باشند؛ از جمله رایج‌ترین اين عوارض می‌توان به حالت تهوع، خواب آلودگی و یبوست اشاره کرد.

پزشک پيش از شروع درمان با داروی مخدر باید با بیماران در مورد عوارض جانبی آن صحبت کند. خواب آلودگی و حالت تهوع معمولاً هنگام شروع درمان بروز و طی چند روز بهبود پیدا می‌کند. عوارض جانبی دیگر اين درمان عبارت‌اند از استفراغ، دشواری در فکر کردن به‌طور واضح، مشکلات تنفسی، مصرف دوز بیش از حد به‌طور تدریجی و مشکلاتی در روابط جنسی.

داروی مخدر انقباض عضلات و حرکات معده و روده را کاهش می‌دهد و در نتیجه مدفوع سفت خواهد شد. عامل مهم در پیشگیری از یبوست نوشیدن مایعات کافی است که باعث می‌شود مدفوع نرم باقی بماند. درصورتی‌که بیمار مشکلاتی مانند انسداد روده یا اسهال نداشته باشد معمولاً به او برنامه غذايي توصيه می‌شود تا با پیروی از آن بتواند از یبوست جلوگیری کند؛ علاوه بر این اطلاعاتی هم براي حصول اطمينان از سلامت روده در طی مصرف داروی مخدر به او مي‌دهند.

در صورتی‌که عوارض جانبی مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد کند یا مشكلات حاد شود بیمار باید با پزشک خود صحبت کند، زيرا تأثير داروی مخدري که عوارض جانبی ایجاد مي‌کند در بیماران مختلف متفاوت است و باید مشکلات ادامه‌دار یا شدت يافته را به پزشک گزارش داد.

گاهي پزشک، برای کاهش عوارض جانبی، دوز داروی مخدر تجويز شده را کم مي‌کند، نوع یا نحوة استفاده از آن را تغییر دهد (مثلاً به جای مصرف از طریق دهان از روش درون وریدی یا تزریق استفاده مي‌شود).

(برای كسب اطلاعات بیش‌تر دربارة مقابله با این عوارض مي‌توانيد به خلاصة پی.دی.کیو. در مورد عوارض دستگاه گوارش، حالت تهوع و استفراغ، مواد غذایی در مراقبت های مربوط به سرطان و مباحث مربوط به روابط جنسی و تولید مثل مراجعه کنید).

داروهایی که با داروهای مربوط به درد مصرف می‌شود:

همراه با داروهای مخصوص درد از داروهای دیگری هم استفاده مي‌شود؛ کار برای این افزایش اثر داروهای مسکن درد، معالجۀ علائم بیماری و تسکین نوع خاصی از درد است.

از جملة این داروها می‌توان به داروهای ضد افسردگی، ضد تشنج‌(Anticonvulsants) ، بی‌حس کننده‌های موضعی، کورتیکو استروئید‌ها(Corticosteroids) ، بیوفسفات‌ها و محرک‌ها اشاره کرد. واکنش بیماران به این داروها بسیار متنوع است.هر كدام عوارضي جانبی دارد که باید آنها را به پزشک گزارش داد.

استفاده از بیوفسفات‌ها گاه به بروز درد شدید و گاهی ناتوان کننده در استخوان‌ها، مفاصل و یا عضلات مي‌انجامد. این درد با تب و لرز و دردی که در شروع استفاده از بیوفسفات‌های درون وریدی بروز مي‌کند متفاوت است و شاید روزها، ماه‌ها یا سال‌ها پس از مصرف دارو عارض شود.

در صورت بروز درد شدید عضلانی یا بايد درمان متوقف شود؛ همچنین استفاده از بیوفسفات‌ها خطر نابودي بافت‌های استخوانی مرتبط با بیوفسفات(Bisphosphonate-Associated Osteonecrosis - BON) را در پي دارد.

برای کسب اطلاعات بیش‌تر در مورد بی.او.ان به خلاصۀ مربوط به عوارض جانبی در دهان، ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن مراجعه کنید.

