سرطان ریه مهم‌ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان و زنان است. اما وضعیت همواره اینگونه نبوده است. پیش از کاربرد گسترده دستگاه‌های مکانیکی پیچیدن سیگار، سرطان ریه یک بیماری نادر بود. امروزه، تقریباً 90 درصد از مرگ و میر ناشی از سرطان ریه به دلیل کشیدن سیگار اتفاق می‌افتد، در حالی‌که گاز رادون و آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض دیگر مواد شیمیایی نقش کم‌اهمیت‌تری در ایجاد این مرگ و میر بر عهده دارند. داروهایی که به تازگی تولید شده‌اند برای کسانی که امروزه این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود امیدواری تازه‌ای ایجاد کرده‌اند.
سیگار نه تنها پر از مواد شیمیایی سرطان‌زا است که سیستم دفاع طبیعی ریه را هم خلع سلاح می‌کند. مجاری تنفسی دارای آستری از موهای بسیار ریز به نام مژه (مژک) می‌باشند. این موها با جارو کردن و بیرون راندن توکسین‌ها، باکتری، و ویروس‌ها، از ریه‌ها محافظت می‌کنند. دود توتون این مژه‌ها را فلج می‌کند و بنابراین آنها نمی‌توانند وظیفه خود را انجام دهند، و در نتیجه مواد سرطان‌زا در ریه جمع می‌شود.
سرطان ریه به‌طور مخفیانه آغاز می‌شود. معمولاً در مراحل اولیه این بیماری هیچ علائم یا نشانه‌های هشداردهنده‌ای وجود ندارد. با پیشرفت سرطان ریه، علائمی که ایجاد می‌شود معمولاً غیراختصاصی بوده و امکان دارد شامل موارد زیر باشد:
• سرفه‌ای که برطرف نمی‌شود.
• درد در قفسه سینه، مخصوصاً به هنگام کشیدن نفس‌های عمیق
• خس‌خس کردن سینه یا تنگی نفس
• بالا آوردن بلغم (خلط) خونی
• خستگی
آیا می‌توان مراحل اولیه سرطان ریه را ردیابی نمود؟ نوعی اسکن به نام سی‌تی‌اسکن مارپیچی (اسپیرال) در ردیابی مراحل اولیه سرطان ریه در برخی از افراد نویدبخش بوده است، اما مشخص نیست که آیا با استفاده از آن می‌توان بیماری را به اندازه کافی زود ردیابی نمود که نجات جان بیماران میسر شود. محققین در حال حاضر مفید بودن این تست را ارزیابی می‌کند. یکی از نقاط ضعف این تست این است که سی‌تی‌اسکن مارپیچی تعداد زیادی ناهنجاری‌های طبیعی موجود در ریه را آشکار می‌سازد، که امکان دارد این امر به انجام نمونه‌برداری، نگرانی، و جراحی غیرضروری منجر شود.
در اکثر موارد، تا ظاهر شدن علائمی مانند سرفه مزمن یا خس‌خس کردن سینه که سرطان ریه ایجاد می‌کند، به‌وجود این بیماری مظنون نمی‌شوند. در این مرحله از بیماری، پزشک به احتمال قریب به یقین دستور می‌دهد رادیوگرافی قفسه سینه و یا دیگر تست‌های تصویربرداری صورت گیرد. همچنین، شاید از بیمار بخواهند خلط بالا بیاورد تا تست خلط را انجام دهند. اگر هر کدام از این تست‌ها حاکی از حضور سرطان باشد، به احتمال قریب به یقین نمونه‌برداری انجام می‌شود.
اگر در عکسبرداری با اشعه – X تومور مشکوکی دیده شود، یا در تست خلط سلول‌های سرطانی وجود داشته باشد، از نمونه‌برداری برای تأیید تشخیص استفاده می‌کنند. نمونه کوچکی از توده مشکوک را، معمولاً با یک سوزن، برمی‌دارند تا زیر میکروسکوپ معاینه نمایند. آسیب‌شناس با بررسی این نمونه می‌تواند تعیین نماید که آیا تومور سرطان ریه است، و اگر سرطان ریه می‌باشد، از چه نوع است.
