نسخه‌اي که پزشکان و دکوراتورها براي خانمهاي خانه‌دار مي‌پيچند
12+5 توصيه ضدآرتروز به خانمهاي خانه‌دار
«آرتروز، يک اصطلاح کلي است که براي درد و التهاب مفاصل به کار مي‌رود؛ درد و التهابي که به دنبال تخريب و تحليل غضروف‌ها به وجود مي‌آيد.» حتماً با خواندن اين جملات دکتر تقي بغدادي، دانشيار ارتوپدي دانشگاه علوم‌پزشکي تهران، موضوع اين هفته «خانه سالم» را حدس زده‌ايد: آرتروز و خانه‌داري. اگر شما هم از اين مشکل رنج مي‌بريد و مي‌خواهيد جلوي پيشرفت آن را بگيريد يا اگر مصممم هستيد که حالا حالاها خودتان را گرفتار آرتروز دست و پا و کمر نکنيد، با «خانه سالم» اين هفته همراه شويد.
تشخيص آرتروز کار ساده‌اي نيست و نمي‌توان تنها با يک نگاه و با مشاهده چند علامت کلينيکي به آن پي برد. حتي گاهي اوقات آن‌قدر علايم آرتروز و پوکي استخوان به هم شبيه‌اند که پزشکان براي تشخيص اين بيماري‌ها از همديگر ناچارند تغييرات راديوگرافي را به دقت بررسي کنند.
آرتروز، چه کساني را تهديد مي‌کند؟
اين روزها زياد مي‌شنويم که سن ابتلا به آرتروز در بين ايرانيان پايين آمده و خانم‌ها بيشتر از آقايان به اين بيماري مبتلا مي‌شوند. دکتر تقي بغدادي، متخصص ارتوپدي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، در اين باره ميگويد: «البته ما آمار دقيقي از سن مبتلايان ايراني به آرتروز اندام تحتاني نداريم اما تغييرات غضروفي و دردهاي مفصلي معمولا از دهه سوم زندگي به بعد، در مردم کشورمان، آغاز مي‌شود.» به گفته وي، خانم‌ها به دلايل مختلفي از جمله ضعف عضلات، تماس کمتر با نور خورشيد، بارداري و زايمان، بيشتر از آقايان در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند.
اگرچه چاقي و عدم مواجهه کافي با نور آفتاب را از مهم‌ترين عوامل ابتلاي خانمهاي خانه‌دار به آرتروز مي‌دانند، دکتر بغدادي معتقد است که: «عوامل ژنتيکي هم نقش بسيار موثري در ابتلاي يک خانم به آرتروز دارند؛ مثلا خانم 35 ساله‌اي که مادرش از زانودرد و التهاب مفاصل رنج مي‌برده در مقايسه با خانم 50 ساله‌اي که هيچ سابقه‌اي از اين بيماري در خانواده‌اش نداشته، شانس بيشتري براي ابتلا به آرتروز دارد.» او ضعف عضلات و در نتيجه فشار مضاعف به مفاصل زانو را از ديگر عوامل ابتلا به آرتروز برشمرده و ميافزايد: «مسايل تغذيه‌اي و انجام دادن غلط کارهاي فيزيکي و دشوار خانه‌داري هم مي‌تواند خانم‌ها را بيشتر به اين بيماري نزديک کند و اگر علايم پوکي استخوان هم در فردي بروز کند احتمال ابتلا به آرتروز و دردهاي مفصلي در او بيشتر مي‌شود. شل شدن مفاصل در اثر پارگي رباط پا و التهاب و عفونت مفاصل هم از ديگر عوامل ابتلا به آرتروز است.»
چه بايد کرد؟
آرتروز، دردي است که با کارهاي سنگين و طولاني‌مدت و انجام يک‌باره کارهاي خانه، شدت پيدا مي‌کند و پس از آن شايد با چند ساعت خوابيدن و استراحت، کمي آرام‌تر شود. شايد به همين دليل است که بيشتر خانم‌ها بعد از يک خانه‌تکاني يا برگزاري يک مهماني مفصل، تا يکي دو روز، از درد کمر و پا شکايت دارند. روماتولوژيست‌ها معمولاً براي افراد مبتلا به آرتروزهاي ساده، موارد زير را توصيه مي‌کنند: داروهاي ضدالتهاب خوراکي، ورزش‌هاي سبک، تزريق داروهاي درون مفصلي و استروييدي که روان شدن مفصل را در پي دارند و گاهي فيزيوتراپي و... اگر کار به جايي رسيده باشد که زانوها تغيير شکل داده باشند و بيمار قادر به خم و راست کردن آنها نباشد و درمان‌هاي دارويي جواب ندهد، چاره‌اي جز جراحي باقي نمي‌ماند.