مداخلات جسماني و روانی – اجتماعی

(Physical and Psychosocial Interventions)

مداخلات جسماني

مداخلات فکری و رفتاری

از روش غیر تهاجمی جسمي و روانی همراه با داروها و ساير درمان‌های مهار درد طی همة مراحل درمان سرطان، می‌توان استفاده کرد. اثر بخشی این روش به مشارکت بیمار در درمان و امکان مشورت او با پزشک برای دستیابی به بهترین روش تسکین درد بستگی دارد.

مداخلات جسماني (hysical Interventions)

ضعف، تحلیل رفتن و درد عضلات یا استخوان با روش‌های متعددی بهبود می‌یابد و از این جمله است استفاده از گرما (کیسة آب گرم یا پد گرم كرده)، سرما (کیسه‌های یخ انعطاف‌پذير)، ماساژ، فشار و ارتعاش (برای تمدد اعصاب)، ورزش (برای تقویت عضلات، نرم کردن مفاصل، کمک به هماهنگی بدن و تعادل و تقویت قلب)، تغییر وضعیت بیمار، پرهيز از حرکت دادن قسمت‌های دردناک یا استخوان‌های شکسته، تحریک الکتریکی با ولتاژ کم مهار شده و طب سوزنی.

(برای كسب اطلاعات بیش‌تر به خلاصۀ پی.دی.کیو. در مورد طب سوزنی مراجعه کنید).

مداخلات فکری و رفتاری (Thinking and Behavioral Interventions)

مداخلات رفتاری و فکری نیز از جمله روش‌های مؤثر و مهم در درمان درد است. این نوع مداخله موجب می‌شود بیمار احساس کند بر شرایط مسلط است و به او کمک می‌کند مهارت‌های لازم، برای مقابله با بیماری و عوارض آن را در خود به‌وجود آورد. شروع این مداخله‌ها در مراحل اولیۀ بیماری مفید است. زیرا بیماران می‌توانند زمانی که به اندازۀ کافی توانایی وانرژی دارند مهارت‌ها را به‌دست آورند و تمرین کنند.

باید از روش‌های مختلفی استفاده كرد و از یک یا چند مورد از آنها به‌صورت منظم سود جست.

• تمدد اعصاب و تصویرسازی: از روش‌های سادۀ تمدد اعصاب وقتي‌که بیمار درد مختصری دارد استفاده مي‌كنند (مثلاً هنگام انجام درمان‌های سرطان)؛ روش‌هاي ساده و مختصر برای زمانی مناسب است که توانایی تمرکز بیمار به دلیل درد شدید، اضطراب زیاد یا خستگی کاهش یافته است. تمرینات تمدد اعصاب در ادامه ذکر شده است.
• هیپنوتیزم: از هیپنوتیزم می‌توان برای تشویق بیمار به آرامش اعصاب استفاده کرد؛ معمولاً این روش با ساير روش‌های رفتاری فکری همراه و ترکیب مي‌شود.
• هیپنوتیزم در تسکین درد افرادی که تمرکز و از تصویرسازی استفاده مي‌کنند و در افرادی که تمایل دارند این ترفندها را تمرین کنند مؤثر است.
• منحرف کردن جهت فکری: توجه به محرک‌هایی غیر از درد یا احساسات منفی همراه با آن، از جمله پرت کردن حواس به‌صورت ذهنی و درونی (شمردن، دعا کردن یا گفتن عباراتی نظیر "من می‌توانم") یا بیرونی (مثلاً موسیقی، تلویزیون، صحبت کردن، گوش دادن به کسی که متنی را می‌خواند یا نگاه کردن به چیزی خاص).
• بیماران همچنین می‌توانند بیاموزند عنان افکار منفی را به‌دست بگيرند، آنها را مشخص كنند، و افکار و تصاویر مثبت‌تری را جانشين آنها کنند.
• آموزش بیمار: پزشکان معمولاً به بیمار و خانوادۀ او اطلاعات و دستورالعمل‌هایی در مورد درد و مهار آن می‌دهند و مطمئنشان می‌کنند که بیش‌تر درد‌ها را می‌توان به‌صورت مؤثر مهار کرد. پزشکان همچنین باید دربارۀ موانع عمده‌ای که نسبت به مهار مؤثر درد وجود دارد بیماران را آگاه کنند.
• حمایت روانی: روان درمانی کوتاه مدت به بعضی از بیماران کمک می‌کند، بیمارانی که دچار افسردگی بالینی یا اختلالات سازگاری شده‌اند باید برای تشخیص به روانپزشک مراجعه کنند.
• گروه‌های پشتیبانی و مشاوره‌های مذهبی: گروه‌های پشتیبانی به بیماران زیادی کمک می‌کنند؛ مشاورۀ معنوي نیز از طریق فراهم آوردن مراقبت‌های معنوی و حمایت‌های اجتماعی به بیمار کمک مي‌کند.

