اهمیت تغذیه در مراقبت‌های مربوط به سرطان

Nutrition In Cancer Care

خلاصه‌ای در مورد اهمیت تغذیه در مراقبت‌های مربوط به سرطان

سرطان و درمان‌های آن گاهی موجب بروز عوارض جانبی در امر خورد و خوراك می‌شود. برنامۀ غذایی بخش مهمی از درمان سرطان است و استفاده از غذاهای مناسب، قبل، بعد و در طی درمان به بیماران کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشند و قوی‌تر بمانند. برای راحتي خيال از رسیدن مواد غذایی مناسب و لازم به بدن، بیمار باید به اندازۀ کافی از غذاهای حاوی مواد غذایی اصلی (ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتیئن، کربو هیدرات، چربی و آب) استفاده کند.

با وجود این، بعضی از عوارض جانبی سرطان و درمان‌های آن، برای بسیاری از بیماران غذا خوردن را دشوار می‌کند. از جمله عوارضی که در غذا خوردن ایجاد اختلال می‌کنند بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، زخم دهان، مشکل در بلع و درد است.

این عوارض بر اشتها، طعم، بو و توانایی خوردن مقدار کافی غذا یا جذب مواد مغذی از غذا تأثیر منفی دارند. گاهی سوءتغذیه (کمبود مواد غذایی اصلی) به‌وجود می‌آید که موجب ضعف و خستگی بیمار می‌شود و توانایی بیمار برای مقابله با عفونت‌ها یا تحمل درمان‌های سرطان کاهش می‌یابد.

یکی از رایج‌ترین مشکلات تغذیه‌ای که اکثر بیماران سرطانی با آن سر و کار دارند مصرف بسیار کم پروتئين و کالری است. پروتیئن و کالری نقش اساسی و مهمی در معالجه، مبارزه با عفونت و تأمین انرژی دارند.

بی‌اشتهایی و کاشکسی، لاغری و ضعف مزمن از عوامل رایج سوءتغذیه در بیماران سرطانی است.

بی‌اشتهایی یکی از عوارض شایع در بیماران مبتلا به سرطان است. بی‌اشتهایی معمولاً در مراحل اولیۀ بیماری یا مدتی پس از آن، وقتی تومور رشد می‌کند و منتشر می‌شود، رخ می‌دهد. بعضی افراد هنگامی که سرطان را در آنها تشخیص می‌دهند مبتلا به بی‌اشتهایی‌اند. تقریباً تمام بیمارانی که سرطان گسترده‌ای دارند از اشتها می‌افتند. بی‌اشتهایی رایج‌ترین علت سوءتغذیه در بیماران سرطانی است.

کاشکسی (Cachexia)، یک سندروم لاغری است که موجب ضعف و از دست دادن وزن، چربی و تحليل عضلات می‌شود. این سندروم معمولاً در بیماران مبتلا به تومورهایی در ریه، پانکراس و دستگاه گوارش فوقانی به‌وجود می‌آید و با شيوع کمتر در بیماران مبتلا به سرطان پستان یا سرطان دستگاه گوارش تحتانی مشاهده شده است. بی‌اشتهایی و سوءهاضمه معمولاً با هم رخ می‌دهند. کاهش وزن ممکن است به دلیل خوردن کالری‌های کمتر، مصرف کالری بیشتر یا ترکیبی از این دو، رخ دهد. کاشکسی ممکن است در افرادی هم که به اندازۀ کافی غذا می‌خورند ولی توانایی جذب مواد غذایی را ندارند اتفاق بیفتد.

کاشکسی به اندازۀ تومور، نوع یا اندازه گسترش آن وابسته نیست. کاشکسی سرطانی، شباهتي با گرسنگی ندارد. بدن فرد سالم می‌تواند با آرام کردن سرعت مصرف مواد غذایی در بدن، خود را با گرسنگی تطبیق دهد ولی در بیماران سرطانی بدن توانایی تنظیم سرعت مصرف مواد غذایی را ندارد.

عادات غذایی مناسب، به بیمار کمک می‌کند تا عوارض سرطان و درمان‌های آن را در طی مراقبت‌های مربوط به سرطان، تحمل کند.

تغذیه درمانی به بیماران سرطانی کمک می‌کند تا مواد غذایی لازم را برای حفظ قدرت بدنی، جلوگیری از آسیب دیدن بافت بدن، بازسازی بافت و مقابله با عفونت دریافت و جذب کنند. راهنمایی‌های مربوط به غذا خوردن بیماران سرطانی اغلب با روش‌های معمول مربوط به تغذیة سالم بسیار متفاوت است.

تنظیم برنامه تغذیة بیماران سرطانی به‌گونه‌ای است که به بیمار براي تحمل عوارض سرطان و درمان آن کمک مي‌کند. بعضی از شیوه‌های درمان سرطان در صورتی که بیمار به خوبی تغذیه شود و در برنامۀ غذایی خود مقدار کافی کالری و پروتیئن مصرف کند مؤثرتر هستند. افرادی که در حین درمان سرطان به‌خوبی غذا می‌خورند حتی شاید بتوانند میزان بالاتر نوع خاصی از شیوه‌های درمانی را تحمل کنند. تغذیة خوب احتمال بهبودی را افزایش می‌دهد.

تأثیر سرطان بر تغذیه

سرطان اغلب نحوۀ استفادة بدن از غذا را تغییر می‌دهد.

تومورها گاه موادی شیمیایی ترشح می‌کنند که نحوۀ استفاده بدن از نوع خاصی از مواد غذایی را تغییر می‌دهد؛ مثلاً اغلب تومورهای معده یا روده، در جذب پروتئین، چربی و کربوهیدرات‌ها اختلالاتی ایجاد می‌کنند. شاید به‌نظر برسد که بيمارتان به اندازۀ کافی غذا می‌خورد ولی ممکن است بدن او قادر به جذب تمام مواد مغذی موجود در غذا نباشد. برنامه‌هاي غذایی که پروتئین و کالری بیشتری دارند در رفع این مشکل کمک و از شروع کاشکسی پیشگیری مي‌کنند. داروها نیز گاهی مفیدند. نظارت پیشگیرانه زود هنگام بر تغذیۀ بيمار بسيار مهم است، زیرا در غیر این صورت از بین بردن کامل ضعف و لاغری مزمن(کاشکسی) کار دشواری است.

داروها به تسکین ناراحتی‌های مربوط به علائم سرطان و عوارض جانبی آن، که موجب کاهش وزن می‌شوند، کمک مي‌کنند.

درمان پیشگیرانۀ علایم سرطان و عوارض جانبی آن، که بر غذا خوردن تأثیر می‌گذارند و موجب از دست دادن وزن می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. تغذیه درمانی و مصرف دارو می‌تواند در حفظ وزن به بیمار کمک کند. چند نوع از داروهایی که معمولاً برای تخفيف این علائم و عوارض جانبی به‌کار می‌روند در زیر آمده‌اند.

• داروهایی جهت جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ
• داروهایی جهت جلوگیری از اسهال
• آنزیم‌های خاص لوزالمعده
• داروهای کاهش یبوست (برای تحریک حرکات روده)
• داروهایی برای مشکلات مربوط به دهان (تمیز کردن دهان، تحریک بزاق، جلوگیری از عفونت، تسکین درد و التیام زخم‌ها)
• داروهایی برای تسکین درد

برای اطلاعات بیشتر به بخش غربالگری و ارزیابی تغذیه و پیشنهادهاي غذایی برای تخفیف عوارض بیماری مراجعه کنید.

تأثیر درمان سرطان بر تغذیه

اثر جراحی بر تغذیه

اثر شیمی‌درمانی بر تغذیه

اثر پرتودرمانی بر تغذیه

اثر ایمنی درمانی بر تغذیه

اثر پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادین بر تغذیه

اثر جراحی بر تغذیه

جراحی موجب افزایش نیاز بدن به مواد غذایی و انرژی می‌شود.

بدن برای التیام زخم‌ها، مبارزه با عفونت و بازیابی سلامتی پس از جراحی، نیاز به انرژی و موادغذایی بیشتری دارد. در صورتی که بیمار قبل از جراحی دچار سوءتغذیه شده باشد، گاه در دوران نقاهت دچار عوارضی مانند التیام نامناسب و عفونت مي‌شود. بیماران مبتلا به انواع خاصی از سرطان، نظیر سرطان‌های سر، گردن، معده و روده، معمولاً در همان هنگام تشخیص سرطان دچار سوءتغذیه‌اند و به همین دلیل شاید مراقبت‌های غذایی قبل از جراحی برای آنها لازم باشد.

گاه عوارض جانبی مربوط به تغذیه در اثر جراحی به وجود مي‌آید.

بیش از نیمی از بیماران سرطانی جراحی می‌شوند. جراحی مي‌تواند شامل برداشتن چند بخش یا تمام عضو خاصی از بدن باشد که توانایی بیمار را برای خوردن و هضم کردن غذا دچار مشکل مي‌کند. موارد زیر مشکلاتی در تغذیه‌اند که به نوع خاصی از جراحی‌ها بستگی دارند.

• جراحی در سر و گردن اغلب موجب بروز مشکلاتی در جویدن و بلع غذا می‌شود. فشارهاي روحی و روانی ناشی از برداشتن مقداری از بافت بدن در طی جراحی هم بر اشتها تأثیر مي‌گذارد.
• جراحی‌های دستگاه گوارشی هم ممکن است بر عملکرد مناسب آن اثر بگذارد و سرعت گوارش را کاهش دهد. خارج کردن بخشی از معده موجب ایجاد احساس سیری قبل از خوردن مقدار کافی غذا مي‌شود؛ همچنین جراحی معده می‌تواند منجر به بروز سندروم دامپینگ
  (umping)  -تخلیة محتویات معده به روده‌ها قبل از گوارش غذا- شود. بعضی از اعضای دستگاه گوارش در شرایط عادی هورمون‌ها و مواد شیمیایی تولید می‌کنند که برای هضم غذا لازم است؛ در صورتی که این اعضا از جراحی صدمه ببینند، بدن پروتیئن، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در برنامۀ غذایی را به‌طور عادی جذب نمی‌کند؛ و میزان قند، نمک و مایعات در بدن نامتعادل می‌شود.
• تغذیه درمانی این مشکلات را درمان و به بیماران سرطانی برای دریافت مواد غذایی مورد نیازشان کمک مي‌کند.