توصيه‌هاي ضدآرتروز به خانمهاي خانه‌دار
خيلي از خانم‌ها کارهاي خانه را علت اصلي ابتلاي‌شان به آرتروز مي‌دانند. اين در حالي است که به اعتقاد پزشکان، نبايد همه تقصيرها را به گردن کارهاي خانه انداخت؛ آنچه باعث تخريب غضروف و مفاصل در نواحي زانو و کمر مي‌شود، معمولاً نحوه نادرست کار کردن خانم‌ها در خانه است. اگر حفظ سلامت‌تان برايتان اهميت دارد و دوست نداريد به اين زودي‌ها زانو و کمرتان را به تيغ جراحي بسپاريد، به اين 12 توصيه آسان عمل کنيد:
همه کارهاي‌تان را در يک روز انجام ندهيد. توصيه دکتر بغدادي، متخصص ارتوپدي، اين است: «از آنجا که فشار مکانيکي بيش از حد باعث تشديد درد کمر مي‌شود؛ بهتر است يک روز گردگيري کنيد، يک روز جارو بکشيد و شستشو را به روز ديگري موکول کنيد.»
هر چه‌قدر هنگام کار کردن کمتر خم و راست بشويد به نفع‌تان است. بنابراين بهتر است از جاروبرقي و جارودستي‌هايي با دسته‌هاي بلند استفاده کنيد.
براي پيشگيري از ابتلا يا شدت يافتن درد زانو نبايد اين مفصل را بيش از حد خم کنيد. زانو زدن هنگام نظافت کف سالن و اتاق‌ها يکي از مؤثرترين عوامل در درد استخوان است. پس بهتر است براي نظافت کف منزل از يک تي‌دسته‌بلند استفاده کنيد.
هر چه‌قدر کمرتان در هنگام کار کردن کمتر به سمت جلو خم باشد، احتمال کمردرد و ابتلا به آرتروز هم در شما کمتر مي‌شود. بنابراين بهتر است شير ظرف‌شويي‌تان را به گونه‌اي تنظيم کنيد که هنگام شستن ظروف بدن‌تان به سمت جلو متمايل نشود. البته بايد حواس‌تان به فاصله‌تان با اجاق گاز هم باشد تا از خم شدن طولاني‌مدت و بيش از حد هنگام آشپزي هم بپرهيزيد.
اگر از درد پا يا کمر رنج مي‌بريد و نمي‌توانيد براي انجام امور خانه زياد سرپا بايستيد، بهتر است از يک صندلي بلند هنگام پخت‌وپز، آشپزي يا پوست کندن مواد غذايي استفاده کنيد. براي جلوگيري از خم شدن بيش از حد زانوهايتان هنگام اتو کردن لباس‌ها (زيرا هنگام اتوکشي لباس‌ها افراد معمولاً چهار يا دو زانو مي‌نشينند) مي‌توانيد يک ميز اتوي پايه‌دار تهيه کنيد و روي يک صندلي بنشينيد و اين کار را انجام دهيد.
مثالي که دکتر بغدادي براي بلند کردن و جابه‌جا کردن صحيح اجسام سنگين به کار مي‌برد، اين است: «مثلا اگر خانمي يک قابلمه پر از برنج را براي آب‌کش کردن از روي اجاق گاز با کمر راست بردارد، در مقايسه با خانمي که يک ظرف نيم‌کيلويي را با خم کردن کمرش از روي زمين برمي‌دارد، خيلي کمتر احتمال دارد به کمر درد مبتلا بشود. خانم‌ها بايد تمام تلاش‌شان بر اين باشد که در انجام امور منزل کمترين فشار را به ستون فقرات و زانوهايشان وارد کنند. ممکن است يک آقاي 65 ساله که 40 سال از عمرش را مشغول کارهاي سرپايي مثل آشپزي بوده هيچ درد و التهابي در مفاصل‌اش نداشته باشد و در مقابل، خانم‌ها با کمترين زياده‌روي در کارهاي خانه دچار درد التهاب شوند. دليل اين امر عمدتا به زمينه‌هاي ژنتيکي و ضعف عضلات در خانم‌ها برمي‌گردد.»
استفاده از ميز و صندلي براي صرف غذا و انجام کارهايي مانند درست کردن سالاد هم به پيشگيري يا عدم تشديد آرتروز پا در خانم‌ها منجر مي‌شود.
به منظور جلوگيري از ابتلا به آرتروز يا کاهش درد زانو و کمر، يکي از توصيه‌هاي متخصصان اين است که از توالت‌هاي فرنگي به جاي توالت ايراني استفاده شود.