این تمرینات برای تسکین درد مفیدند.

• تمرین 1: تنفس آرام و منظم برای تمدد اعصاب

1. هوا را به آرامی و با تنفس عمیق وارد شش‌ها کنید، شکم و شانه‌ها را در حالت آرام و ساکن نگه دارید.

2. همزمان با تخلیۀ آرام هوای شش‌ها به خود تلقین کنید که آرام شدن شما آغاز می‌شود، و اضطراب و نگرانی شما را ترک می‌کند.

3. آرام و منظم، با سرعتی که برایتان راحت است، نفس بکشید؛ بگذارید هوا هنگام دم به تمامی درون شش‌ها برود و شما را کاملاً آرام کند.

4. برای کمک به تمرکز بر تنفس و منظم نفس کشیدن آرام و منظم: هوا را در حالی که با خود می‌گویید " داخل، دو، سه" داخل شش‌ها کنید و هنگام بازدم به آرامی کلماتی مانند "آرامش" یا "راحتی" را با خود تکرار کنید.

5. مراحل یک تا چهار را فقط یکبار انجام دهید، یا مراحل 3 و 4 را مدت 20 دقیقه تکرار کنید.

6. تمرین را با یک نفس آرام و عمیق تمام کنید؛ هنگامي‌كه هوا را خارج می‌کنید با خود بگویید: "حس می‌کنم هوشیار و آرام هستم."

• تمرین 2: استفاده از ماساژ، گرما یا لمس ساده، جهت تمدد اعصاب.

لمس کردن و ماساژ از روش‌های قدیمی برای کمک به تمدد اعصاب است. بعضی از نمونه‌های آن عبارت‌اند از:

1. ماساژ یا لمس مختصر: مانند گرفتن دست‌ها یا لمس کردن یا دست کشیدن بر شانه‌های فرد برای مدتی کوتاه

2. گذاشتن پاها در یک لگن آب گرم یا پیچاندن پا در حولۀ مرطوب و گرم

3. ماساژ تمام بدن (3 تا 10 دقیقه)، یا فقط پشت، پاها و دست‌ها؛ در صورتی که بیمار خجالتی است یا به راحتی نمی‌تواند در تخت حرکت کند یا به پشت بچرخد فقط دست‌ها و پاها را ماساژ دهید.

4. استفاده از مواد روغنی گرم شده: ظرف کوچکی از لوسیون دست را می‌توان در مایکروویو گرم کرد، یا یک شیشة لوسیون را می‌توان 10 دقیقه در یک ظرف آب داغ گرم گذاشت.

5. برای تمدد اعصاب، ماساژ معمولاً با ضربه زدن‌های نرم، طولانی و آرام انجام می‌شود. شدت‌ و ضعف فشار و انواع مختلف ماساژ مانند ضربه زدن یا مالش را امتحان کنید تا ببينيد کدام یک را ترجیح می‌دهید.

مخصوصاً در افراد مسن، مالش پشت برای تمدد اعصاب بسیار مؤثر است كه 3 دقیقه به‌صورت ضربه زدن آرام و منظم در دو سمت ستون فقرات، از فرق سر تا قسمت تحتانی پشت انجام مي‌گيرد (حدود 60 ضربه در دقیقه).