تغذیه درمانی مي‌تواند مشكلات تغذيه‌اي ناشي از عوارض جانبی جراحی را معالجه ‌کند.

تغذیه درمانی معمولاً شامل موارد زیر است:

• نوشیدنی‌های مکمل غذایی
• تغذیۀ روده‌ای (Enteral Nutrition) : وارد كردن مایعات از لوله به داخل معده و روده
• تغذیۀ تزریقی (Parenteral Nutrition) : فرستادن مواد غذایی از راه کاتتر به جریان خون
• داروهای اشتهاآور

جراحی گاهی موجب خستگی، درد و کم اشتهایی می‌شود.

احساس درد، خستگی و یا از دست دادن اشتها، پس از جراحی، در بیماران بسیار شایع است؛ بعضی از بیماران به دلیل این عوارض نمي‌توانند برای مدت کوتاهی، مطابق برنامة غذایی معمول خود غذا بخورند. نکات مربوط به تغذیه‌اي که در ادامه ذکر شده است به بیمار کمک مي‌کند:

• از خوردن نوشیدنی‌های گازدار (مانند سودا) و مواد غذایی تولیدکننده گاز (مانند لوبیا، نخود، کلم بروکلی، کلم، کلم دلمه‌ای، فلفل سبز، تربچه و خیار) خودداری کنید.
• در صورتی‌که در اجابت منظم مزاج مشکل دارید، مقدار کمی مواد غذایی فیبردار با غذای خود مصرف کنید و آب زیادی بنوشید. مواد غذایی سبوس‌دار (مانند سبوس گندم و بلغور جو دوسر)، لوبیا، سبزي‌ها، میوه و نان سبوس‌دار منابع خوبی از فیبر هستند.
• برای التیام زخم‌ها از غذاهایی که پروتئین و کالری زیاد دارند استفاده کنید؛ از آن جمله می‌توان به تخم‌مرغ، پنیر، شیر کامل، بستنی، آجیل، کرة بادام زمینی، گوشت قرمز، مرغ و ماهی اشاره کرد. با تفت دادن غذاها و استفاده از شیرۀ گوشت، مایونز و سس سالاد کالری مواد غذایی را افزایش دهید. مواد مکمل غذایی دارای پروتئین و کالری زیاد هم در بازار موجود است.

اثر شیمی‌درمانی بر تغذیه

شیمی‌درمانی معمولاً بر کل بدن اثر مي‌گذارد.

شیمی‌درمانی یکی از روش‌های درمان سرطان است که در آن از داروهایی برای توقف رشد سلول‌های سرطانی استفاده مي‌شود. در این روش‌ها داروها سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند و یا از تقسیم آن جلوگیری می‌کنند. به دلیل اینکه هدف شیمی‌درمانی نابودی سلول‌هایی با سرعت تقسیم زیاد است، سلول‌های سالمی هم که در حالت عادی سریع تقسیم می‌شوند و رشد می‌کنند، از جمله سلول‌های پوشش‌دهندۀ دهان و دستگاه گوارش، ممکن است از این درمان آسیب ببینند.

گاهی در طی شیمی‌درمانی عوارض جانبی مرتبط با تغذیه به‌وجود می‌آید.

عوارض جانبی که در خوردن و هضم غذا اختلال ایجاد می‌کنند، اغلب در طی شیمی‌درمانی رخ می‌دهند. عوارض جانبی که در ادامه می‌آیند از جمله عوارض رایج هستند:

• بی‌اشتهایی
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال یا یبوست
• التهاب و زخم در دهان
• تغییر ذائقه نسبت به طعم غذاها
• عفونت

تغذیه درمانی در دورة شیمی‌درمانی، اغلب عوارض جانبی مرتبط با تغذیه را معالجه می‌کند.

عوارض جانبی شیمی‌درمانی معمولاً جذب مواد غذایی را، که بیمار در پايان شیمی‌درمانی برای بازیابی تعدادی سلول‌های خون سالم به آن نیاز دارد، دشوار مي‌کند. تغذیه درمانی این عوارض جانبی را درمان و به بیماران کمک مي‌کند مواد غذایی را که برای تحمل درمان و بازیابی سلامتی پس از آن، پیشگیری از کاهش وزن و حفظ سلامت عمومی لازم دارند دریافت کنند. تغذیه درمانی اغلب شامل اين موارد است:

• مکمل‌هایی با پروتئین و کالری زیاد
• تغذیۀ روده‌ای (تغذیه از راه لوله)

اثر پرتودرمانی بر تغذیه

پرتودرمانی معمولاً به سلول‌های سالم در ناحیۀ تحت درمان صدمه می‌زند.

پرتودرمانی یکي از شیوه‌هاي درمان سرطان است که در آن از اشعة ایکس زیاد یا دیگر انواع پرتوها برای نابودي سلول‌های سرطانی استفاده مي‌كنند. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد: خارجي و داخلي. در پرتودرمانی خارجی از دستگاهی خارج از بدن پرتو به سمت سرطان مي‌تابانند؛ در پرتودرمانی داخلی از مواد رادیو اکتیوی که در سوزن‌ها، کاشت‌ها، سیم‌ها یا کاتتر‌ها قرار گرفته به‌طور مستقیم در داخل غدۀ سرطانی یا در نزدیکی آن قرار می‌گیرد استفاده می‌كنند.

سلول‌های سالمی که در نزدیکی غدۀ سرطانی هستند مي‌توانند تحت تأثیر پرتودرمانی قرار گیرند و احتمال دارد عوارض جانبی بروز كنند. عوارض جانبی بیشتر به میزان تابش پرتو و همچنين محلی از بدن که تحت درمان قرارمی‌گیرد بستگی دارد.

اغلب در طی پرتودرمانی عوارض جانبی مرتبط با تغذیه بروز می‌کند.

پرتودرمانی اگر در هر قسمت از دستگاه گوارشی انجام ‌گیرد احتمالاً موجب بروز عوارض جانبی مرتبط با تغذیه می‌شود. معمولاً اين عوارض جانبی در طی پرتودرمانی رخ مي‌دهند:

• پرتودرمانی در سر و گردن به بی‌اشتهایی، تغییر ذائقه، خشکی دهان، التهاب دهان و لثه‌ها، مشکلاتی در بلع، اسپاسم فک، ایجاد حفره‌هایی در دهان یا عفونت منجر مي‌شود.
• پرتودرمانی در ناحیۀ سینه بروز عفونت در مری، مشکلاتی در بلع، ریفلاکس مری (برگشت محتویات معده به سمت مری)، حالت تهوع یا استفراغ را موجب مي‌شود.
• پرتودرمانی در ناحیۀ شکم و لگن اغلب موجب اسهال، حالت تهوع و استفراغ، التهاب روده یا ركتوم و بروز زخم‌های عمیق در معده یا روده می‌شود. عوارض طولانی مدت آن هم تنگ شدگی روده، تورم مزمن روده، جذب نامناسب یا انسداد در روده و معده است.
• همچنین پرتودرمانی اغلب عامل ایجاد خستگی و در نتیجه کاهش اشتها و میل به غذا خوردن است.

تغذیه درمانی معمولاً عوارض جانبی مربوط به تغذیه را در پرتودرمانی معالجه می‌کند.

با تغذیه درمانی می‌توان مقدار کافی پروتئين و کالری به بدن بیمار رساند تا بتواند درمان را تحمل کند، از کاهش وزن او جلوگیری و سلامت عمومی‌اش حفظ کرد. تغذیه درمانی معمولاً شامل اين موارد است:

• نوشیدنی‌های مکمل غذایی در بين وعده‌هاي غذايي
• تغذیۀ روده‌ای (به‌وسيلة لوله)
• تغییر برنامة‌ غذایی مانند خوردن نیم چاشت (وعده‌های غذایی کوچک در طی روز) و انتخاب انواع جدید و خاصی از غذاها.

اثر ایمنی درمانی بر تغذیه

به‌طور معمول، در طی ایمنی درمانی،عوارض جانبی مرتبط با تغذیه بروز می‌کند.

ایمنی درمانی نوعی درمان است که از سیستم دفاعی بدن جهت مقابله با سرطان استفاده مي‌شود، يعني از موادی که بدن تولید می‌کند یا در آزمایشگاه می‌سازند، برای تقویت، هدایت و بازیابی سیستم دفاعی بدن در برابر سرطان استفاده می‌کنند. به این روش، درمان زیست‌شناختی یا زیست‌درمانی نیز می‌گویند.

عوارض جانبی مرتبط با تغذیه‌ای که در ادامه ذکر شده از عوارض رایج در دوران ایمنی درمانی است:

• تب
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• بی‌اشتهایی
• خستگی

تغذیه درمانی به‌طور معمول عوارض جانبی ایمنی درمانی در مورد تغذیه را معالجه می‌کند.

در صورت عدم درمان عوارض جانبی ناشی از ایمنی درمانی، احتمال بروز کاهش وزن و سوء تغذیه وجود دارد؛ گاهی این شرایط موجب بروز عوارضی در طی دوران نقاهت می‌شود که التیام نامناسب و عفونت از آن جمله است.

تغذیه درمانی عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی را معالجه کرده و به بیماران کمک می‌کند تا مواد غذایی مورد نیاز بدن خود، برای تحمل درمان، جلوگیری از کاهش وزن و حفظ سلامتی عمومی،را دریافت کنند.