دو نوع عمده سرطان ریه وجود دارد که با قیافه ظاهری سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ از هم متمایز می‌شوند. در بین این دو نوع، سرطان سلول کوچک ریه مهاجم‌تر است، یعنی اینکه می‌تواند در مراحل اولیه بیماری سریع‌تر به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یابد. سرطان سلول کوچک ریه ارتباطی قوی با کشیدن سیگار دارد و به‌ندرت در افراد غیرسیگاری یافت می‌شود. سرطان سلول غیرکوچک ریه کندتر رشد می کند و رایج‌تر است، و تقریباً 90% از تمام موارد سرطان ریه از این نوع می‌باشد.
برای توصیف میزان گسترش سرطان در شخص بیمار از مرحله‌بندی استفاده می‌شود. سیستم‌های مرحله‌بندی متفاوتی برای دو نوع عمده سرطان ریه وجود دارد. سرطان سلول کوچک ریه به دو مرحله تقسیم می‌شود که عبارتند ار مرحله «محدود»، یعنی اینکه سرطان در یک ریه محدود می‌باشد و شاید به غدد لنفاوی مجاور گسترش‌یافته باشد، و مرحله «پیشرفته»، یعنی اینکه سرطان به ریه دیگر یا به فراتر از ریه‌ها گسترش‌یافته است. در مورد سرطان سلول غیرکوچک ریه، بسته به میزان گسترش بیماری، از مراحل 1 تا 4 استفاده می‌کنند.
ممکن است میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان ریه گمراه کننده باشد. بسته به مرحله بیماری در زمان تشخیص آن، احتمال زنده ماندن بیماران مبتلا به سرطان سلول کوچک ریه به مدت 5 سال پس از زمان تشخیص بیماری از 1 تا 49 درصد متغیر است. اما در طی دهه گذشته پیشرفت‌هایی در درمان این بیماری به‌دست آمده است، و بنابراین شاید در افرادی که امروزه این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود نتیجه بیماری بهتر شده باشد.
اگر سرطان غیرسلول کوچک ریه پیش از گسترش یافتن به فراتر از یک ریه ردیابی شود، گاهی اوقات می‌توان آن را با جراحی معالجه نمود. ممکن است جراح بخشی از ریه که حاوی تومور است، یا، در صورت لزوم، کل ریه را بردارد. بعد از عمل جراحی، برخی از بیماران تحت پرتودرمانی و یا شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده از بین برود. در بیمارانی که به سرطان سلول کوچک ریه دچار هستند، معمولاً جراحی از گزینه‌های درمان نمی‌باشد زیرا این سرطان معمولاً پیش از زمان تشخیص گسترش یافته است.
اگر سرطان ریه آنقدر پیشرفته است که نمی‌توان آن را معالجه نمود، باز هم می‌توان با استفاده از درمان‌های مختلف به بیمار کمک کرد بیشتر زنده بماند و از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شود. با کاربرد شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌توان اندازه تومورها را کاهش داد و به کنترل نمودن علائم، مانند درد استخوان‌ها یا انسداد مجاری تنفسی، کمک نمود. معمولاً از شیمی‌درمانی به‌عنوان درمان عمده سرطان سلول کوچک ریه استفاده می‌شود.
هدف‌درمانی شکل جدیدتری از درمان سرطان است و اغلب از آن به‌صورت ترکیب با شیمی‌درمانی، یا به هنگامی‌که درمان‌های دیگر موفق عمل نمی‌کنند، استفاده می‌شود. در یک نوع از هدف‌درمانی از رشد رگ‌های خونی جدیدی جلوگیری می‌شود که سلول‌های سرطانی را تغذیه می‌کنند. محققان نشان داده‌اند این نوع هدف‌درمانی، اگر همراه با شیمی‌درمانی انجام شود، به بیماران مبتلا به سرطان ریه پیشرفته کمک می‌کند بیشتر زنده بمانند. در دیگر انواع هدف‌درمانی، همان‌طور که در این تصویر بسیار بزرگ شده می‌بینید، از ارسال سیگنال‌هایی جلوگیری می‌کنند که باعث تکثیر سلول‌های سرطانی می‌شوند.
با انجام آزمایشات بالینی به پزشکان کمک می‌شود درمان‌های نویدبخش جدید سرطان ریه را بررسی نمایند. و بیماران با شرکت در آزمایشات بالینی به مراقبت‌های جامع دسترسی پیدا می‌کنند.