برای حفظ تداوم تماس دست می‌توان یک دست را بدون حرکت در قسمت تحتانی پشت‌ گذاشت، در حالی که دست دیگر از همان قسمت حرکت و شروع به ضربه زدن می‌کند. زمان‌های معینی را به ماساژ اختصاص دهید. در اين صورت، بیمار مشتاقانه منتظر این کار خوشایند خواهد بود.

• تمرین 3: تجارب آرامش بخش گذشته:

برای شما هم اتفاق افتاده باشد كه احساس آسایش و آرامش كرده باشيد؛ شاید بتوانید باز هم این تجربه را در ذهن خود تصور کنید تا به شما احساس آسایش و آرامش دهد. دربارۀ پرسش‌هاي زیر فکر کنید:

1. می‌توانید موقعیتی را، حتی در زمان کودکی، به یاد آورید، که در آن احساس آرامش، امنیت، امید یا آسایش کرده‌اید؟

2. هرگز در مورد چیزی آرامش‌بخش در گذشته خیال‌پردازی کرده‌اید؟ به چه چیزی فکر می‌کردید؟

3. هنگام موسیقی گوش كردن رویا‌پردازی می‌کنید و آیا موسیقی خاصي را دوست دارید؟

4. شعري دوست دارید که به شما احساس نشاط و دلگرمی ‌دهد؟

5. هرگز فعالیت‌های مذهبی داشته‌اید؟ کتاب‌ها، سرود‌های مذهبی یا دعا‌هایی دارید که به آنها علاقه‌مند باشید؟ تجربیات دینی دوران کودکی، حتی در صورتی که چندین سال آنها را نشنیده و به آنها فکر نکرده باشید، هنوز هم ممکن است آرامش بخش باشد.

بعضی از چیزهایی را که به شما احساس آسایش و آرامش می‌دهند، مانند موسیقی یا دعای مورد علاقه، می‌توانید ضبط کنید و سپس هر زمان که خواستید به آن گوش دهید و یا اگر حافظۀ قوی دارید می‌توانید چشم‌ها را ببندید و کلمات یا وقایع را به یاد آورید.

• تمرین 4: گوش دادن با دقت به موسیقی ضبط شده

این وسایل را فراهم آورید:

• دستگاه ضبط و پخش صوت (دستگاه‌های کوچک که با باتری کار می‌کنند مناسب‌تر هستند)
• گوشی یا هدفون (در تمرکز حواس به شما کمک می‌کند و مناسب‌تر از بلند گویی است که با فاصله از شما قرار دارد. همچنین برای دیگران مزاحمت ایجاد نمي‌كند.)
• نوار یا سی.دی. موسیقی مورد علاقه (بیش‌ترآدم‌ها موسیقی‌های تند و پرانرژی را ترجیح می‌دهند ولی بعضی هم موسیقی آرامش‌بخش را انتخاب می‌کنند؛ گزینه‌های دیگر آهنگ‌های طنزآميز، آهنگ‌های مخصوص ورزش، برنامه‌های قدیمی رادیویی یا داستان‌های ضبط شده هستند).

با ضرباهنگ (ریتم) موسیقی همراه شوید، مثلاً با حرکت دادن سر يا انگشتان موسیقی را دنبال کنید، این کار باعث می‌شود به جای درد، به موسیقی توجه کنید.

اگر ترجیح می‌دهید چشم‌هایتان را ببندید، موسیقی را در ذهن خود تصور کنید؛ و یا چشم‌ها را باز نگه دارید و به یک نقطه نگاه کنید.

به موسیقی با صدای مناسب گوش دهید؛ اگر درد و ناراحتی شما افزایش یافت، صدای موسیقی را زیاد کنید و هنگام کاهش ناراحتی، صدا را نیز کم کنید.

اگر این کار به اندازۀ کافی مؤثر نبود، سعی کنید به یکی از اين روش‌ها متوسل شوید.