اثر پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادین بر تغذیه

بیمارانی که از پیوند سلول بنیادین و مغز استخوان استفاده می‌کنند نیازهای غذایی ویژه‌ای دارند. پیوند سلول‌های بنیادین و مغزاستخوان روش‌هایی هستند برای جایگزین کردن سلول‌های تشکیل دهندۀ خونی، که در اثر درمان سرطان با میزان بالای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نابود شده‌اند. برای این کار سلول‌های بنیادین (سلول‌های خون جوان) را از مغز استخوان بیمار خارج و برای نگهداری منجمد می‌کنند. پس از انجام پرتودرمانی و شیمی‌درمانی به‌طور کامل، سلول‌های بنیادین ذخیره را از حالت انجماد خارج و به وسیله تزریق وارد بدن بیمار می‌کنند. در فاصله زمانی کوتاهی، این سلول‌های بنیادین تزریق شده به بدن به سلول‌های خون تبدیل می‌شوند و سلول‌های آسیب دیده را ترمیم می‌کنند. شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و داروهایی که در فرایند پيوند از آن استفاده می‌شود، گاه موجب بروز عوارض جانبی مي‌شود که غذا خوردن بیمار به‌صورت عادی و هضم مواد غذایی را مشکل مي‌کند. این عوارض جانبی شامل این موارد هستند:

• تغییر ذائقه
• خشکی دهان
• غلظت بزاق
• زخم یا درد در دهان و گلو
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• یبوست
• كم‌اشتها
• افزایش وزن

علاوه بر این، بیماران استفاده‌کننده از پیوند در معرض خطر عفونت هستند. میزان بالای شیمی‌درمانی و پرتودرمانی تعدادی از گلبول‌های سفید خون  (گلبول‌هایی که با عفونت مقابله می‌کنند)  را از بین می‌برند. بیماران سرطانی باید به‌طور جدی مراقب پیشگیری از عفونت‌ها و بیماری‌های ناشی از مصرف مواد غذایی باشند. به بیماران توصیه می‌شود از مصرف انواع خاصی از غذا که حاوی باکتری‌های مضر هستند پرهیز کنند.

تغذیه درمانی معمولاً عوارض جانبی مرتبط با تغذیه را در پیوند سلول‌های بنیادین و مغز استخوان بر طرف می‌کند.

بیمارانی که با فرایند پیوند تحت درمان قرار می‌گیرند برای تحمل این درمان و بازیابی سلامتی، جلوگیری از کاهش وزن، مقابله با عفونت و حفظ سلامت عمومی بدن، نیاز به پروتئين و کالری‌های کافی دارند. علاوه بر این تغذیه درمانی به این دلیل انجام می‌شود که از عفونت‌های احتمالی ناشی از باکتری‌های مضر موجود در غذا پیشگیری کند. در طی فرایند پیوند، تغذیه درمانی شامل این موارد است:

• برنامة غذايي شامل مواد غذایی پخته و فراوری شده و پرهیز از مصرف سبزی‌ها و میوه‌های خام.
• دستورالعمل‌هائی برای استفادۀ سالم و مناسب از غذا.
• دستورالعمل‌های خاص در مورد برنامة غذایی، با توجه به نوع پیوند و محل سرطان.
• تغذیۀ غیر روده‌ای (تغذیه از طریق جریان خون) در چند هفتۀ اول پس از انجام پیوند؛ برای اطمینان از اينكه، پروتیئن، کالری، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مایعات لازم برای وضعیت مناسب سلامتی، به بدن بیمار می‌رسد.

نگاه اجمالی به تغذیه درمانی

• غربالگری و ارزیابی تغذیه
• اهداف تغذیه درمانی
• روش‌های مراقبت از تغذیه
  • تغذیۀ روده‌ای
  • تغذیۀ تزریقی (وريدي)

غربالگری و ارزیابی تغذیه

پیدا کردن و درمان سريع مشکلات تغذیه‌ای، امکان بهبودی بیمار را افزایش می‌‌‌‌دهد.

غربالگری و ارزیابی زودهنگام مشكلات تغذیه، گاه منجر به شناسایی مشکلاتی می‌شود که بر افزايش میزان موفقیت درمان سرطان اثر میگذارد. بیمارانی که به کمبود وزن یا سوءتغذیه دچار هستند ممکن است به درمان سرطان به خوبی پاسخ ندهند. سوءتغذیه ممکن است به‌دلیل سرطان به‌وجود آمده یا با پیشرفت آن بدتر شده باشد. کشف و درمان زود هنگام مشکلات تغذیه به بیمار برای افزایش وزن یا حفظ آن کمک کرده عکس‌العمل مثبت بیمار را به درمان افزايش و عوارض آن را کاهش می‌دهد.

غربالگری و ارزیابی قبل از شروع درمان سرطان انجام می‌شود و در طی درمان ارزیابی ادامه خواهد داشت.

به دلیل اینکه در بیمارانی که خوب تغذیه می‌کنند توانایی تحمل درمان بیشتر است، غربالگری و ارزیابی قبل از شروع درمان انجام می‌شود؛ مدیریت بر تغذیه مناسب خیلی زود آغاز می‌شود و وضعیت تغذیه هم اغلب در طی درمان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

غربالگری در مورد بیمارانی انجام می‌گیرد که با خطر مشکلات تغذیه‌ای روبرو هستند. ارزیابی، وضعیت کامل تغذیۀ بیمار را مشخص و نیاز او را به تغذیه درمانی تعیین می‌کند؛ معمولاً از بیمار، یا فردی که مراقبت از او را بر عهده دارد، درخواست مي‌شود درباره مسایل زیر اطلاعاتی در اختیار پزشکان قرار دهد:

• تغییرات وزن در شش ماه گذشته
• تغییر در مقدار و نوع غذای مصرفی، در مقایسه با آنچه بیمار در شرايط عادی استفاده می‌کرده است
• مشکلاتی که بر غذا خوردن بیمار تأثیر گذاشته است، مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، خشکی دهان، تغییر ذائقه نسبت به طعم و بوی غذا، زخم‌های دهان، درد یا کم اشتهایی
• توانایی راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره

معاینۀ بالینی بخشی از ارزیابی است. در معاینۀ بالینی، وضعیت سلامت عمومی بدن و علائم بیماری نظیر تودۀ سرطانی و میزان رشد آن بررسي مي‌شود و پزشک علائم کاهش وزن، چربی و ماهیچه و تجمع مایعات در بدن بیمار را جست‌وجو مي‌كند. معاینۀ بالینی بخشی از ارزیابی است. در معاینۀ بالینی، وضعیت سلامت عمومی بدن و علائم بیماری نظیر تودۀ سرطانی و میزان رشد آن بررسي مي‌شود و پزشک علائم کاهش وزن، چربی و ماهیچه و تجمع مایعات در بدن بیمار را جست‌وجو مي‌كند.

ارزیابی در معاینة بالینی را گروه پزشکی متخصص تغذیه کامل می‌کند.

گروه پشتیبانی تغذیه، بر تغذیه بیمار در طی درمان سرطان و دوران بازیابی سلامتی نظارت خواهد کرد. این گروه شامل افراد زیراست:

• پزشک
• پرستار
• کارشناس مجاز تغذیه
• مددکار اجتماعی
• روانشناس

اهداف تغذیه درمانی

برنامة تغذیه درمانی بیماران سرطانی، در حین درمان فعال و دورۀ نقاهت، به‌منظور جبران کمبود مواد غذایی، حفظ سلامت غذایی و پیشگیری از عوارض جانبی تنظیم می‌شود.

اهداف تغذیه درمانی برای بیماران سرطانی در دوران درمان و نقاهت به اين شرح است:

• پیشگیری از سوءهاضمه یا اصلاح آن
• جلوگیری از تحلیل و کاهش ماهیچه، استخوان، خون، اندام‌ها و ساير اجزاي بدن
• کمک به بیمار برای تحمل درمان
• کاهش عوارض جانبی ناشی از تغذیة نامناسب
• حفظ انرژي و قدرت جسمی
• حفظ توانایی بيمار برای مقابله با عفونت
• کمک به بازیابی سلامتی و التیام جراحت‌ها
• حفظ کیفیت زندگی یا بهبود آن

برنامه تغذیه درمانی بیمارانی که سرطان پیشرفته دارند به‌گونه‌ای تنظیم شده است که بتواند کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.

اهداف تغذیه درمانی بیمارانی که سرطان پیشرفته دارند، به شرح زیر است:

• کاهش عوارض جانبی
• کاهش خطر ابتلا به عفونت
• حفظ قدرت وانرژی
• بهبود کیفیت زندگی

روش‌های مراقبت تغذیه‌ای

پشتیبانی تغذیه‌ای، مواد غذایی را برای بیمارانی که نمی‌توانند به‌صورت عادی غذا بخورند فراهم می‌آورد.

غذا خوردن از طريق دهان به دبگر روش‌ها ترجیح دارد و تا هنگامی که امکان غذا خوردن از این طریق وجود دارد بايد از آن استفاده کرد؛ ولی بعضی بیماران ممکن است، به‌دلیل عوارض ناشی از سرطان یا درمان آن، نتوانند از طریق دهان غذا بخورند و یا مواد غذایی که به این روش دریافت می‌کنند برايشان کافی نباشد. بیمارانی که به سرطان‌های‌ سر، گردن، مری یا معده مبتلا هستند از این جمله‌اند.

بیمار ممکن است از طریق تغذیۀ روده‌ای (از طریق لوله‌ای که در معده یا روده قرار می‌گیرد) یا تغذیۀ وريدي (تزریق به داخل جریان خون) مواد غذایی را دریافت کند. مواد غذایی به‌صورت مواد غذایی کمکی و مایعات، حاوی آب، پروتیئن، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها و یا مواد معدنی وارد بدن بیمار می‌شوند. محتوای مواد غذایی کمکی به نیاز بیمار و روش تغذیه بستگی دارد.

پشتیبانی تغذیه‌ای می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را در دوران ابتلا به سرطان بهبود بخشد، ولی باید قبل از تصمیم‌گیری در این مورد خطرات و معایب، استفاده از آن نيز در نظر گرفته شود. اثر پشتیبانی تغذیه‌ای بر رشد تومور هنوز شناخته نشده است؛ همچنین، هر نوع تغذیه درمانی فواید و معایب ویژۀ خود را دارد. مثلاً، تغذیه روده‌ای روده و معده را وادار به فعالیت عادی می‌کند و در مقایسه با تغذیۀ وريدي عوارض جانبی کمتری دارد.

در تغذیۀ روده‌ای، بدن از مواد غذایی راحت‌تر استفاده می‌کند. در این مورد و موارد دیگر بهتر است، برای اتخاذ تصمیمی آگاهانه، با گروه پزشکی بیمار مشورت شود. (برای کسب اطلاعات بیشتر، در مورد استفاده از پشتیبانی تغذیه‌ای، بخش مربوط به سرطان پیشرفته را که در ادامه می‌آید مطالعه کنید)

بیمارانی که در شرایط خاصی قرار دارند برای درمان با پشتیبانی تغذیه‌ای مناسب‌ترین افراد هستند.