ممکن است تشخیص سرطان ریه باعث شوکه شدن شخص بیمار شود، و، اگر با کشیدن سیگار ارتباط داشته باشد، امکان دارد او احساس گناه هم بکند که در ایجاد این بیماری مقصر است. اما اینک زمان آن نیست که او خود را مقصر قلمداد کند. کارشناسان توصیه می‌کنند بیمار باید به جای این کار آینده‌نگر باشد. هنوز آنقدر دیر نشده که او نتواند تغییرات مناسبی در سبک زندگی خود ایجاد کند. شواهد موجود نشان می‌دهد وضعیت بیمارانی که پس از آگاهی از ابتلا به سرطان ریه سیگار را ترک می‌کنند بهتر از بیمارانی خواهد بود که به کشیدن سیگار ادامه می‌دهند.
کشیدن سیگار دلیل عمده ابتلا به سرطان ریه است، اما تنها عامل خطر نمی‌باشد. به نظر می‌آید استنشاق دود سیگار دست دوم در منزل یا در محل کار هم این خطر را افزایش می‌دهد. احتمال ایجاد سرطان ریه در شخصی غیرسیگاری که با یک سیگاری ازدواج کرده است 20 تا 30 درصد بیشتر از شخصی غیرسیگاری است که همسر یا شوهرش سیگار نمی‌کشد.
ممکن است مشاغل خاص خطر سرطان ریه را در افراد سیگاری و غیرسیگاری افزایش دهد. افرادی که با اورانیوم، آرسنیک، و دیگر مواد شیمیایی صنعتی سر و کار دارند باید احتیاط‌هایی را رعایت نمایند تا میزان قرار گرفتن در معرض این مواد را محدود سازند. آزبست، که زمانی در گذشته به‌طور گسترده‌ای در مواد عایق کننده استفاده می‌شد، یکی از علل معروف ایجاد سرطان ریه می‌باشد. امروزه به‌ندرت از آزبست استفاده می‌شود، اما کارگرانی که سال‌ها پیش در معرض آن قرار گرفتند هنوز هم با خطر ابتلا به سرطان ریه روبرو می‌باشند.
رادون گاز رادیواکتیو طبیعی است که در قسمت‌های خاصی از زمین در سطوح بالاتر از نرمال وجود دارد. ممکن است غلظت این گاز در منازل افزایش یابد و خطر سرطان ریه بیشتر شود، مخصوصاً در مورد افرادی که سیگار می‌کشند. این گاز قابل رؤیت نیست و بی‌بو می‌باشد، اما با استفاده از کیت‌های (مجموعه قطعات یک دستگاه به‌صورت مونتاژ نشده) ساده می‌توان آن را ردیابی نمود.
آلودگی هوا، گرچه در مقایسه با کشیدن سیگار تعداد بسیار معدودتری از موارد سرطان ریه را ایجاد می‌کند، با این وجود ممکن است در تشکیل سرطان ریه نقش داشته باشد. کارشناسان معتقدند که امکان دارد آلودگی ناشی از اتوموبیل‌ها، کارخانجات، و نیروگاه‌ها به نحوی شبیه به دود سیگار دست دوم بر ریه‌های مردم تأثیر گذارد. برآورد می‌شود حدود 5% از مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در سطح جهان به دلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد.
• سابقه سرطان ریه در خانواده.
• نوشیدن آبی که غلظت آرسنیک آن بالا است.
سرطان ریه در افرادی که با عوامل خطر شناخته شده روبرو نیستند، از جمله در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند، هم ایجاد می‌شود. محققان هنوز دلیل این امر را نمی‌دانند، اما به نظر می‌آید موارد بروز سرطان ریه در زنان غیرسیگاری بیشتر از مردان غیرسیگاری باشد. و یک نوع سرطان ریه به نام آدنوکارسینوم در غیرسیگاری‌ها رایج‌تر است تا در سیگاری‌ها.
سرطان ریه شاید یکی از مهلک‌ترین شکل‌های سرطان است، اما یکی از پیشگیری پذیرترین شکل سرطان هم می‌باشد. راه پیشگیری این بیماری در دو کلمه خلاصه می‌شود: سیگار نکشید. و اگر سیگار می‌کشید، کمکی که لازم دارید را به‌دست آورید تا آن را ترک کنید. ظرف مدت 5 سال پس از ترک سیگار، خطر مرگ ناشی از سرطان ریه کاهش می‌یابد و به نصف خطر مربوط به شخصی می‌رسد که روزی یک پاکت سیگار می‌کشد. و ده سال پس از ترک سیگار، احتمال مرگ ناشی از سرطان ریه عملاً به میزانی خواهد رسید که انگار هرگز سیگار نکشیده‌اید.