با ریتم موسیقی بدن خود را ماساژ دهید، موسیقی دیگری را امتحان کنید، با ریتم موسیقی با بیش‌تر از یک حرکت همراه شوید مثلاً ضربه زدن با پاها و انگشتان دست به‌طور همزمان.

تكمله:

بسیاری از بیماران این فن را مفید تشخیص داده‌اند و طرفداران زیادی دارد، احتمالاً به این دلیل که معمولاً تجهیزات آن همیشه در دسترس و جزئی از زندگی روزانه است. از فواید دیگر آن گفت که فراگرفتن آن ساده است. اگر خیلی خسته هستید، می‌توانید فقط به موسیقی گوش دهید و همراهی با ریتم موسیقی و تمرکز بر یک نقطه را انجام ندهید.

مداخلات ضد سرطان (Anticancer Interventions)

پرتودرمانی

تخریب با فرکانس رادیویی(Radiofrequency Ablation)

جراحی

پرتودرمانی، تخریب با فرکانس رادیویی و جراحی می‌توانند جایگزین درمان درد سرطان اولیه شوند. همچنین از نوع خاصی داروهای شیمی‌درمانی برای مهار درد ناشی از سرطان استفاده مي‌كنند.

پرتودرمانی (Radiation Therapy)

پرتودرمانی موضعی یا تمام بدنی گاه اثر داروهای مربوط به درد درمان‌های غیر تهاجمی دیگر را مستقیم بر علت ایجاد درد (مثلاً کاهش اندازة تومور) افزایش می‌دهد. هنگامي‌كه سرطان به اشکال گسترده‌ای در استخوان‌ها منتشر شده است، یک بارتزریق مواد رادیو اکتیو می‌تواند درد را تسکین دهد.

علاوه بر این، پرتودرمانی به کاهش مشکلات ناشی از تأثیر درد بر راه رفتن و دیگر فعالیت‌های بیمارانی که سرطان آنها در استخوان‌ها منتشر شده است کمک می‌کند؛ احتمال دارد درد پس از پرتودرمانی عود کند و در این زمینه باید تحقیقات بیش‌تری انجام گیرد.

تخریب با فرکانس رادیویی (Radiofrequency Ablation)

در این روش از یک الکترود سوزنی برای گرم کردن تومور و نابودي آن استفاده می‌شود. این عمل با کم‌ترین تهاجم، درد را به نحوی قابل ملاحظه در بیمارانی که سرطان آنها در استخوان منتشر شده است تسکین می‌دهد.

جراحی (Surgery)

از جراحی می‌توان برای برداشتن کل تومور یا بخشی از آن استفاده کرد و مستقیماً درد را کاهش داد، عوارض ناشی از انسداد یا تراکم را كم كرد، نتیجۀ درمان را بهبود بخشيد و حتی بخت زنده ماندن را برای مدت طولانی افزایش داد.

مداخلات تهاجمی (Invasive Interventions)

جلوگیری از فعالیت عصب

دستکاری عصبی

نحوۀ تسکین درد

پيش از درمان‌های تهاجمی باید از روش‌هایی ملایم‌تر برای تسکین درد استفاده کرد؛ ولی بعضی بیماران از همان ابتدا نیاز به درمان‌های تهاجمی دارند.

جلوگیری از فعالیت عصب (Nerve Blocks)

جلوگیری از فعالیت عصب عبارت از تزریق یک دارو یا بی‌حسی موضعی است تا با غیر فعال کردن عصب‌ها درد شدید بیمار مهار شود. می‌توان از سد فعالیت عصب برای تعیین منشاء درد، معالجۀ شرایط دردناکی که به بی‌حسی غیرفعال کردن عصب واکنش نشان می‌دهند، پیش بینی نحوۀ واکنش درد به درمان طولانی مدت و پیشگیری از درد پس از جراحی‌ها استفاده کرد.