پشتیبانی تغذیه‌ای مي‌تواند برای بیمارانی که با یک یا چند مورد از مشکلات زیر روبه‌رو هستند، مفید باشد:

• کاهش یا کمبود وزن بدن
• ناتوانی در جذب مواد غذایی
• وجود سوراخ در مري يا معده
• ناتوانی در غذا خوردن و نوشیدن از طریق دهان، برای مدت بیش از 5 روز
• بروز نشانه‌های خفیف یا شدید ابتلا به مشکلات تغذیه‌ای
• امكان انجام روش تغذیه از طریق لوله در منزل، با حضور و کمک یک بهدار

تغذیۀ روده‌ای

در تغذیۀ روده‌ای غذا را (به‌صورت مایع) از طریق لوله‌ای در معده یا روده کوچک به بیمار مي‌دهند و به یکی از دو روش زیر انجام مي‌شود:

• لوله از راه بینی و گلو داخل معده و روده کوچک می‌شود؛ از این روش معمولاً در کوتاه مدت استفاده می‌شود.
• لوله را از طریق یک شکاف (شکافی در خارج از شکم) داخل معده یا روده کوچک قرار می‌دهند؛ از این روش معمولاً برای بیمارانی که نمی‌توانند وجود لوله در بینی یا گلو را تحمل کنند استفاده می‌شود.

در صورتی‌که لوله در معده قرار بگیرد، غذا پیوسته و یا چندین بار در روز به بیمار داده می‌شود؛ ولی اگر لوله در درون روده کوچک باشد، غذا به‌صورت پیوسته به بیمار داده می‌شود. مواد غذایی کمکی متعددی در دسترس هستند. بعضی از آنها مواد غذایی کامل‌اند و بقیۀ آن شامل نوع خاصی از مواد غذایی است. مواد غذایی کمکی برای رفع نیاز‌های خاص بیمار انتخاب می‌شوند. موادغذایی کمکی برای بیمارانی هم که مشکلاتی مانند دیابت دارند وجود دارد.

از تغذیۀ روده‌ای زماني استفاده می‌شود که بیمار قادر به خوردن بخش کوچکی از غذا از راه دهان است، ولی از این طریق نمی‌تواند مواد غذایی کافی به‌دست آورد. بیمار بايد تا حد امکان به خوردن و نوشیدن ادامه دهد و از تغذیۀ لوله‌ای هم برای تنظیم کالری‌ها و رساندن مواد غذایی تکمیلی مورد نیازش استفاده کند.

تغذیۀ روده‌ای برای بیمارانی مناسب است که دستگاه گوارش آنها هنوز قادر به فعالیت باشد.

در تغذیۀ روده‌ای همچنان از معده و روده برای گوارش غذا استفاده می‌شود. از اين روش می‌توان برای بیمارانی که به سرطان‌های سر، گردن یا دستگاه گوارشی مبتلا هستند استفاده کرد. همچنین این روش برای افرادی که در اثر شیمی‌درمانی و پرتودرمانی دچار عوارض جانبی‌ شده‌اند، و در خوردن و نوشیدن آنها مشكلاتي بروز كرده است. مورد استفاده قرار می‌گیرد. تغذیۀ روده‌ای برای بیماران زیر مناسب نیست:

• بیمارانی که معده یا روده آنها کار نمی‌کند یا برداشته شده است.
• بیمارانی که مبتلا به انسداد روده هستند
• بیمارانی که حالت تهوع، استفراغ و یا اسهال شدید دارند.
• بیمارانی که ميزان پلاکت آنها کم است؛ پلاکت‌ها سلول‌های خونی هستند که با تشکیل لخته‌های خون به جلوگیری از خون ریزی کمک می‌کنند.
• بیمارانی که میزان همۀ انواع سلول‌های خون (گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها) در آنها پایین است.

ممکن است تغذیۀ روده‌ای بیمار پس از ترک بیمارستان نیز ادامه پیدا کند.

اگر لازم باشد تغذیۀ روده‌ای پس از ترک بیمارستان نیز ادامه یابد، باید به بیمار و مراقب برای استفاده از لوله و پمپ و مراقبت‌های ویژه آموزش داده شود. محل سکونت بیمار باید تمیز بوده بیمار مرتباً تحت نظارت گروه پشتیبانی تغذیه باشد.

تغذیۀ وريدي

در تغذیۀ وريدي مواد غذایی از طریق جریان خون به بدن بیمار رسانیده می‌شود.

از تغذیۀ وريدي هنگامی استفاده مي‌كنند که بیمار نتواند از طریق دهان یا تغذیۀ روده‌ای تغذیه شود. در این روش، با چشم‌پوشي از دستگاه گوارش طبيعي بدن، مواد غذایی به‌طور مستقیم از طریق کاتتر (لولة نازک) که در یک رگ كار مي‌گذارند. به داخل خون بیمار وارد می‌شود. تغذیۀ وريدي وقتي مفيد است كه بيمار با اين مشكلات دست و پنجه نرم كند.

• معده یا رودۀ آنها کار نمی‌کند یا برداشته شده است.
• حالت تهوع، استفراغ و اسهال شدید دارند
• دارای زخم‌های شدید در دهان و مری هستند
• در معده یا مری فیستول (سوراخ) دارند
• با تغذیۀ روده‌ای، وزن یا ماهیچه‌های بدن خود را، از دست می‌دهند.
• می‌توان کاتتر را در رگی در سینه یا بازو كار گذاشت

کاتتر وریدی مرکزی را جراح در زیر پوست و رگ بزرگ بالای قفسۀ سینه كار مي‌گذارد؛ ولی کاتتر وریدی سطحی را داخل رگی در بازو قرار می‌دهند؛ و این كار را كاركنان آموزش دیدة پزشکی انجام مي‌دهند. از كاتتر وريدي سطحي می‌توان برای تغذیۀ وريدي کوتاه مدت استفاده کرد. بیمار بايد مرتباً از لحاظ ابتلا به عفونت یا خونریزی، در محل ورود کاتتر به بدن، معاينه مي‌شود.

همراه با مواد غذایی کمکی تزریقی باید از مصرف بعضی داروها پرهیز شود، زیرا ترکیب بسیاری از داروها با مواد غذایی کمکی مي‌تواند خطرناک باشد و باید قبل از اضافه کردن هر ماده به مواد غذایی کمکی با دکتر داروساز یا پزشک مشورت شود.

كاركنان آموزش دیدۀ پزشکی باید مستمراً بر استفاده از تغذیۀ وريدي نظارت کنند.

تکنیک‌ها و انتخاب مواد غذایی کمکی در پشتیبانی تغذیۀ وريدي بسیار دقیق هستند و به نظارت دایمی كاركنان آموزش دیدۀ پزشکی یا یک گروه پشتیبانی تغذیه نیاز دارند. موارد زیر بعضی عوارض جانبی وخيم است، که هنگام استفاده از تغذیۀ وريدي ممکن است رخ دهد.

• قرار دادن نوک کاتتر در محل اشتباه
• ایجاد لخته‌های خونی
• جمع شدن و روی هم خوابیدن ريه
• کاهش یا افزایش میزان قند خون
• کاهش مقدار پتاسیم در خون
• افزایش آنزیم‌های کبدی

پشتیبانی تغذیۀ وريدي گاه پس از ترک بیمارستان نیز ادامه مي‌یابد.

اگر تغذیۀ وريدي بخشی از مراقبت‌های بیمار پس از ترک بیمارستان باشد، بیمار و مراقب وي باید در مورد این روش و مراقبت‌های ويژة بیمار آموزش داده شوند. محل سکونت بیمار باید تمیز بوده او هم همیشه توسط گروه پشتیبانی تغذیه تحت نظارت باشد.

خارج شدن بیمار از پشتیبانی تغذیه‌ای وريدي را باید كاركنان پزشکی با تجربه نظارت کنند.

قطع پشتیبانی تغذیۀ وريدي باید به تدریج و با نظارت پزشک انجام شود. تغذیۀ وريدي به تدریج کم شده همزمان تغذیۀ دهانی یا روده‌ای بیمار شروع می‌شود.

پیشنهادات مربوط به تغذیه برای کاهش عوارض بیماری

• بی‌اشتهایی
• تغییر ذائقه در مورد طعم غذاها
• خشکی دهان
• زخم‌ها و عفونت‌های دهان
• حالت تهوع
• اسهال
• کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون
• گرگرفتگی
• كمبود مایعات
• یبوست

هنگامی‌که عوارض جانبی سرطان یا روش‌های درمان آن، مانع از غذا خوردن به‌صورت طبیعی می‌شود می‌توان، برای حصول اطمینان از اینکه بیمار همچنان مواد غذایی لازم را دریافت می‌کند، ترتیباتی اتخاذ و مثلاً داروهایی برای تحریک اشتها تجویز كرد؛ معمولاً توصیه می‌شود غذاهایی با کالری، پروتیئن، ویتامین و مواد معدنی زیاد مصرف شود. با این وجود، برنامه‌ریزی غذایی بیمار باید به‌صورت فردی تنظیم شود، و نیازهای غذایی و سلیقه او در مورد غذا هم در مد نظر قرار گيرد.

بی‌اشتهایی

بی‌اشتهایی از رایج‌ترین مشکلات بیماران سرطانی است. عمل به اين پیشنهادها در رفع بی‌اشتهایی به بیماران سرطانی کمک مي‌کند.