همان‌طور که گفته شد، ضعف عضلات يکي از عوامل ابتلا به آرتروز در خانم‌هاست. دليل‌اش هم اين است که در صورت ضعيف بودن عضلات (مخصوصاً عضلات ران)، زانو مجبور به تحمل کردن تمام وزن بدن مي‌شود و به همين علت پس از مدتي مفاصل و غضروف‌هاي آن به دليل تحمل فشار بيش از حد تحليل مي‌روند و دچار سايش مي‌شوند و فرد به آرتروز مبتلا مي‌شود. براي جلوگيري از اين مساله بايد دور رژيم‌هاي لاغري سفت و سخت و غيراصولي را خط بکشيد و بنابه توصيه‌هاي دکتر بغدادي، ورزش و فعاليت‌هاي فيزيکي مستمر و مناسبي براي تقويت عضلات‌تان انجام دهيد. شما مي‌توانيد براي اين کار، هر ساعتي در روز که وقت اضافه پيدا کرديد روي يک صندلي بنشينيد، يک بالش کوچک روي پاي‌تان (بالاي انگشت‌ها) قرار دهيد و پاهايتان را از سطح زمين بالا بياوريد و تا 10 بشماريد و 10 بار اين کار را تکرار کنيد.
چاقي بيش از حد هم باعث افزايش فشار روي کمر و زانوها مي‌شود. بنابراين اگر دچار اضافه‌وزن هستيد، سعي کنيد با راه‌هاي اصولي و منطقي خودتان را به وزن ايده‌آل برسانيد.
هنگام نشست و برخاست و بلند کردن اجسام، کمرتان را خم نکنيد و ساعت‌هاي طولاني دو زانو يا چهارزانو ننشينيد.
متأسفانه نوع تغذيه نادرست هم در ابتلا يا شدت آرتروز تاثير به سزايي دارد. به همين دليل، دکتر بغدادي به کليه خانم‌ها توصيه مي‌کند که در کنار ورزش منظم، لبنيات بخورند و از مصرف غذاهاي حاوي کلسيم و ويتامين
D
هم غافل نمانند.
پنج توصيه ضد آرتروز دکوراتورها
1.
انجام کارهايي مانند خم شدن، چرخش، کشيدن و گرفتن اجسام براي افراد مبتلا به آرتروز که داراي علايم مزمن اين بيماري هستند، آسان نيست. بنابراين بايد در چيدمان خانه اين موضوع مورد توجه قرار بگيرد و اشيا و وسايل طوري قرار داده شوند که دسترسي به آنها راحت بوده و با حداقل نيرو و تلاش امکانپذير باشد.
2.
براي بيماران مبتلا به آرتروز مزمن حتي ممکن است گرفتن دستگيره و باز و بسته کردن درها هم مشکل باشد. بهتر است براي قسمتهاي داخلي خانه و اتاق‌ها از درهايي با لولاهاي فنري که با نيروي کمي حرکت مي‌کنند، استفاده کنيد.
3.
کار با شيرهاي آب معمولي که براي باز و بسته کردن نياز به پيچاندن دارند براي افرادي که دردهاي مفصلي و عضلاني دارند، آسان نيست. توصيه مي‌شود به جاي اين شيرها، شيرهاي آبي که باز و بسته کردنشان نيازي به پيچاندن و چرخاندن ندارد (مانند شيرهاي مجهز به چشم الکترونيک يا شيرهاي آب با پدال پايي) نصب کنيد. اين کار علاوه بر راحتي استفاده، به صرفهجويي در مصرف آب هم کمک مي‌کند.
4.
کابينتهاي آشپزخانه بايد در ارتفاع مناسبي نصب شوند تا استفاده از آنها راحت باشد. گاهي ممکن است براي برداشتن ظروف و موادغذايي از قسمتهاي عقبي کابينت نياز به خم شدن و کشش دست باشد. استفاده از کابينتهايي با صفحهها و طبقات چرخان، دسترسي را آسان و اين مشکل را برطرف مي‌کند. استفاده از اين کابينتها براي افرادي که محدوديت حرکت دارند، مفيد است.
5.
لوازم حمام مانند صابون، شامپو و صابون همچنين آويز حوله و سبد لباس را جايي نصب کنيد که دسترسي به آنها آسان بوده و کمترين فشار به مفصل، دستها و پشت وارد شود. همچنين براي کمک به حفظ تعادل به ديوارههاي حمام چند دستگيره نصب کنيد.
کلیدواژه ها:
 جدول شناسه
|