دستکاری عصبی (Neurologic Interventions)

با جراحی می‌توان دستگاه‌هایی در بدن جاسازي و برای رساندن دارو‌ها یا تحریک الکتریکی عصب‌ها از آنها استفاده کرد. به ندرت از جراحی برای نابودي عصب یا عصب‌هایی که در مسیر درد هستند استفاده مي‌كنند.

نحوۀ تسکین درد عمل (Management of Procedural Pain)

بسیاری از عمل‌های مربوط به تشخیص و درمان سرطان دردناک هستند؛ از درد عمل می‌توان قبل از بروز آن جلوگیری کرد. در صورتی که زمان کافی برای تأثیر دارو در اختیار باشد از بی‌حسی موضعی یا داروهای مخدر برای مهار درد استفاده مي‌كنند. برای آرام کردن بیمار یا کاهش اضطراب او می‌توان از داروهای ضد اضطراب و آرامش بخش استفاده کرد.استفاده از درمان‌هایی نظیر تمدد اعصاب یا تصویرسازی نیز در مهار درد ناشی از عمل و اضطراب مفید است.

معمولاً بیماران اگر بدانند باید چه در انتظار آنهاست عمل را آسان‌تر تحمل می‌کنند. همراهی یکی از اعضاي خانواده یا یک دوست، در هنگام عمل، به کاهش اضطراب بیمار کمک می‌کند. باید به بیماران و اعضای خانواده آنها دستورالعمل‌های مكتوب، در مورد مهار درد در منزل، داده شود. به بیمار همچنین باید دربارۀ اشخاصی که در صورت داشتن درد بتوانند او را راهنمايی کنند اطلاعات داد.

معالجۀ بیماران مسن (Treating Older Patients)

درد در بیماران مسن بعيد نيست با خطر بی‌توجهی روبه‌رو شود و اغلب حساسیت شدید آنها را به درد ناديده مي‌گيرند. شاید تصور شود که آنها درد را به راحتی تحمل مي‌کنند و شاید هم تصورات غلطی در مورد توانایی آنها در استفاده از داروهای مخدر وجود داشته باشد. مباحث مربوط به تشخیص و درمان درد ناشی از سرطان در بیماران مسن‌تر شامل اين موارد است:

• بیماری‌های مزمن چند گانه و منابع درد: سن و رژیم‌های دارویی پیچیده بیماران مسن را درگير خطر فزایندة تداخل داروها و همچنین تداخل داروها و بیماری‌های مزمن مي‌كند.
• اختلالات بصری، شنوایی، حرکتی و فکری در بیماران مسن، نیاز به برخی آزمایش‌های ساده‌ و نظارت مکرر برای تعیین میزان درد را ایجاب می‌کند.
• احتمال بروز عوارض جانبی داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، نظیر ایجاد مسمومیت در کلیه و معده، بروز مشکلاتی در زمینۀ فکر کردن ، یبوست و سردرد، در بیماران مسن بیش‌تر است.
• تأثیر داروهای مخدر: بیماران مسن معمولاً نسبت به تسکین درد حساس‌ترند و تأثير داروهای مخدر بر سیستم عصبی مرکزی آنها باعث تسکین درد برای مدت طولانی‌تری شود.
• از روش تخفیف درد مهار شده توسط بیمار باید با احتیاط بیش‌تری در بیماران مسن استفاده كرد. زیرا داروها با سرعت کم‌تری از بدن خارج می‌شوند و این بیماران به عوارض جانبی حساس‌تر هستند.
• شیوه‌های دیگر مصرف دارو مانند مصرف دارو از طریق مقعد كمابيش در بیماران مسن مفید نيست زیرا معمولاً از لحاظ فیزیکی قادر به جذب دارو نيستند.
• مهار درد پس از جراحی نیز نیاز به تماس مکرر و مستقیم با پزشکان جهت نظارت بر نحوۀ تسکین درد دارد.
• بررسی مجدد داروها و تغییرات لازم را باید هنگام تغییر مکان بیمار مسن (مثلاً از بیمارستان به منزل یا خانة سالمندان) انجام داد.