• به‌جای سه وعده غذا هر یکی دو ساعت نیم چاشت‌هایی سرشار از پروتئین و کالری مصرف کنید.
• از دیگران برای تهیه غذا کمک بگیرید.
• به غذا کالری‌ها و پروتیئن‌هاي بیشتری اضافه کنید (کره، پودر شیر بدون چربی، عسل یا شکر قهوه‌ای).
• اگر خوردن غذاهای جامد برای شما سخت است از مکمل‌های مایع (نوشیدنی‌های خاص حاوی مواد مغذی)، سوپ، شیر، آب میوه و میوه‌ها و مواد غذایی نرم شده استفاده کنید.
• چاشت‌های حاوی کالری و پروتئین زیاد مصرف کنید.
• کمی از غذایی که دوست دارید تهیه و ذخیره کنید تا هنگام گرسنگی از این غذای آماده استفاده کنید.
• نیمی از کالری و پروتئین مورد نیاز روزانه‌تان را با صبحانه مصرف کنید.
• از غذاهایی که رایحۀ خوشایندی دارند استفاده کنید؛ اگر رایحه‌های قوی برای شما آزار دهنده است می‌توانید از روش‌هایی نظیر، استفاده از کیسه‌های آب جوش، طبخ غذا خارج از منزل در محیط باز، استفاده از هواکش آشپزخانه هنگام غذا خوردن، مصرف غذاهای سرد (زیرا بو از بخار غذا متصاعد می‌شود) و باز کردن هر نوع پوشش مادۀ غذایی و آزاد کردن رایحۀ آن قبل از ورود به اتاق بیمار استفاده کنید. می‌توان با استفاده از پنکه‌های کوچک قابل حمل بوي غذا را از مشام بیماران دور کرد. با سفارش غذاهای آماده هم می‌توان از استشمام بوي پخت و پز پرهیز کرد.
• غذاهای جدید را آزمایش کنید؛ در درست کردن دسرها خلاقیت داشته باشید؛ دستورات تهیۀ غذا، ادویه، طعم دهنده‌ها، انواع غذاهای با غلظت‌های مختلف را تجربه کنید. ممکن است نظر و تمایل شما نسبت به غذاها هر روز تغییر کند.

پیشنهاد می‌شود غذاهای سرشار از پروتئین و کالری زیر را امتحان کنید.

• پنیر و بیسکویت
• کلوچه‌ها
• پودینگ‌ها
• مکمل‌های غذایی
• میلک شیک
• ماست
• بستنی
• پودر شیر خشک که در غذاهایی نظیر پودینگ، میلک شیک، یا هر نوع غذایی که در دستور تهیۀ آن شیر وجود دارد، به کار می‌رود.
• استفاده از غذاهای انگشتی (آماده برای استفاده به‌عنوان چاشت) مانند تخم‌مرغ‌های تند شده، پنیر خامه‌ای یا کرۀ بادام زمینی روی بیسکویت یا کرفس
  

تغییر ذائقه در مورد طعم غذاها

به دلیل پرتودرمانی، مشکلات دندان‌ها یا مصرف دارو، طعم غذا در ذائقۀ بیمار تغییر مي‌کند. بیماران سرطانی هنگام شیمی‌درمانی معمولاً از تغییر در طعم غذاها مخصوصاً احساس طعم تلخ شکایت دارند. گاه بیمار ناگهان از بعضی غذاها متنفر می‌شود. این امر منجر به اجتناب از خوردن غذا، کاهش وزن و بی‌اشتهایی می‌شود که بر کیفیت زندگی بیمار به شدت تأثیر مي‌گذارد.

معمولاً بخشی یا همه حس چشایی مجدداً به حالت طبیعی باز مي‌گردد، ولی این بازگشت شاید یک سال پس از پایان درمان اتفاق بیفتد. نوشیدن مقدار کافی مایعات، تغییر در کیفیت و نوع غذاها و اضافه کردن ادویه‌ها و طعم‌دهنده‌ها به غذا به بیمار کمک مي‌کند. پیشنهادهاي زیر اغلب به بیماران سرطانی در این راه کمک می‌کند.

• قبل از غذا خوردن دهان خود را با آب بشویید.
• از مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموها، گریپ فروت) استفاده کنید و تنها در صورتی که دچار زخم دهان شده‌اید از مصرف آنها خودداری کنید.
• چندین دفعه در روز نیم چاشت و چاشت‌های کامل مصرف کنید.
• به‌جای صرف غذا در زمان‌های معین و خاص، هر گاه احساس گرسنگی کردید غذا بخورید.
• در صورتی‌که غذا به نظرتان طعم فلز می‌دهد از ظرف‌های پلاستیکی استفاده کنید.
• غذاهای مورد علاقۀ خود را مصرف کنید.
• با خانواده و دوستان غذا بخورید.
• تهیۀ غذا را به عهدۀ دیگران بگذارید.
• هرگاه حال خوشی داشتید غذاهای جدید را امتحان کنید.
• از مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و پنیر، به جای گوشت قرمز استفاده کنید.
• دستور‌العمل تهیۀ غذاهای بدون گوشت و دارای پروتئین زیاد را از کتاب‌های آشپزی چینی یا گیاه‌خواری پیدا کنید.
• هر زمان طعمی تلخ یا فلز مانند در دهانتان احساس کردید از آب‌نبات‌هاي ترش‌ بدون قند، آدامس یا قرص نعناع استفاده کنید.
• به غذاهایتان ادویه و سس اضافه کنید.
• همراه با گوشت، ماده‌ای شیرین مانند سس قره قاط، ژله یا سس سیب مصرف کنید.

از قرص‌های سولفات روی هنگام پرتودرمانی در سر و گردن استفاده کنید. این قرص‌ها سرعت بازگشت طعم طبیعی پس از درمان را به روال عادی افزایش می‌دهد.

خشکی دهان

خشکی دهان معمولاً در اثر پرتودرمانی در سر و گردن به وجود می‌آید. برخی دیگر از داروها نیز باعث خشکی دهان مي‌شوند. خشکی دهان معمولاً بر صحبت کردن، طعم غذاها، توانایی بلع و استفاده از دندان‌های مصنوعی یا آتل‌های دهان اثر مي‌گذارد. علاوه بر این، خطر به‌وجود آمدن حفره‌ها و بیماری‌های لثه (به دلیل کاهش ترشح بزاق برای شست‌و شوي دهان و لثه‌ها) افزایش می‌یابد.

درمان اصلی خشکی دهان نوشیدن مقدار زیادی مایعات است. از جمله پیشنهادهاي دیگر برای رفع خشکی دهان می‌توان به اين موارد اشاره کرد.

• از غذاهای آغشته باسس، کره، مارگارین یا شیره گوشت اضافی استفاده کنید.
• آب‌نبات سفت بمکید یا آدامس بجوید.
• از دسرهای يخ‌زده (مانند انگور يخ‌زده‌، بستنی یخی یا چیپس یخی) استفاده کنید.
• حداقل 4 بار در روز (بعد از هر وعدة غذایی و قبل از خواب) دندان‌های خود را تمیز کنید (حتي دندان‌های مصنوعی) و دهان خود را بشویید.
• همیشه آب در دسترس داشته باشید تا دهان خود را مرطوب کنید.
• برای تحریک غدد بزاق دهان غذاها و نوشیدنی‌هایی را انتخاب کنید که خیلی شیرین یا ترش باشند.
• از استفاده از محلول‌های شويندة دهان پرهیز کنید.
• به‌جای آب میوه از نکتارهای میوه استفاده کنید.
• برای نوشیدن از نی استفاده کنید.

برای به‌دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد خشکی دهان به بخش عوارض جانبی دهانی ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن مراجعه کنید.

زخم‌ها و عفونت‌های دهان

پرتودرمانی و شیمی‌درمانی یکی از عوامل به‌وجود آورندۀ زخم‌های دهان‌اند؛ چون سلول‌های سرطانی سریع رشد می‌کنند، این درمان‌ها هم سلول‌هایی را که رشد سریعی دارند هدف قرار می‌دهند؛ بنابراين سلول‌های عادی داخل دهان ممکن است در این روش‌های درمانی آسیب ببینند، زیرا این سلول‌ها نیز به سرعت رشد می‌کنند.

زخم‌های دهان معمولاً عفونی مي‌شوند یا خونریزی مي‌كنند، که این امر غذا خوردن را برای بیمار مشکل می‌کند. بیماران با انتخاب انوع خاصی از غذا و مراقبت‌های مناسب از دهان، غذا خوردن خود را راحت‌تر مي‌کنند. پیشنهادهاي زیر برای کمک به بهبودي زخم‌ها و عفونت‌های دهان ارائه مي‌شود.

• خوردن غذاهایی که جویدن و بلع آنها ساده است؛ مانند:
  • میوه‌های نرم از قبیل موز، هندوانه و سس سیب
  • نکتارهای هلو، گلابی و زردالو
  • پنیر لور
  • پورۀ سیب‌زمینی
  • ماکارونی و پنیر
  • شیرینی کاستارد و پودینگ‌ها
  • ژلاتین
  • میلک شیک‌ها
  • تخم‌مرغ هم زده
  • بلغور و سایر غلات و حبوبات پخته‌شده
• برای فرآوری سبزی (مانند نخودفرنگی، سیب‌زمینی و هویج) و گوشت‌ از مخلوط کن استفاده کنید و تا زمانی‌که مواد یکدست شوند به مخلوط کردن ادامه دهید.
• از خوردن غذاهای زبر، سخت و خشک از جمله سبزی خام، گرانولا، نان تست و بیسکویت خودداری کنید.
• از خوردن غذاهای تند یا شور پرهیز کنید و مواد غذایی اسیدی مانند سرکه، ترشی و زیتون مصرف نکنید.
• از خوردن مرکبات و آب آنها از جمله پرتقال، گریپ فروت و نارنگی خودداری کنید.
• غذاها را بپزید به‌حدي که نرم و لطیف شوند.
• غذاها را به قطعات کوچک ببرید.
• برای خوردن نوشیدنی‌ها از نی استفاده کنید.
• غذا را یا سرد یا با حرارتی مطابق دمای اتاق مصرف کنید. غذاهای داغ و گرم دهان‌های حساس شده را تحریک مي‌کنند.
• روزانه حداقل 4 بار (پس از هر وعدۀ غذایی و قبل از خواب) دهان و دندان‌های خود را بشویید (از جمله دندان‌های مصنوعی).
• غذا را به آب گوشت، شیره گوشت یا سس آغشته کنید.
• همراه با وعده‌های غذایی، نوشیدنی‌هایی با کالری و پروتئین زیاد بنوشید.
• با استفاده از چیپس‌های یخی یا بستنی‌های طعم‌دار دهان خود را بی حس کنید.
• شوينده‌های دهان حاوی گلوتامین (Glutamine) مي‌تواند مقدار زخم‌های دهان را کاهش دهد. گلوتامین ماده‌ای است که در پروتئين‌های گیاهی و حیوانی وجود دارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر از زخم‌ها و عفونت‌های دهان به مقاله  عوارض جانبی دهانی ناشی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن مراجعه کنید.

حالت تهوع

حالت تهوع ناشی از درمان سرطان معمولاً بر مقدار و نوع غذایی که بیمار مي‌خورد اثر مي‌گذارد. پیشنهادهاي زیر به بیماران سرطانی برای مهار حالت تهوع کمک مي‌کند.

• قبل از هر جلسه درمان سرطان غذا بخورید
• از خوردن غذاهایی که ممکن است حالت تهوع به‌وجود آورد پرهیز کنید. برای بعضی بیماران غذاهای ادویه‌دار وتند، غذاهای چرب و غذاهایی که رایحۀ شدیدی دارند، حالت تهوع ایجاد می‌کنند.
• از نیم چاشت‌ها چندین نوبت در روز استفاده کنید.
• در طی روز به آرامی مایعات بنوشید.
• در طول روز از خوردنی‌هایی نظیر بیسکویت، یا نان تست استفاده کنید.
• تا یک ساعت پس از غذا در حالت نشسته باقی بمانید یا به‌گونه‌ای دراز بکشید که بالا تنۀ شما در سطح بالاتری باشد.
• به‌جای وعده‌های غذایی سنگین، از غذاهای ملایم، نرم و غذاهایی که به‌سادگی هضم می‌شوند استفاده کنید.
• از غذا خوردن در مکانی که بوهاي حاصل از پخت و پز در آن وجود دارد یا اتاقی که بیش از حد گرم است خودداری کنید. محل سکونت خود را در دمای مناسبی نگه دارید. و در مکانی ساکن شوید که هوای تازه در آن جریان داشته باشد.
• قبل و بعد از غذا خوردن دهان خود را بشویید.
• در صورتی‌که طعم بدی در دهانتان احساس می‌کنید آب‌نبات‌های سفت مانند قرص نعناع یا آب‌نبات ترش بمکید.

برای کسب اطلاعات بیشتر به خلاصه در مورد حالت تهوع و استفراغ مراجعه کنید.

اسهال

درمان سرطان، جراحی معده یا روده یا فشارهای عصبی از عوامل اسهال‌اند. اسهال طولانی مدت می‌تواند منجر به دی هیدراسیون (کمبود آب در بدن) ویا کاهش میزان نمک و پتاسیم (مواد معدنی مهم مورد نیاز بدن) شود. پیشنهادهاي زیر به بیماران سرطانی برای مهار اسهال کمک می‌کند.

• برای جایگزینی نمک و پتاسیمی که به دلیل اسهال از دست داده‌اید می‌توانید از مواد غذایی نظیر آب گوشت، سوپ، نوشیدنی‌های ورزشی، موز و کمپوت‌های میوه استفاده کنید.
• از خوردن غذاهای چرب، مایعات داغ و کافئین خوددداری کنید.
• از خوردن غذاهای حاوي فیبر زياد (مخصوصاً لوبیاي خشک و تره‌بار چلیپایی مانند کلم بروکلی، گل کلم و کلم) خودداری کنید.
• در طول روز مقدار زیادی مایعات بنوشید، مایعاتی که دمای اتاق را دارند در مقايسه با مایعات سرد و گرم مشکلات کمتری ایجاد مي‌کنند.
• خوردن شیر را به دو فنجان در روز محدود کنید یا شیر و فرآورده‌های لبنی را تا زمان پیدا شدن منبع مشکل از غذای خود حذف کنید.
• خوردن غذاها و نوشیدنی‌های تولید کننده گاز مانند لوبیا، عدس، تره‌بار چلیپایی، آدامس و لیموناد را محدود کنید.
• خوردن شکلات‌ها یا آدامس‌های بدون قند را که از سوربیتول (Sorbitol) تهیه شده محدود کنید.
• هر بار كه شكمتان شل كار كرد، حداقل یک فنجان مایعات بنوشید.

استفاده از گلوتامین دهانی می‌تواند به حفظ سلامت روده (در زمان مصرف داروهای ضد سرطان فلورویوراسیل) کمک کند.

کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون

بیماران سرطانی به دلایل متعددي ممکن است با کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون روبرو شوند، که از جمله این دلایل می‌توان به پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا خود سرطان اشاره کرد. بیمارانی که تعداد گلبول‌های سفید خون در آنها کم شده است در معرض خطر شدید عفونت، قرار دارند. پیشنهادهاي زیر ممکن است به بیماران سرطانی برای پیشگیری از عفونت، هنگام کم بودن تعداد سلول‌های سفید خون، کمک کند.

• به تاریخ روی مواد غذایی توجه کنید و درصورتی‌که تاریخ انقضا گذشته بود آن غذا را نخرید و مصرف نکنید.
• از مصرف غذاهای کنسروی که قوطی آنها ورم کرده، آسیب دیده یا تورفته است خودداری کنید.
• یخ غذاهای منجمد شده را در یخچال یا مایکروویو آب کنید. هرگز برای باز کردن یخ غذا، مواد غذایی را در دمای اتاق قرار ندهید. غذا را بلافاصله پس از آب شدن یخ طبخ کنید.
• غذاهای باقیمانده را ظرف دو ساعت پس از پختن در یخچال قرار دهید و در عرض 24 ساعت آنها را مصرف کنید.
• غذاهای گرم را گرم نگه دارید و غذاهای سرد را در محل سرد نگهداری کنید.
• از مصرف میوه‌ وسبزی مانده، کپک زده و گنديده خودداری کنید.
• از مصرف توفوی بسته‌بندی نشده که به‌صورت باز فروخته می‌شود خودداری کنید.
• هر نوع گوشت قرمز، مرغ و ماهی را کاملاً بپزید و از مصرف تخم‌مرغ و ماهی خام خودداری کنید.
• غذاهای بسته بندی شده را به اندازۀ مصرف خود تهیه کنید تا غذای اضافه‌ای باقی نماند.
• هنگامی که در خارج از منزل غذا می‌خورید از مصرف سالاد‌ها و مواد غذایی آمادۀ موجود در سلف سرویس‌ها خودداری کنید.
• از حضور در محلی که افراد زیادی در آنجا تجمع کرده‌اند و از نزدیکی با افرادی که مبتلا به عفونت هستند خودداری کنید.
• برای جلوگیری از گسترش باکتری دست‌های خود را مرتباً بشویید.

گر گرفتگی

گر گرفتگی در بیشتر زنان مبتلا به سرطان پستان و مردان مبتلا به سرطان پروستات رخ می‌دهد. اعم از اینکه گرگرفتگی ناشی از یائسگی یا درمان باشد می‌توان آن را به وسیلۀ جایگزین استروژن تسکین داد. البته بسیاری از زنان (از جمله زنان مبتلا به سرطان پستان) نمی‌توانند از جایگزین استروژن استفاده کنند. برای تسکین گرگرفتگی در بیمارانی که نمی‌توانند از این جایگزین استفاده کنند، استفاده از غذاهای تهیه شده از سویا که حاوی مواد مشابه با استروژن هستند تجویز می‌شود؛ ولی هنوز فواید این مادۀ غذایی کاملاً اثبات نشده است.

برای اطلاعات بیشتر به مقاله در مورد تب، عرق کردن و گرگرفتگی مراجعه کنید.

كمبود مایعات

بدن نیاز به مقدار زیادی آب، برای جایگزین کردن مایعاتی که روزانه از دست می‌دهد، دارد. اسهال، تهوع، استفراغ و درد طولانی مدت مانع از این شود که بیمار به اندازۀ کافی برای تأمین نیاز بدن غذا بخورد و يا آب بیاشامد. یکی از اولین علائم دی هیدراسیون (کمبود آب) خستگی مفرط است. پیشنهادهاي زیر به بیماران سرطانی برای پیشگیری از دی هیدراسیون کمک می‌کند.

• روزانه 8 تا 12 فنجان مایعات بنوشید. این مایع می‌تواند آب، آب میوه، شیر یا غذاهایی باشد که حاوی مقدار زیادی آب است؛ مانند پودینگ‌ها، بستنی یخی، یخ‌های طعم‌دار و ژلاتین
• هنگام ترک منزل همیشه یک بطری آب همراه داشته باشد. مهم اين است كه حتی اگر تشنه هم نیستید آب بنوشید، زیرا تشنگی تنها نشانه برای تشخیص نیاز بدن به مایعات نیست.
• آشامیدن نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند بعضی نوشابه‌ها، قهوه و چای سرد و گرم را محدود کنید.
• بیشترین مایعات را بعد یا بین وعده‌های غذایی بنوشید.
• برای تسکین حالت تهوع و استفراغ از دارو استفاده کنید.

یبوست

یبوست هنگامی است که اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته باشد. این عارضه بین بیماران سرطانی یک مشکل رایج است و به دلایلی از قبیل کمبود آب یا فیبر در رژیم غذایی، کم بودن فعالیت بدنی، درمان‌های ضد سرطان مانند شیمی‌درمانی و داروها به‌وجود می‌آید.

پیشگیری از یبوست بخشی از مراقبت‌های مربوط به سرطان است. پیشنهادات زیر می‌تواند به بیماران سرطانی برای پیشگیری از یبوست کمک کند.

• به‌صورت منظم مواد غذایی حاوی فیبر بیشتری مصرف کنید. مقدار فیبر مصرفی پیشنهادی بین 25 تا 35 گرم در روز است. به تدریج مقدار مصرف فیبر را زیاد کنید و همزمان مایعات بیشتری بنوشید تا حرکت فیبر را در داخل روده‌ها تسهیل کند.
• روزانه 8 تا 10 فنجان مایعات بنوشید. آب، آب الو، آب میوه‌های گرم، لیموناد و چای‌های بدون کافئین می‌تواند بسیار مفید باشد.
• به‌طور منظم پیاده روی و ورزش کنید؛ استفاده از کفش مناسب اهمیت زیادی دارد.
• در صورت ابتلا به یبوست، پیشنهادهاي زیر که در مورد برنامة غذایی، ورزش و داروست برای بهبود مفیدند.
• به خوردن غذاهای پر فیبر و نوشیدن مقدار زیاد مایعات ادامه دهید. سعی کنید سبوس گندم را به برنامة غذاییتان اضافه کنید، با روزانه دو قاشق سوپخوری سرپر شروع کنید و این مقدار را 3 روز مصرف کنید. سپس هر روز یک قاشق سوپخوری اضافه کنید تا زمانی‌که یبوست برطرف شود. بیشتر از 6 قاشق در روز مصرف نکنید.
• فعالیت‌های بدنی خود را حفظ کنید.

از جمله مواد غذایی که منابع خوبی برای فیبر هستند می‌توان به اين موارد اشاره کرد:

مقدار 4 گرم یا بیشتر فیبر در هر وعده

• سبزی پخته شده (نصف فنجان)
• لوبیا قرمز
• لوبیا چشم بلبلی سفید
• لوبیا گاربانزو (Garbanzo)
• لوبیا لیما (Lima)
• لپه
• لوبیا پینتو (Pinto)
• عدس
• سبزی و میوه
• ذرت (نصف فنجان)
• گلابی با پوست (یک گلابی در اندازۀ متوسط)
• ذرت بو داده (3 فنجان پر)
• غذاهای سرد حاوی غلات و حبوبات سرد ( 35/28 گرم)
• غذاهای حاوی غلات و حبوبات سبوس‌دار
• غذاهای حاوی غلات گرم (3/1 فنجان قبل از پختن)
• بلغور جو دو سر
• سبوس جوی دوسر
• جوی پوست‌کنده
• دو گرم یا بیشتر فیبر در هر وعده
• سبزیجات (نصف فنجان پخته یا یک فنجان خام)
• مارچوبه
• لوبیا سبز
• کلم بروکلی
• کلم
• هویج
• گل کلم
• سبزیجات
• پیاز
• نخود
• اسفناج
• کدو
• فلفل سبز
• کرفس
• کنسرو گوجه‌فرنگی

میوه (2/1 فنجان در هر وعده یا یک میوه با اندازه متوسط)

• سیب با پوست
• موز
• پرتقال
• توت فرنگی
• هلو
• زغال اخته

نان

• نان سبوس‌دار (یک برش)
• نان شیرینی سبوس‌دار (نصف یک گرده شیرینی متوسط)
• نان پیتزای تمام سبوس‌دار (نصف گرده)
• بیسکویت سبوس‌دار (برای مقدار وصرف هر وعده به اندازۀ بسته‌بندی نگاه کنید)

حبوبات، کلم بروکلی و کلم ممکن است تولید گاز کنند؛ برای رفع مشکل از قرص‌های آنزیمی که نیاز به نسخۀ پزشک ندارند استفاده کنید.

سایر مسائل مربوط به تغذیه

سرطان پیشرفته

تداخل دارو – مواد غذایی

راهکارهایی برای تغذیه سالم

• هرم راهنمای غذا
• پیشگیری از سرطان

زنده ماندن پس از معالجۀ سرطان و پیشگیری از سرطان دوم

• سرطان ریه
• سرطان پروستات
• سرطان پستان
• سرطان کولون
• سرطان مری و معده

سرطان پیشرفته

با پیشرفته‌تر شدن سرطان احتمالاً عوارض جانبی مرتبط با تغذیه رخ می‌دهد و یا عوارض موجود بدتر می‌شود. موارد زیر از جمله رایج‌ترین این عوارض در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته هستند.

• سوءهاضمه (یک سندروم لاغری که عامل ضعف، کاهش وزن، چربی و ماهیچه‌ها است)
• کاهش بیش از 10% وزن طبیعی بدن
• احساس سیری بیش از حد به‌طوری که نمی‌توان به مقدار کافی غذا خورد
• نفخ
• بی‌اشتهایی
• یبوست
• خشکی دهان
• تغییر ذایقه
• حالت تهوع
• استفراغ
• ناتوانی در بلغ غذا

درمان معمول اینگونه مشکلات بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته، برای کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی مراقبت‌های تسکینی است.

درمان تسکینی شامل تغذیه درمانی (بخش مربوط به پیشنهادات تغذیه‌ای برای تسکین عوارض را مشاهده کنید) و دارو درمانی (بخش مربوط به تداخل دارو – مواد غذایی را مشاهده کنید) است. خوردن غذاهای جامد کمتر در سرطان پیشرفته متداول است. بیماران معمولاً غذاهای نرم و مایعات را ترجیح می‌دهند. شاید برای افرادی که دچار مشکلاتی در بلع غذا هستند استفاده از مایعات غلیظ بهتر از مایعات رقیق باشد. افرادی که به دلیل بیماری در معرض خطر مرگ قرار دارند معمولاً احساس گرسنگی نکرده با مقدار خیلی کمی غذا احساس سیری می‌کنند.

وقتی سرطان پیشرفته است، باید غذا را به‌عنوان منبعی برای لذت بیمار در نظر گرفت. و غذا خوردن نباید تنها برای تأمین کالری، پروتئین و دیگر مواد غذایی مورد نیاز او باشد.

معمولاً محدودیتي در رژیم غذایی این بیماران وجود ندارد، زیرا مصرف «غذاهای ممنوع» (مانند شیرینی برای بیماران مبتلا به دیابت) آنقدر برای آنها اهمیتی ندارد که موجب نگرانی باشد. با وجود این بعضی از این بیماران، به برنامه‌هاي غذایی خاصی نیاز دارند. مثلاً بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده، سرطان رحم، سرطان تخمدان و سرطان‌هایی که بر ناحیۀ شکمی تأثیر می‌گذارند نیاز به برنامه‌هاي غذایی ملایمی دارند (رژیمی بدون میوه و سبزیجات خام، بدون آجیل، بدون پوست، بدون دانه) تا از بروز انسداد روده پیشگیری شود. در محدودیت‌های رژیم‌غذایی باید کیفیت زندگی و خواسته‌های بیمار نیز در مد نظر قرار گیرد.

فواید و خطرات ناشی از پشتیبانی تغذیه‌ای برای هر بیمار متفاوت است.

در استفاده از پشتیبانی تغذیه‌ای باید با توجه به اين موارد تصمیم‌گیری شود:

• آیا کیفیت زندگی بیمار بهبود می‌یابد؟
• آیا فواید احتمالی آن بیشتر از ضررها و هزینه‌های‌ آن است؟
• آیا برنامۀ آینده‌نگری وجود دارد؟ برنامه‌ریزی آینده‌نگر، دستورالعمل مکتوبی است در مورد مراقبت‌های پزشکی بعدی یا وکالت‌نامه‌ای برای مواقعی که فرد دیگر نمی‌تواند خواسته‌های خود را اعلام کند.
• خواسته‌ها و نیازهای خانواده چه هستند؟

بیماران مبتلا به سرطان و افرادی که مراقبت از آنها را به عهده دارند حق تصمیم‌گیری آگاهانه دارند. گروه درماني، باید با راهنمایی متخصص مجاز تغذیه، بیمار و خانواده او را از مزایا و زیان‌های استفاده از پشتیبانی تغذیه‌ای در بیماری پیشرفته آگاه کنند. در بیشتر موارد، خطرات بیشتر از فواید هستند؛ با وجود این برای بیماری که هنوز کیفیت زندگی خوبی دارد، ولی مشکلات فیزیکی برای خوردن مقدار کافی آب و غذا از طریق دهان دارد، استفاده از تغذیۀ روده‌ای احتمالاً مناسب است و پشتیبانی تزریقی (غیر روده‌ای) معمولاً مناسب نیست. فواید و زیان‌های استفاده از تغذیۀ روده‌ای به اين شرح است:

مزایا

• احتمال بهبود سطح هوشیاری
• احتمال فراهم آوردن آسایش بیشتر برای خانواده
• احتمال کاهش حالت تهوع
• احتمال کاهش حس ناامیدی و ترس از تنها ماندن

خطرات و زیان‌ها

• احتمال ابتلا به اسهال و یبوست
• احتمال افزایش حالت تهوع
• نیاز به جراحی برای قرار دادن لوله در شکم
• افزایش خطر ابتلا به ذات‌الریه یا خفه شدن
• افزایش خطر عفونت
• ایجاد مسؤلیت بیشتر برای فردی که مراقبت از بیمار را به‌عهده دارد

تداخل دارو – مواد غذایی

ترکیب بعضی از غذاها با نوع خاصی از داروها خطرناک است.

بیماران سرطانی معمولاً در طی دوران درمان از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند. ترکیب بعضی از غذاها یا مکمل‌های غذایی با نوع خاصی از داروها خطر ناک است. ترکیب این مواد غذایی و داروها اثر درمان ضد سرطان را کاهش یا تغییر مي‌دهد و یا عوارض جانبی بسیار خطرناکی را ایجاد مي‌کند. بیماران سرطانی معمولاً در طی دوران درمان از داروهای مختلفی استفاده می‌کنند. ترکیب بعضی از غذاها یا مکمل‌های غذایی با نوع خاصی از داروها خطرناک است. ترکیب این مواد غذایی و داروها اثر درمان ضد سرطان را کاهش یا تغییر مي‌دهد و یا عوارض جانبی بسیار خطرناکی را ایجاد مي‌کند.

در جدول زیر اطلاعاتی در مورد بعضی از تداخل‌های احتمالی دارو‌های ضدسرطان با مواد غذایی آمده است.

تداخلات داروهای ضدسرطان و مواد غذایی

تداخلات غذایی	نام عمومی	تداخلات غذایی
آب گرپ‌فروت اثر دارو را افزایش مي‌دهد	بکزاروتین (Bexarotene)	تارگریتین (Targretin)
الکل ممکن است به کبد آسیب برساند	متوترکسات (Methotrexate)	فولکس (Folex)
مکمل های کلسیم و ویتامین دی (D) به‌طور معمول اثر دارو را کاهش مي‌دهد.	پلیسامیسین (Plicamycin)	میتراسین (Mithracin)
الکل معمولاً عامل بروز واکنش‌هایی مانند سرخ شدن پوست، مشکلات تنفسی، حالت تهوع و کاهش فشار خون است. کافئین ممکن است فشار خون را بالا ببرد.	پروکاربازین (Procarbazine)	ماتیولن (Matulane)
مواد غذایی ممکن است اثر دارو را کاهش دهند یا سرعت تأثیر آن را کم کنند.	تموزولوماید (Temozolomide)	تمودار (Temodar)

ترکیب بعضی از گیاهان با نوع خاصی از داروها یا غذاها خطرناک است.

ترکیب بعضی از گیاهان با نوع خاصی از غذاها یا داروها تأثیر درمان ضد سرطان را کاهش یا تغییر مي‌دهد و یا عوارض جانبی خطرناکی به وجود مي‌آورد. جدول زیر اطلاعاتی در مورد گیاهانی که معمولاً بیماران سرطانی استفاده مي‌كنند به‌دست مي‌دهد. اطلاعات گردآوری شده تنها تداخل‌های شناخته شده را پوشش می‌دهد و ممکن است مصرف این گیاهان عوارض جانبی احتمالی دیگری نیز در پي داشته باشد. یک دارو ساز یا کتاب‌های مرجع ، حاوي اطلاعات به روز مربوط به مکمل‌های گیاهی، اطلاعات بیشتری در اختیار شما مي‌گذارند.

تداخلات دارو/مواد غذایی احتمالی	گیاهانی که معمولاً بیماران مبتلا به سرطان استفاده مي‌كنند و تداخلات دارو/مواد غذایی احتمالی گیاهان
هنگامی که نوع خاصی از داروها مصرف می‌شود ممکن است چربی یا فشار خون را کاهش دهد. و اثر تاموکسیفن (Tamoxifen) افزایش یابد.	کوهاش سیاه (Black Cohosh)
مصرف با رقیق­کننده‌های خون احتمال خونریزی و همچنین اثر انواع خاصی از آرامش‌بخش‌ها را افزایش مي‌دهد.	بابونه (Chamomile)
می‌تواند اثر وارفارین (Warfarin) (یک رقیق کننده خون)را افزایش دهد.	دونگ کوای (Dong Quai)
با درمان‌هایی که از سیستم دفاعي بدن برای مقابله با سرطان استفاده می‌شود احتمال تداخل دارد.	اچیناسیا (Echinacea)
اگر همراه با آسپیرین، دیپیریدامول (Dipyridamole) و وارفارین (Warfarin) مصرف شود احتمالاً خونریزی و اثر داروهای درمان قند خون بالا را افزایش می‌دهد.	سیر
همراه با اسپرین، دیپیریدامول (Dipyridamole) و وارفارین (Warfarin) موجب افزایش خونریزی و همراه با نوع خاصی از Diuretics يا مدرها داروهایی هستند که باعث خروج آب بدن از طریق کلیه‌ها، و موجب افزایش فشار خون می‌شود.	ژنگو بیلوبا (Ginkgo Biloba)
می‌تواند مانع از لخته شدن خون به‌صورت طبیعی شود و در صورتی که همراه با انسولین مصرف شود قند خون را کاهش دهد؛ ممکن است با داروهایی که برای درمان اختلالات ذهنی استفاده می‌شود تداخل ایجاد کند و در صورت استفادۀ طولانی مدت همراه با کافئین، فشار خون را افزایش دهد.	جینسینگ
احتمال دارد اثر نوع خاصی از آرامش‌بخش‌ها را افزایش دهد و به کبد هم آسیب برساند.	کاوا کاوا (Kava Kava)
در صورتی‌که همراه با داروهای افزایش‌دهندۀ سطح سروتونین (Serotonin) در مغز (مانند داروهای ضد افسردگ(Antidepressants) استفاده شود می‌تواند عوارض جانبی مرگباری به‌وجود آورد؛ همچنین اثر بعضی داروهایی را که برای سرطان، ایدز، پیوند اعضا، بیماری‌های قلبی و داروهای ضد بارداری(Birth Control) استفاده می‌شوند کاهش دهد.	مخمر سنت جان (St. John’s Wort)
همراه با داروهایی که برای فشار خون و مشکلات قلبی مصرف می‌شوند، داروهای ضد افسردگی، کافئین و مخمر سنت جان، ممکن است فشار خون را افزایش دهد، ضربان قلب را زیاد کند و یا حتی منجر به مرگ شود.	ماهوانگ - افدرا (Ma Huang -Ephedra)
اثر مخمر سنت جان و تأثیر داروهای ضدافسردگی، فشار خون و قند خون را کاهش می‌دهد.	یوهیمب (Yohimbe)

راهنمای تغذیة سالم

هرم راهنمای تغذیه

دپارتمان کشاورزی ایالات متحده راهنمای تغذیه و سلامتی را برای توصیه‌های رژیم غذایی و تناسب بدنی در راستای سلامت کلی افراد منتشر کرده است. هرم راهنمای غذایی نشان‌دهنده پنج گروه غذایی و تعداد وعده‌های غذایی روزانه توصیه شده برای تأمین کالری و مواد معنوی موردنیاز است. این گروه‌های غذایی شامل غلات، سبزیجات، میوه‌ها، لبنیات و پروتئین گوشتی و گیاهی است. همچنین مقدار اندکی چربی، روغن و شیرینی‌ها نیز توصیه شده است.

راهنمای فعلی جهت سلامت کلی برقرار زیر است:

• غذای مغذی با کالری محدود مصرف کنید.
• وزن مناسب را حفظ کنید.
• به‌طور منظم ورزش کنید.
• روزانه مقادیر متنوعی از میوه و سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم چرب مصرف کنید.
• چربی کمتری بخورید و از اسیدهای چرب اشباع (ترانس) دوری کنید.
• سعی کنید بیشتر از میوه‌ها، سبزیجات و غلات با فیبر زیاد استفاده کنید.
• نمک کمتری مصرف کنید. غذای سرشار از پتاسیم بخورید (مانند موز، اسفناج، سیب‌زمینی)
• از مصرف الکل خودداری کنید.

هنگام تهیه،‌ نگهداری و سرو غذا سلامت آن را در نظر داشته باشید.

پیشگیری از سرطان

مصرف مواد غذایی سالم و فعالیت بدنی خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. انجمن سرطان و مؤسسه تحقیقات سرطان هر دو دستورات مشابهی در زمینۀ پیشگیری از سرطان ارائه کرده‌اند. رهنمودهای مربوط به برنامة غذایی و تناسب اندام که در ادامه ذکر شده است به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک می‌کند.

• از یک برنامة غذایی گیاهی استفاده کنید. روزانه حداقل 5 وعده میوه‌ و سبزی مصرف کنید. در برنامة غذایی خود از حبوبات استفاده كرده فرآورده‌های غلات (نظیر غذاهای حاوی غلات، نان و پاستا) را چندین بار در روز مصرف کنید.
• غذاهای کم چربی بخورید.
• غذاهای کم نمک مصرف کنید.
• به وزن متعادل برسید و سعی کنید در همان وزن بمانید.
• در بیشتر روزهای هفته، حداقل به مدت 30 دقیقه، فعالیت بدني متوسطی داشته باشید.
• نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید.
• غذاها را به شیوۀ صحیح و سالم آماده کرده نگهداری کنید.
• از هر نوع دخانیات پرهیز کنید.

زندگی پس از درمان و پیشگیری از سرطان دوم

دستورالعمل‌های تغذیه برای پیشگیری از سرطان به افرادی هم که معالجه شده‌اند، در مورد پیشگیری از سرطان دوم کمک می‌کند؛ رابطۀ بین برنامة غذایی و سرطان هنوز هم تحت مطالعه و بررسی است.

سرطان ریه:

یافته‌های به‌دست آمده از تحقیقات در مورد رابطة برنامة غذایی و سرطان ریه به اين شرح‌اند:

• خوردن روزانه بیش از 5 وعده میوه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش می‌دهد
• مصرف مکمل‌های بتاکاروتن (Beta-Carotene) خطر سرطان ریه در مردان سیگاری را افزایش می‌دهد.

سرطان پروستات:

نتایج بررسی‌ها در مورد رابطة برنامة‌غذایی و سرطان پروستات عبارتند از:

• برنامه‌‌های غذایی حاوی چربی اشباع شده، گوشت یا روغن حیوانی زیاد خطر ابتلا به سرطان پروستات پیشرفته را افزایش می‌دهند.
• مصرف مکمل‌های ویتامین E خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد.
• مصرف روزانۀ مکمل‌های بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد. با وجود این مصرف آن برای افراد سیگاری توصیه نمی‌شود زیرا احتمال دارد خطر ابتلا به سرطان پروستات را در آنها افزایش دهد.

سرطان پستان:

یافته‌های زیر رابطة رژیم غذایی و سرطان پستان را نشان می‌دهند:

• رژیم‌های سرشار از چربی و پر کالری خطر عود سرطان را افزایش می‌دهند.
• چاقی بیش از حد خطر عود سرطان را افزایش می‌دهد.
• نداشتن فعالیت فیزیکی خطر عود سرطان را افزایش می‌دهد.
• مصرف روزانه ویتامین C ، بیشتر از مقدار تجویز شده، خطر عود سرطان را کاهش می‌دهد.
• برنامة غذایی حاوی سبزی و میوة زیاد خطر عود سرطان را کاهش می‌دهد.
• برنامة غذایی حاوی غذاهای دارای بتاکاروتن (مانند میوه و سبزی نارنجی تیره) خطر عود سرطان پستان و مرگ ناشي از آن را کاهش می‌دهد.

تأثیر سویا بر سرطان پستان و یا عود آن هنوز شناخته نشده است و تحقیقات در این مورد ادامه دارد.

سرطان کولون:

بررسی‌ها نشان داده‌اند که برنامة غذایی طولانی مدت سرشار از غلات سبوس‌دار خطر ابتلا به سرطان کولون را کاهش می‌دهد.

سرطان مری و معده:

یافته‌های زیر رابطة بین رژیم‌غذایی و سرطان مری و معده را نشان می‌دهند:

• برنامة غذایی سرشار از فیبر و غذاهای حاوی غلات خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش می‌دهد.
• مصرف روزانۀ مکمل‌های ویتامین C و E و بتاکاروتن خطر ابتلا به سرطان مری را کاهش می‌دهد.